THEO LES 8: Voedingsstoffen

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Voedingsstoffen

Lesdoelen

• Aan het einde van deze les ken je de voedingsstoffen binnen de spijsvertering.

Proteïnen

Lipiden

Sacchariden

Koolhydraten

Vetten

Eiwitten

Voedingsstoffen

• Koolhydraten / Sacchariden
• Vetten / Lipiden
• Eiwitten / Proteïnen 

Koolhydraten

• Sacchariden = suikers

• Opgebouwd uit glucose

• Komen voor in plantaardig voedsel

• Energieleverancier 
• 
  

Functies koolhydraten

• Brandstof

• Houdt de bloedsuikerspiegel op peil

• Bevordert een gezonde darmperistaltiek

• Reserve - energie in de vorm van glycogeen 

Verteringsproces koolhydraten

• Amylase = koolhydraatsplitsende enzymen

Plaats amylase:

• Speeksel
• Alvleessap
• Darmsap 

Koolhydraatvertering begint in de mond (speeksel)

Eindproduct van de koolhydraatvertering is: Glucose

Eindproduct verbranding glucose

MET zuurstof: Aëroob

• Water (H2O)
• Kooldioxide (CO2) 

ZONDER zuurstof: Anaëroob

• Melkzuur

Vetten / Lipiden

Vetten zijn opgebouwd uit:

• Vetzuren
• Glycerol (glycerine)

Het lichaam kan zelf GEEN vetzuren maken

Vetten zijn hydrofoob = waterafstotend

Soorten vetten

Dierlijke vetten

• Bevatten verzadigde vetzuren (o.a. cholesterol)

Plantaardige vetten

• Bevatten overwegend onverzadigde vetzuren 

Enkelvoudig onverzadigd: oliezuur en oleïnezuur

Meervoudig onverzadigd: linolzuur en linoleenzuur

Functies vetten

• Verbranding -> Brandstof
• Reserves
• Isolatie
• Oplosmiddel
• Levering van essentiële vetzuren
• Bouwstof
• Bescherming rond organen
• Smaakmakers 

Vertering vetten

Vetten worden  afgebroken door lipase = vetsplitsende enzymen

Plaats lipase:

• Darmsap
• Alvleessap
• Maagsap (hier niet werkzaam)

Vetvertering start in de dunne darm. 

Eindproducten van de vetvertering zijn:

• Glycerol
• Vetzuren

Eindproducten vetverbranding

• Water
• Kooldioxide 

Eiwitten / Proteïnen

Eiwitten zijn opgebouwd uit 5 verschillende elementen:

• Koolstof
• Waterstof
• Zuurstof
• Stikstof
• Zwavel

Deze elementen vormen samen verbindingen die aminozuren worden genoemd. 

Wat zijn aminozuren? op de volgende dia een link naar een artikel over aminozuren.

www.cliniquedokterdon.nl

Soorten eiwitten

Dierlijke eiwitten:

• Vlees
• Zuivel
• Vis 
• Ei

Plantaardige eiwitten:

• Sojabonen
• Peulvruchten
• Noten
• Groenten
• Fruit

Functies eiwitten

• Bouwstof
• Brandstof - Alleen bij te weinig koolhydraten en/ of vetten
• Biokatalysator - Hormonen en enzymen 

Eiwitvertering

Eiwitten worden afgebroken door protease en pepsine = eiwitsplitsende enzymen.

Plaats protease en pepsine:

• Maagsap
• Darmsap
• Alvleessap

Eindproduct van de eiwitvertering: aminozuren

Verbranding van eiwitten

Eindproducten van de eiwitverbranding:

• Ureum
• Urinezuur
• Water

Ureum + urinezuur uit ammoniak (lever)

Maar hoeveel calorieën leveren die koolhydraten, vetten en eiwitten nou?

Eén gram koolhydraat levert gemiddeld 4 kcal energie. Eén gram eiwit levert gemiddeld 4 kcal energie. Eén gram vet levert gemiddeld 9 kcal energie. Omdat vetten zwaarder wegen dan koolhydraten en eiwitten, heeft je lichaam hier over het algemeen minder van nodig

Voor hoeveel procent bestaat ons lichaam uit water?

Water

Ons lichaam bestaat voor  60 - 70% uit water

Plaats:

• 40% intracellulair
• 15% extracellulair
• 5% in de bloedbaan

Water heeft geen voedingswaarde

(Opbouw, transportmiddel, oplosmiddel)

Via welke organen kunnen wij water verliezen?

Verlies van water via: 

• De huid

• De longen

• De nieren

• De darmen 

Drink minimaal 1,5 tot 2L per dag.

Vitaminen

Vita = leven

vitaminen zijn Biokatalysatoren:

Stoffen die de levensprocessen gunstig beïnvloeden zonder zelf te veranderen.

Hulpstof

Welke vitaminen kennen jullie?

Soorten vitaminen

In water oplosbaar:

• B
• C

In vet oplosbaar:

 

• A
• D
• E
• K

Hyper - en hypovitaminose

Hypervitaminose:

• Teveel aan vitamines

Hypovitaminose:

• Tekort aan vitamines

Vitamine A

Werking:

• Anti-keratiniserend 
• Reguleert en normaliseert de talgklier werking
• Aanmaak schildklierhormoon

Provitamine A = caroteen/ bèta caroteen

Vitamine B

Werking:

• Belangrijk voor het zenuwstelstel
• B12: aanmaak rode bloedcellen en zenuwcellen

Vitamine C

Werking:

• Antioxidant
• Aanmaak collageen
• Vorming van tussenstof
• Bevordert wondgenezing
• Stimuleert vorming van rode bloedcellen

Vitamine D

Werking:

• Opbouw botten
• Vorming tanden en kiezen

Provitamine D = ergosterol en caroteen

Vitamine E

Werking:

• Antioxidant
• Stimuleert doorbloeding van de huid
• Beschermt bloedvaten

Vitamine K

Werking:

• Zorgt voor de bloedstolling
• Zorgt er voor dat de lever protrombine kan vormen

Wat is protrombine?

Een eiwit die heel belanbgrijk is bij de bloedstolling. Bloedstolling is nodig om een wondje dicht te maken.

Mineralen

Mineralen zijn stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken. 

Ze komen vooral in gesteentes voor. 

Sporenelement: hele kleine hoeveelheden mineralen.

Hulpstof

Werking mineralen

• Kalium en natrium: vochthuishouding
• Calcium en fosfor: beendervorming
• Fluor, calcium en fosfor: gebit
• Jodium: vorming schildklierhormoon
• Ijzer: vorming hemoglobine
• Zwavel: vorming van aminozuren 

Wat is metabolisme?

Wat is cholesterol?

Dit was de LessonUp voor vandaag! 

Nu ga je aan de slag met de opdracht die op Teams is geplaatst.

Heb je vragen, noteer ze dan kan je ze volgende week stellen tijdens de theorieles.