M2 1 Grammatica H5 woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

10 min lezen

Start grammatica

Uitleg woordsoorten H5

Aan de slag

Te behandelen grammatica Kern 

H5 Taalkundig ontleden (ZN LW BVN VZ VNW (pers, bez, aanw) WW)

H6 Bijwoord en telwoord TO

H19 Redekundig ontleden PV OW WG LV MV BWB

H33 Werkwoorden herkennen

H34 Naamwoordelijk gezegde RO

H47 Voorzetselvoorwerp RO

H61 Samengestelde zinnen

H62 Voegwoorden

H75 Bijvoeglijke bepaling RO

Lezen

Lesdoelen

Na deze les(sen):

Ken je de volgende woordsoorten

werkwoord

zelfstandig naamwoord

lidwoord

bijvoeglijk naamwoord

voorzetsel

voornaamwoord

Taalkundig ontleden 

• De woorden van een zin kan je indelen in woordsoorten. 
  

• Het benoemen van die woorden heet taalkundig ontleden. 
  

Werkwoorden WW

• Eén van de woordsoorten is het werkwoord. 
• In een zin staat altijd in ieder geval één werkwoord.
• Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet. 
• Kijken, lachen, fietsen, plassen

Zelfstandig naamwoord ZN

• Dit is een woord voor een mens, dier, ding, plant of gevoel.
• kat, huis, hond liefde, verdriet, cactus
• Heeft meestal een enkelvoud en meervoud: kat/katten.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken: koekje, bakje, boekje.  
• Je kunt er de het of een voorzetten.

Lidwoord LW

• De, het of een

• Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 

• de fiets, het huis, de hond, een dier
  

Bijvoeglijk naamwoord BN

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Staat meestal vóór en soms achter een zelfstandig naamwoord.

Voorzetsel VZ

Dit zijn woorden die een plaats, tijd of reden aangeven:

achter, bij, door, in, naar, op, onder, om, van, voor, met​

Gebruik je altijd in combinatie met een ander woord. ​

Zet je voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord: 

door de sneeuw, naast de auto​

Persoonlijk voornaamwoord 1

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken. 

Persoonlijk voornaamwoord 2

• Staan altijd alleen, d.w.z. er staan geen zelfstandige naamwoorden bij.
  
  
• Het meisje heeft een jurk gekocht. 
• Zij heeft een jurk gekocht

"Het" is ook een persoonlijk vnw. 3

• Je kunt "het" vervangen door "dat".  
• Waar ligt mijn boek?
• Het ligt op tafel.
• Dat ligt op tafel. 

Bezittelijk voornaamwoord 1

Een bezittelijk voornaamwoord geeft een bezit aan. 

• Haar Opa
  
  

Een bezittelijk vnw. staat bijna altijd voor een zelfstandig naamwoord. 

• Zijn appel

Schrijfwijze bezittelijke vnw. 2

• Dat is toch jouw laptop? 
• Daar staat uw bureau. 
• Op haar vraag gaf mijn leraar geen antwoord. 

Aanwijzend voornaamwoord

• Deze, die, dit, dat, zulke, zo'n, dergelijke. 
• de-woorden> deze en die (fiets)
• het-woorden> dit en dat (huis)
• meervoud> deze en die (fietsen/huizen)

Betrekkelijk voornaamwoord 

• Een betrekkelijk voornaamwoord verbindt een hoofdzin en betrekkelijke bijzin met elkaar.

Bijvoorbeeld:

• Het boek dat ik lees is, geschikt voor ieder die graag leest.

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord/woordgroepje wat er vlak voor staat. 

Zo'n woord/woordgroepje noem je het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoord 

• De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: 
• die (bij de-woorden): de fiets/die fiets
• dat (bij het-woorden): het huis/dat huis

• Andere betrekkelijke voornaamwoorden zijn: (degene) wie en (datgene) wat.

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord / groep woorden / zin ervoor. Waarnaar het betrekkelijk voornaamwoord verwijst = antecedent.

• Waar is de hond die hij geweldig vond?

Betrekkelijk voornaamwoord 

Let op! De woorden die en dat kunnen zowel een betrekkelijk voornaamwoord als een aanwijzend voornaamwoord zijn.

Als het die en dat kunt vervangen door deze en die is het geen betrekkelijk voornaamwoord, maar een aanwijzend voornaamwoord. 

Schrijf van iedere zin het antecedent en het betrekkelijk voornaamwoord op.

1. De mensen met wie wij op vakantie zijn geweest, zijn vrienden van mijn vrienden.
   
2. De bloemen die de twee prijswinnaars kregen aangeboden, vonden ze erg mooi.
   
3. Dit is al de zoveelste schuine mop die de barvrouw vertelt. 
   
4. Alles wat ik vandaag leer ben ik morgen weer vergeten.
   

Waar zegt het bijvoeglijk naamwoord iets over?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Werkwoord
3. Voorzetsel

SLEEP DE WOORDSOORTEN NAAR DE GOEDE PLEK

'De ouders van Bilal zijn erg aardige en behulpzame mensen.'

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

werkwoord

lidwoord

ouders

de

aardige

mensen

Bilal

zijn

behulpzame

Achter de kast zit de kat.
'achter' is een voorzetsel

1. juist
3. onjuist

Welke woordsoorten herken je in de volgende zin?
'Het kind kwam op de groene fiets.'

Kies de juiste woordsoort.

Je moet ook nooit water drinken bij de iPad in de buurt.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Werkwoord (ww)
3. Lidwoord (lw)

Noteer de/het zelfstandig naamwoord(en) (zn)
'Ons nieuwe huis is mooi en groot.'

Aan het internet kan HET
niet liggen.
"HET" is hier

1. lidwoord
2. pers. voornaamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord

Wat voor een woordsoort is het woord "doel" in de onderstaande zin?

"Voor de meeste topsporters is het halen van een gouden medaille op de Olympische Spelen het belangrijkste doel."

1. Znw (zelfstandig naamwoord)
2. Bnw (bijvoeglijk naamwoord)
3. pers. vnw (persoonlijk voornaamwoord)
4. vz (voorzetsel)

Zijn de onderstaande woordjes persoonlijke of bezittelijke voornaamwoorden?

Sleep elk woord hieronder naar het goede antwoord.

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

hen

ik

jij

jou

jouw

mijn

onze

wij

uw

zijn

Aanwijzende voornaamwoorden; noem er vijf.

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

Mijn, uw, jouw, zijn

1. zelfstandige naamwoorden
2. persoonlijke voornaamwoord
3. bezittelijke voornaamwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

Aan de slag

Maken H5 blz. 14 opdracht 1 t/m 6 

• Ga aan de slag met het maken van de opdrachten. 
• Je mag overleggen met je buur, maar doe dit zachtjes. 

Ben je klaar?

Haal dan bij de docent een opdracht op over het onvoltooid en voltooid deelwoord.

Volgende les

Uitleg over bijwoord en telwoord. 

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan uitleggen wat zelfstandige naamwoorden, lidwoorden, werkwoorden, voorzetsel, voornaamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden zijn.