HV2 les 1 week 6-1 H5 Grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom 

Ga op je vaste plek zitten. 

Pak een leesboek. 

Laat de iPad in de tas. 

Geen tas op tafel.

Geen jas of kauwgom in het lokaal. 

P3

Grammatica & Leesvaardigheid

Te behandelen grammatica Kern P3

H5 Taalkundig ontleden (zelfstandig naamwoord, lidwoord, bijvoeglijke naamwoord, bijwoord, voorzetsel. voornaamwoorden, soorten werkwoorden):

H6 Redekundig ontleden (persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp, bijwoordelijke bepaling): 

H20 Koppelwerkwoord en naamwoordelijk gezegde: 

H21 Voornaamwoorden & telwoorden:

H35 Samengestelde zinnen en voegwoorden:

H36 Bijvoeglijke bepaling & bijstelling: 

Vandaag

• 10 min lezen
  
• Grammatica: uitleg woordsoorten

Lezen

Lesdoelen

Na deze les(sen):

Ken je de volgende woordsoorten

werkwoord

zelfstandig naamwoord

lidwoord

bijvoeglijk naamwoord

voorzetsel

voornaamwoord

bijwoord

'De wand was beschilderd met felle kleuren.'
Welke woordsoorten ken je al?

Taalkundig ontleden 

• De woorden van een zin kan je indelen in woordsoorten. 
  

• Het benoemen van die woorden heet taalkundig ontleden. 
  

Werkwoorden WW

• Eén van de woordsoorten is het werkwoord. 
• In een zin staat altijd in ieder geval één werkwoord.
• Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet. 
• Kijken, lachen, fietsen, plassen

Zelfstandig naamwoord ZN

• Dit is een woord voor een mens, dier, ding, plant of gevoel.
• kat, huis, hond, liefde, verdriet, cactus
• Heeft meestal een enkelvoud en meervoud: kat/katten.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken: koekje, bakje, boekje.  
• Je kan er een lidwoord voorzetten.

Lidwoord LW

• De, het of een

• Een lidwoord staat altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
  
• de fiets, het huis, de hond, een dier
  

Bijvoeglijk naamwoord BN

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Staat meestal vóór en soms achter een zelfstandig naamwoord.

Voorzetsel VZ

Dit zijn woorden die een plaats, tijd of reden aangeven:

achter, bij, door, in, naar, op, onder, om, van, voor, met​

Gebruik je altijd in combinatie met een ander woord. ​

Zet je voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord: 

door de sneeuw, naast de auto​

Voornaamwoorden

Persoonlijk voornaamwoord 

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken. 

Persoonlijk voornaamwoord 

• Staan altijd alleen, d.w.z. er staan geen zelfstandige naamwoorden bij.
• Het meisje heeft een jurk gekocht. 
• Zij heeft een jurk gekocht. 
• Zij heeft een jurk gekocht

"Het" is ook een persoonlijk vnw. 

• Je kunt "het" vervangen door "dat".  
• Waar ligt mijn boek?
• Het ligt op tafel.
• Dat ligt op tafel. 

Bezittelijk voornaamwoord 

• Een bezittelijk voornaamwoord geeft een bezit aan. 
• Haar opa

• Een bezittelijk vnw. staat bijna altijd voor een zelfstandig naamwoord. 
• Zijn appel

Schrijfwijze bezittelijke vnw. 2

• Dat is toch jouw laptop? 
• Is die laptop van jou?
• Daar staat uw bureau. 
• Op haar vraag gaf mijn leraar geen antwoord. 

Aanwijzend voornaamwoord

• Deze, die, dit, dat, zulke, zo'n, dergelijke. 
• de-woorden> deze en die

de auto, deze of die auto

• het-woord> dit en dat

het huis, dit huis of dat huis

• meervoud> deze en die

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord / groep woorden / zin ervoor.

Bijvoorbeeld:

• Het boek dat ik lees is, geschikt voor ieder die graag leest.

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord/woordgroepje wat er vlak voor staat. 

Zo'n woord/woordgroepje noem je het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoord 

• De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die (bij de-woorden) en dat (bij het-woorden).

• Andere betrekkelijke voornaamwoorden zijn: (degene) wie en (datgene) wat.

Betrekkelijk voornaamwoord 

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord / groep woorden / zin ervoor. Waarnaar het betrekkelijk voornaamwoord verwijst = antecedent.

• Waar is de hond die hij geweldig vond?

Betrekkelijk voornaamwoord 

Let op! De woorden die en dat kunnen zowel een betrekkelijk voornaamwoord als een aanwijzend voornaamwoord zijn.

Als het die en dat kunt vervangen door deze en die is het geen betrekkelijk voornaamwoord, maar een aanwijzend voornaamwoord. 

Uitleg bijwoord

Bijwoord 

Geeft extra informatie over:

• een werkwoord
  
• een ander bijwoord
  
• een bijvoeglijk naamwoord
  
• de plaats
  
• de tijd
  

Bijwoord 

Informatie over een werkwoord:

Hij loopt snel.

