VWO 4 - Literatuur 16e en 17e eeuw

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

VWO 4 - Literatuur 16e + 17e siècle

Introductie

Bekijk het filmpje op de volgende slide over de hofcultuur (algemeen) in de 16e en 17e eeuw en maak er voor jezelf een mindmap van.

(man van Vetruvius, Leonardo da Vinci)                                             

16e eeuw: Renaissance

Renaissance

wat is het?

Waarom toen?

betekenis kunsten?

Italië en Frankrijk

In Italië waren zelfstandige stadstaten zoals Florence en Venetië rijk geworden door handel met het Midden-Oosten tijdens de Kruistochten en ontdekkingsreizen .
 . Naast rijkdommen kwam er ook veel kennis uit deze gebieden, waar de wetenschap verder ontwikkeld was dan in het middeleeuwse Europa (o.a de boekdrukkunst).

..

       Gesteld kan worden dat de renaissance in Frankrijk

begon met de expeditie van Franse koningen (Karel VIII, Lodewijk XII en Frans I) naar Italië. Zij  spendeerden heel wat energie in de poging om Italiaanse provincies in hun bezit te krijgen. De echtgenote van Hendrik II was Catharina van de Medici-familie en haar kinderen, Karel IX en Hendrik III, zij werden geïtalianiseerde Fransen.

Italiens en France

In die tijd kwamen  Italianen naar Frankrijk als hovelingen, ambassadeurs, zakenlieden en kunstenaars. De Franse samenleving van de gegoede klasse kreeg een sterk Italiaanse kleur, en het hof dweepte met de Italiaanse cultuur en zeden.

                     Leonardo da Vinci leefde lange tijd  aan het hof van      

                      François Ier in  Amboise   en ligt daar begraven.                    

Chambord

versailles

Versailles

Wat betekent Renaissance
letterlijk ?

Verklaar waarom het juist
op dit moment in Frankrijk opkwam.

Renaissance en kunst:
geef 2 concrete voorbeelden

na de kerk staat nu de mens
centraal. Waar zien we
dat concreet?

Noem een humanist
die in Frankrijk verbleef

Littérature du 16e siècle

Literaire Genres:

1. reisverhalen

2. vlugschriften

3 Volksboeken/verhalen

4. liefdesgedichten

5. Fabels

6. Ridderromans

7. Essay (filosofisch)

1588)

voorbeeld

3. Rabelais: Gargantua / Pantagruel (1532+ 1534)

4. De Bellay: l'Olive (1549)

Ronsard: Cassandre (1552)

7. Montaigne: Essais

Renaissance: ouderwets?

Eigenlijk was het ook een vooruitstrevende en moderne tijd, gekenmerkt door de opkomst van het rationele denken en van persoonlijke vrijheid.

Humanisme

Wat is het?

3 (grote) namen?

voorbeeld van een literair werk?

wijsheid, kennis, levensfilosofie: geloof in de (goede) natuur van de mens.

Erasmus van  Rotterdam

(1467-1536)

                                        was lange  

                           tijd in Frankrijk

Leonardo da Vinci

(1452-1519)

            Michelangelo

(1475-1564)

Gargantua en Pantagruel             

                

Gargantua en Pantagruel is een serie van vijf romans geschreven in de zestiende eeuw door François Rabelais, die handelen over de avonturen van twee reuzen, vader Gargantua en zijn zoon Pantagruel, extravagant en satirisch beschreven. Gargantua en Pantagruel behoort tot de belangrijkste werken van de wereldliteratuur. Het werd bijvoorbeeld opgenomen in de Verdensbiblioteket, een Noorse lijst van de honderd beste of invloedrijkste boeken ooit geschreven.  De invloed van het boek op latere schrijvers is zeer groot. Wellicht beïnvloedde het bijvoorbeeld Shakespeare.Ook schrijvers als Sterne, Nashe, Diderot, Voltaire en de la Fontaine waren bewonderaars van Rabelais.

De eerste twee boeken kan men vergelijken met de Ilias van Homeros, de volgende drie met de Odyssee.

