THEO LES 9: Voedingsstoffen

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

THEO LES 9: Voedingsstoffen

Algemene theorie

Vandaag

• Voedingsstoffen: Koolhydraten, eiwitten, vetten
• Water
• Vitamines
• Mineralen 

Lesdoelen

Aan het einde van deze les ken je de voedingsstoffen binnen de spijsvertering.

Voedingsstoffen

• Koolhydraten / Sacchariden
• Vetten / Lipiden
• Eiwitten / Proteïnen 

Proteïnen

Lipiden

Sacchariden

Koolhydraten

Vetten

Eiwitten

Koolhydraten

• Sacchariden = suikers

• Opgebouwd uit glucose

• Komen voor in plantaardig voedsel

• Energieleverancier 

Functies koolhydraten

• Brandstof

• Houdt de bloedsuikerspiegel op peil

• Bevordert een gezonde darmperistaltiek

• Reserve - energie in de vorm van glycogeen 

Verteringsproces koolhydraten

• Amylase = koolhydraatsplitsende enzymen

Plaats amylase:

• Speeksel
• Alvleessap
• Darmsap 

Koolhydraatvertering begint in de mond (speeksel)

Eindproduct van de koolhydraatvertering is: Glucose

Eindproduct verbranding glucose

MET zuurstof: Aëroob

• Water (H2O)
• Kooldioxide (CO2) 

ZONDER zuurstof: Anaëroob

• Melkzuur

Vetten / Lipiden

Vetten zijn opgebouwd uit:

• Vetzuren
• Glycerol (glycerine)

Het lichaam kan zelf GEEN vetzuren maken

Vetten zijn hydrofoob = waterafstotend

Soorten vetten

Dierlijke vetten

• Bevatten verzadigde vetzuren (o.a. cholesterol)

Plantaardige vetten

• Bevatten overwegend onverzadigde vetzuren 

Enkelvoudig onverzadigd: oliezuur en oleïnezuur

Meervoudig onverzadigd: linolzuur en linoleenzuur

Functies vetten

• Verbranding -> Brandstof
• Reserves
• Isolatie
• Oplosmiddel
• Levering van essentiële vetzuren
• Bouwstof
• Bescherming rond organen
• Smaakmakers 

Vertering vetten

Vetten worden  afgebroken door lipase = vetsplitsende enzymen

Plaats lipase:

• Darmsap
• Alvleessap
• Maagsap (hier niet werkzaam)

Vetvertering start in de dunne darm. 

Eindproducten van de vetvertering zijn:

• Glycerol
• Vetzuren

Eindproducten vetverbranding

• Water
• Kooldioxide 

Eiwitten / Proteïnen

Eiwitten zijn opgebouwd uit 5 verschillende elementen:

• Koolstof
• Waterstof
• Zuurstof
• Stikstof
• Zwavel

Deze elementen vormen samen verbindingen die aminozuren worden genoemd. 

Het lichaam maakt zelf 13 aminozuren aan. 9 dus niet.

Soorten eiwitten

Dierlijke eiwitten:

• Vlees
• Zuivel
• Vis 
• Ei

Plantaardige eiwitten:

• Sojabonen
• Peulvruchten
• Noten
• Groenten
• Fruit

Functies eiwitten

• Bouwstof
• Brandstof - Alleen bij te weinig koolhydraten en/ of vetten
• Biokatalysator - Hormonen en enzymen 

Eiwitvertering

Eiwitten worden afgebroken door protease en pepsine = eiwitsplitsende enzymen.

Plaats protease en pepsine:

• Maagsap
• Darmsap
• Alvleessap

Eindproduct van de eiwitvertering: aminozuren

Verbranding van eiwitten

Eindproducten van de eiwitverbranding:

• Ureum
• Urinezuur
• Water

Ureum + urinezuur uit ammoniak (lever)

Water

Ons lichaam bestaat voor  60 - 70% uit water

Plaats:

• 40% intracellulair
• 15% extracellulair
• 5% in de bloedbaan

Water heeft geen voedingswaarde

(Opbouw, transportmiddel, oplosmiddel)

Voor hoeveel procent bestaat ons lichaam uit water?

Via welke organen kunnen wij water verliezen?

Verlies van water via: 

• De huid

• De longen

• De nieren

• De darmen 

Drink minimaal 1,5 tot 2L per dag.

Vitaminen

Vita = leven

Biokatalysatoren:

Stoffen die de levensprocessen gunstig beïnvloeden zonder zelf te veranderen.

Hulpstof

Welke vitaminen kennen jullie?

Soorten vitaminen

In water oplosbaar:

• B
• C

In vet oplosbaar:

 

• A
• D
• E
• K

Hyper - en hypovitaminose

Hypervitaminose:

• Teveel aan vitamines

Hypovitaminose:

• Tekort aan vitamines

Vitamine A

Werking:

• Anti-keratiniserend 
• Reguleert en normaliseert de talgklier werking
• Aanmaak schildklierhormoon

Provitamine A = caroteen/ bèta caroteen

Vitamine B

Werking:

• Belangrijk voor het zenuwstelstel
• B12: aanmaak rode bloedcellen en zenuwcellen

Vitamine C

Werking:

• Antioxidant
• Aanmaak collageen
• Vorming van tussenstof
• Bevordert wondgenezing
• Stimuleert vorming van rode bloedcellen

Vitamine D

Werking:

• Opbouw botten
• Vorming tanden en kiezen

Provitamine D = ergosterol

Vitamine E

Werking:

• Antioxidant
• Stimuleert doorbloeding van de huid
• Beschermt bloedvaten

Vitamine K

Werking:

• Zorgt voor de bloedstolling
• Zorgt er voor dat de lever protrombine kan vormen

Mineralen

Mineralen zijn stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken. 

Ze komen vooral in gesteentes voor. 

Sporenelement: hele kleine hoeveelheden mineralen.

Hulpstof

Werking mineralen

• Kalium en natrium: vochthuishouding
• Calcium en fosfor: beendervorming
• Fluor, calcium en fosfor: gebit
• Jodium: vorming schildklierhormoon
• Ijzer: vorming hemoglobine
• Zwavel: vorming van aminozuren 

Herhalen via schema's

De docent zet een schema op het bord. 
Neem deze over en en vul het in. 

Je krijgt hier 10 minuten voor. 

Volgende week

• LES 10: Spijsvertering

• Oefentoets