HV2 les 3 Grammatica H5 werkwoorden de tijden, bedrijvende en lijdende zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag: herhaling H5

10 minuten lezen

herhaling woordsoorten:

- voornaamwoorden & bijwoorden

werkwoorden:

- de tijden

- infinitief, voltooid & onvoltooid deelwoord

bedrijvende & lijdende zinnen

Te behandelen grammatica Kern P3

H5 Taalkundig ontleden (zelfstandig naamwoord, lidwoord, bijvoeglijke naamwoord, bijwoord, voorzetsel. voornaamwoorden, soorten werkwoorden):

H6 Redekundig ontleden (persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp, bijwoordelijke bepaling): 

H20 Koppelwerkwoord en naamwoordelijk gezegde: 

H21 Voornaamwoorden & telwoorden:

H35 Samengestelde zinnen en voegwoorden:

H36 Bijvoeglijke bepaling & bijstelling: 

Lezen

Lesdoelen

Na deze les(sen):

Kan je de volgende woordsoorten herkennen:

zelfstandig naamwoord, lidwoord, bijvoeglijke naamwoord, bijwoord, voorzetsel, voornaamwoorden, werkwoorden

Herhaling vorige lessen

zelfstandige naamwoorden, lidwoorden, werkwoorden, voorzetsel, voornaamwoorden, bijwoorden en bijvoeglijke naamwoorden 

Zelfstandig naamwoord ZN

• Dit is een woord voor een mens, dier, ding, plant of gevoel.
• kat, huis, hond, liefde, verdriet, cactus
• Heeft meestal een enkelvoud en meervoud: kat/katten.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken: koekje, bakje, boekje.  
• Je kan er een lidwoord voorzetten.

Lidwoord LW

• De, het of een

• Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
  
• de fiets, het huis, de hond, een dier
  

Bijvoeglijk naamwoord BN

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Staat meestal vóór en soms achter een zelfstandig naamwoord.

Voorzetsel VZ

Dit zijn woorden die een plaats, tijd of reden aangeven:

achter, bij, door, in, naar, op, onder, om, van, voor, met​, tijdens

Gebruik je altijd in combinatie met een ander woord. ​

Zet je voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord: 

door de sneeuw, naast de auto​

Voornaamwoorden

wie.

Persoonlijk voornaamwoord 

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon of een groep personen:

Het meisje heeft een jurk gekocht. 

Zij heeft een jurk gekocht.

Persoonlijk voornaamwoord 

Ik, je, jij, jou, u, hij, zij, ze, wij, we, jullie, mij, me, hem, haar, ons, hen, hun, ze

Ik ben jarig. 

Bezittelijk voornaamwoord 

Een bezittelijk voornaamwoord geeft een bezit aan. 

• Haar opa

Een bezittelijk vnw. staat bijna altijd voor een zelfstandig naamwoord. 

• Zijn appel

mijn, hun, zijn, haar, jouw, je, ons

Aanwijzend voornaamwoord

Wijst (bijna) letterlijk iets of iemand aan.

deze, die, dit, dat, zulke

• de-woorden> deze en die

de auto, deze auto, die auto

• het-woord> dit en dat

het huis, dit huis, dat huis

• meervoud> deze en die auto's

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord of groep woorden ervoor.

dat, die, wat, wie

Bijvoorbeeld:

• Het boek dat ik lees 
• De kamer die opgeruimd is

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord/woordgroepje wat er vlak voor staat. 

Zo'n woord/woordgroepje noem je het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoord 

• De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die (bij de-woorden) en dat (bij het-woorden).

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord / groep woorden in de zin ervoor. 

Waarnaar het betrekkelijk voornaamwoord verwijst = antecedent.

Waar is de hond die hij geweldig vond?

betrekkelijk voornaamwoord: die

antecedent: de hond

Bijwoord 

Geeft extra informatie over:

• een werkwoord
  
• een ander bijwoord
  
• een bijvoeglijk naamwoord
  
• de plaats
  
• de tijd
  

Bijwoord 

Informatie over een werkwoord:

Hij loopt snel.

Het bijwoord is snel-> het zegt iets over het werkwoord lopen.

Bijwoord 

Informatie over een ander bijwoord:

Hij loopt heel snel.

het bijwoord is heel -> het zegt iets over het andere bijwoord snel.

Bijwoord 

Informatie over het bijvoeglijk naamwoord:

Het is een ontzettend mooi huis!

Het bijwoord is ontzettend -> het zegt iets over

het bijvoeglijk naamwoord mooi 

Bijwoord 

Over de tijd:

's Morgens ga ik altijd naar de wc.

bijwoord is 's morgens -> het zegt iets over de tijd

(wanneer)

Bijwoord 

Hier heb ik het gevonden!

Het bijwoord is hier -> het zegt iets over de plaats.

(waar?)

Werkwoorden: de tijden in schema

Bedrijvende/actieve vorm

Lijdende/passieve vorm

Werkwoorden

Hoe vind je een voltooid deelwoord

Staat vaak aan het einde van de zin.

Aan het begin van het voltooid deelwoord staat vaak ge- be- ver- ont-

Eindigt op

• -d of -t (zwakke werkwoorden) bijv. geopereerd, gevist
• -en (sterkte werkwoorden) bijv. gegeten, gelopen

Er staat altijd een een ander werkwoord in de zin, een hulpwerkwoord: hebben, zijn, worden. 

Eindigt nooit op -dt!!!!!

Hoe vind je het voltooid deelwoord

Hoe vind je een voltooid deelwoord

• Staat nooit als enige werkwoord in een zin. 
  
• Er staat altijd een vorm van hebben, zijn, worden bij. 

Ik heb in de vakantie gewerkt (zwak). 

De brug wordt hersteld (zwak). 

Mijn zus is vertrokken (sterk).

Voltooid deelwoord

Mijn broer moet morgen voetballen. (wij voetballen)

PV = moet

Er is geen voltooid deelwoord. 

voetballen = hele werkwoord (infinitief)

Hij moet nu gaan. (wij gaan)

Mijn vriend moet morgen tennissen. (wij tennissen)

Hele werkwoord = infinitief

Hele werkwoord + d

Sabine en Claire gaan fietsend naar de training.
Lachend vertellen Jarie en Marie een grap.

Huilend vertelde ze het verhaal. 

Onvoltooid deelwoord

Nakijken

Huiswerk

Oefenblad H5 Teams maken

Aan de slag

• Ga aan de slag met het maken van de opdrachten;
• Je mag overleggen met je buur, maar doe dit zachtjes. 

Ben je klaar? 

- lezen 'boek in de tas'

Volgende les

Uitleg over redekundig ontleden: zinsdelen. 

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik herken de volgende woordsoorten:

zelfstandig naamwoord, lidwoord, bijvoeglijke naamwoord, bijwoord, voorzetsel, voornaamwoorden, werkwoorden