Gargantua
De man van Gargamella, Grandgousier, staat overal bekend als een grote drinker en eter. Gargamella is al elf maanden zwanger als ze tijdens een groot drink- en eetfestijn moet bevallen. Haar zoon Gargantua wordt uit haar linkeroor geboren in plaats van uit haar schoot, omdat ze te veel ingewanden heeft gegeten. Als de zuigeling is geboren begint hij al onmiddellijk "drinken, drinken" te roepen. Tot zijn vijfde jaar doodt de kleine Gargantua zijn tijd met eten, drinken en slapen. Daarna krijgt Gargantua gedurende enkele jaren onderricht van de beste onderwijzers. Maar omdat hij steeds dommer en dwazer wordt, ziet zijn vader in dat het beter zou zijn als zijn zoon helemaal niets zou leren uit boeken of van onderwijzers.

Hij stuurt zijn zoon met de bediende Eudemon naar Parijs, naar de moderne Ponocrates. De studies die Gargantua onder leiding van Ponocrates volgt zijn een weldoordachte mengeling van geleerde oefeningen en ridderlijke spelen, opdat lichaam en geest harmonisch gestimuleerd worden. Ondertussen voert Gargantua's vader Grandgousier strijd tegen koning Picrocholle. Gargantua komt zijn vader bij die strijd helpen, waardoor ze de overwinning behalen. Gargamella's hart begeeft het van vreugde over de goede terugkeer van haar man en zoon.

Pantagruel

Gargantua's vrouw Badebec sterft in het kraambed, na hem een zoon te hebben gebaard: Pantagruel. Ook deze studeert in Parijs, waar hij bevriend geraakt met een man die Panurge heet. Nadien trekt hij - net als in het eerste boek Gargantua - ten oorlog, wanneer de Dipsoden (een vijandig volk) een inval doen. Uiteindelijk overwint hij. Na nog twee hoofdstukken (één waarin Pantagruel ziek komt te liggen en weer geneest, en een epiloog) eindigt het boek.

Panurge                

Boek 3,4,5 gaan voornamenlijk over Panurge en eindigen bij het orakel van La Dive Bouteille, (de heilige fles) 

TRINC!

Joachim du Bellay

Pleiade:

was in de 16e eeuw de naam van zeven jonge Franse renaissancedichters die zich samen tot doel hadden gesteld de poëzie uit de klassieke oudheid nieuw leven in te blazen en zo mogelijk te verbeteren. De voornaamste leden waren Pierre de Ronsard en Joachim du Bellay

De naam Pléiade was afgeleid van een gelijknamige groep van eveneens zeven dichters in Alexandrië in de 3e eeuw v.Chr..

Het was hun doel om het Frans van volkstaal tot het niveau van de klassieke schrijvers te brengen, en daarbij maakten ze gebruik van allerlei soorten Italiaanse verzen. De verfijning die ze daarbij voor ogen hadden, vonden ze in het werk van Francesco Petrarca.

Petrarkistische stijl

-liefdeslyriek in navolging van Petrarca

- niet langer zo elegant mogelijk

- boodschap humanisme uitdragen

-alexandrijn, sonnet ( 2 delen) en ode

-gebruik van tegenstrijdigheden en gedurfde woordcombinaties

https://youtu.be/THUiWIXx834

liefdesgedichten (alexandrijnen, sonnetten, odes)

Pierre de Ronsard

https://youtu.be/ZhEjfPoUOGk

Opdracht (+ internet)

groep 1 + 2 Joachim du Bellay (p  29 + 31)

groep 3 + 4 Pierre de Ronsard (p 30 + 31)

mindmap/schema maken (in pp) :

1 persoon              

2 gedicht vorm   

3 gedicht inhoud

Odysseus (Homerus)

Homerus schreef de Odyssee over koning Odysseus (van het eiland Ithaka) waarschijnlijk rond 800 voor Christus. Het verhaal beschrijft de avonturen die de Griekse held Odysseus meemaakt tijdens zijn tocht naar huis na afloop van de Trojaanse Oorlog. Van hem is de sluwe list met het Trojaanse paard waardoor de Grieken de oorlog wonnen. De Odyssee wordt geïnterpreteerd als zoektocht naar de zin van het leven.