Het bijwoord is snel-> het zegt iets over het werkwoord lopen.

Bijwoord 

Informatie over een ander bijwoord:

Hij loopt heel snel.

het bijwoord is heel -> het zegt iets over het andere bijwoord snel.

Bijwoord 

Informatie over het bijvoeglijk naamwoord:

Het is een ontzettend mooi huis!

Het bijwoord is ontzettend -> het zegt iets over

het bijvoeglijk naamwoord mooi 

Bijwoord 

Over de tijd:

's Morgens ga ik altijd naar de wc.

bijwoord is 's morgens -> het zegt iets over de tijd

(wanneer)

Bijwoord 

Hier heb ik het gevonden!

Het bijwoord is hier -> het zegt iets over de plaats.

(waar?)

Het bijwoord geeft informatie over....

Waar zegt het bijvoeglijk naamwoord iets over?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Werkwoord
3. Voorzetsel

SLEEP DE WOORDSOORTEN NAAR DE GOEDE PLEK

'De ouders van Bilal zijn erg aardige en behulpzame mensen.'

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

werkwoord

lidwoord

ouders

de

aardige

mensen

Bilal

zijn

behulpzame

Achter de kast zit de kat.
'achter' is een voorzetsel

1. juist
2. onjuist

Welke woordsoorten herken je in de volgende zin?
'Het kind kwam op de groene fiets.'

Kies de juiste woordsoort.

Je moet ook nooit water drinken bij de iPad in de buurt.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Werkwoord (ww)
3. Lidwoord (lw)

Noteer de/het zelfstandig naamwoord(en) (zn)
'Ons nieuwe huis is mooi en groot.'

Noteer de bijvoeglijke naamwoorden (bn)
'Ons nieuwe huis is mooi en groot.'

Aan het internet kan HET
niet liggen.
"HET" is hier

1. lidwoord
2. pers. voornaamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord

Wat voor een woordsoort is het woord "doel" in de onderstaande zin?

"Voor de meeste topsporters is het halen van een gouden medaille op de Olympische Spelen het belangrijkste doel."

1. Znw (zelfstandig naamwoord)
2. Bnw (bijvoeglijk naamwoord)
3. pers. vnw (persoonlijk voornaamwoord)
4. vz (voorzetsel)

Zijn de onderstaande woordjes persoonlijke of bezittelijke voornaamwoorden?

Sleep elk woord hieronder naar het goede antwoord.

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

hen

ik

jij

jou

jouw

mijn

onze

wij

uw

zijn

Aanwijzende voornaamwoorden; noem er vijf.

Hoe noem je de volgende woordsoorten?

Mijn, uw, jouw, zijn

1. zelfstandige naamwoorden
2. persoonlijke voornaamwoord
3. bezittelijke voornaamwoorden
4. aanwijzende voornaamwoorden

Aan de slag

Huiswerk:

H5 opdracht 1 t/m 5

&

Dia 46 en 47 van deze LessonUp

Schrijf het antecedent en de betrekkelijke voornaamwoorden op.

1: De kat die daar loopt, heeft een gebroken poot.

2: De beer die in het hok zit, is erg ongelukkig.

3: Het vrolijke konijn dat daar rent, is van mijn buurmeisje.

4: De stekelige egel die daar op de weg wandelt, loopt het risico dat ze over hem heen rijden.

5: Het witte paard dat op het dak loopt, is het paard van Sinterklaas.

6: De gevaarlijke krokodil die in jouw bil beet, had gewoon erg honger.

7: De aap die daar boven in de boom zit, heeft een klein banaantje gekregen van de oppasser.

8: De grote, gevaarlijke en stinkende hond die los mocht lopen, heeft op het gras gepoept.

9: De tijger die verliefd was op de leeuw, werd uitgelachen door de andere tijgers.

10: De wilde zalm die net nog op mijn bord lag, was echt heel erg lekker.

Schrijf van iedere zin het antecedent en het betrekkelijk voornaamwoord op.

1. De mensen met wie wij op vakantie zijn geweest, zijn vrienden van mijn vrienden.
   
2. De bloemen die de twee prijswinnaars kregen aangeboden, vonden ze erg mooi.
   
3. Dit is al de zoveelste schuine mop die de barvrouw vertelt. 
   
4. Alles wat ik vandaag leer ben ik morgen weer vergeten.
   

Is de opdracht duidelijk?

Volgende les

Uitleg over redekundig ontleden. 

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan uitleggen wat zelfstandige naamwoorden, lidwoorden, werkwoorden, voorzetsel, voornaamwoorden, bijwoorden en bijvoeglijke naamwoorden zijn. 

Hoe ging deze les?

Wat heb je geleerd vandaag?

Wat vond je leuk aan deze les? 

Heeft iemand vragen?

Fijne dag 

&

tot de volgende keer!