Rol van de kerk (voorkennis)

- Wat wordt er bedoeld met reformatie en contra-reformatie?

- Enkele (grote) namen en hun rol?

- Inquisitie /beeldenstorm?

Reformatie en contra-:

terug naar de bron (o.a. de bijbel) en denk daar kritisch over na!

Zo wil Luther (Duits monnik, 1483-1546) de (katholieke) kerk hervormen en misbruik aan de kaak stellen. ( beeldenstorm)

Dit mondt uit in een godsdienstoorlog. De inquisitie (kerkelijke rechtbank ) wordt ingesteld door de Katholieke kerk en velen worden ter dood veroordeeld.

(nieuwe) inzichten uit het filmpje
(kernwoorden)

Overzicht kunststromingen

 

Renaissance (ca 1500 - 1600) ...

Barok (1600 - 1750)
Rococo (1720 - 1775)
Classicisme (1750 - 1850)

17ième siècle Tijdsbeeld

Barok               classicisme

moralisme      préciosité

roi Soleil              Versailles

Aristocratie              Salons

Maniérisme

Académie française

Baroque

vrijheid, emoties over de top, complexe situaties, illusies

poésie: préciosité, burlesque                                       

roman: pastoral, héroique, comique (parodique)

théatre: pastorale, tragi-comédie                              

Moralisme (Jean de la Fontaine)

Classicistische Franse schrijver en dichter,                                            

vooral bekend om zijn fabels.                                                                       

                                      Een van zijn bekendste fabels is La cigale et la fourmi (De krekel en de mier), waarin een kunstzinnige krekel de hele zomer een werkende mier vermaakt met zijn gezang, waarna de mier te beroerd is om de zanger hiervoor te belonen.

                                                                       

 versus classicisme

Klassieke regels (Aristoteles): 5 actes, rijm, verzen, eenheid tijd, plaats, handeling en bienséances (niks schokkends)

Moraliste

poésie: courtisane

romans/ fables/contes/nouvelles

théatre:tragédie (Corneille, Racine)  vs comédie (Molière)

Jean Racine

 Frans toneelschrijver, een van de "grote drie"                                       

van het Franse classicistisch theater van de                                       

zeventiende eeuw (samen met Molière en Corneille).                      

Racine schreef voornamelijk tragedies (Andromaque, Phèdre) over het innerlijk conflict tussen hart en hoofd, plicht of liefde. Hij geldt als de belangrijkste Franse tragedieschrijver.

Pierre Corneille

Al op jonge leeftijd raakte hij bij de jezuïeten                      

onder de indruk van de Romeinse schrijvers uit de                             

Oudheid. Hun filosofie volgend, legt hij de nadruk                              

op de wil als bepalende factor voor het leven. Hij heeft onder meer klassieke tragedies (le Cid, Oedipe) geschreven waarin de held al zijn hartstochten overwint.

Jean Baptiste Poquelin

(Molière)

1622-1673

théâtre comique et satirique

peinture des caractères

des obsédés. (vices universelles)

p.e l'Avare, le malade imaginaire, Tartuffe etc.

le théâtre illustre

opdracht:  4 groepen

werk een  kleine presentatie uit over een van de volgende werken van Molière:

-1 les précieuses ridicules

-2 Tartuffe                                 

-3  le malade imaginaire     

     - 4 l'Avare                                           

Mots clés 17ième siècle

Burlesque : vulgaire, l'humour, cadre sérieux, comique  et violent    Molière    
Classicisme    Idéal de l'honnête homme,  perfection,  raison     Racine,              Corneille, Molière
Préciosité    l'embellissement de la langue française, raffinement    Madame de Lafayette
Moralisme     mœurs,  coutumes et façons de vivre    La Fontaine                        
Baroque    ëmotion et du sensible face à la raison, 'imaginaire, contrastes et allégories    Théophile de Viau,