Erfelijkheid b1 genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

les 1: Genotype en fenotype

thema 3  Erfelijkheid 

Pak alvast bladzijde 168 erbij

                                                                            

                                                                          

Wat gaan we doen?

• Nieuwe periode
• Start Erfelijkheid & Evolutie


• Theorie b1 genotype en fenotype
•  Zelf aan de slag met opdrachten

‘Wat lijk jij veel op je vader.’ ‘Je bent precies je moeder.’ Deze opmerkingen heb je misschien weleens gehoord van familie of vrienden. Ze gaan over je erfelijke eigenschappen.

Genotype en Fenotype

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen wat een genotype, wat een fenotype en wat een gen is. 
•  Je kunt beschrijven hoe organismen informatie over erfelijke eigenschappen overdragen aan hun nakomelingen via chromosomen

Erfelijkheid

Het staat allemaal in onze genen.

• Cel
• Celkern
• Chromosoom
• GEN

Het genotype

• De erfelijke informatie meegekregen van je ouders
• Staat in je 46 chromosomen
• Ontstaat bij de bevruchting

Het fenotype

• Het uiterlijk van een organisme
• Ontstaat onder invloed van je genotype 
• En door invloeden uit het milieu 

Opdrachten maken!

1 - 2 -3 -4 -5 blz 170

op een rijtje

Chromosomen liggen in de celkern.

Chromosomen bestaan uit strengen DNA.

DNA bevat codes voor verschillende eigenschappen.
Een stukje chromosoom met de code voor 1 eigenschap is
een gen

Al deze informatie bij elkaar heet het genotype

Aantekening maken!

Ben je klaar met de Lesson Up?

Neem de aantekening hieronder over in een schrift. Dit kun je straks goed gebruiken voor tentamen over het thema Erfelijkheid.

Aantekening Thema Erfelijkheid: Genotype en fenotype

Genotype: erfelijke informatie van een organisme

Ontstaan tijdens de bevruchting

Fenotype: het uiterlijk van een organisme 

Ontstaat door het genotype en invloeden uit het milieu

Mitose

• Vorming van gewone lichaamscellen voor groei, herstel en vervang
• Uit een moedercel met 46 chromosomen  ontstaan dochtercellen met 46 chromosomen
• Elke cel bevat dezelfde erfelijke informatie > hetzelfde genotype 
• Vindt plaats overal in het lichaam

Elke gewone lichaamscel bevat

1. 23 Chromosomen
2. 34 Chromosomen
3. 46 Chromosomen
4. 92 Chromosomen

Uit welk stof bestaan chromosomen?

1. Chromosomen
2. Moedercel
3. Celkern
4. DNA

Welke uitspraak over chromosomen is FOUT?

1. Chromosomen bestaan uit DNA
2. Chromosomen liggen in het cytoplasma
3. Een mens heeft 46 chromosomen per cel
4. Niet ieder dier heeft evenveel chromosomen

Hoe komt het dat de chromosomen van een delende cel zichtbaar worden met een microscoop?

1. Omdat je de grootse vergroting gebruikt.
2. Omdat je de chromosomen kunt zien onder de microscoop?
3. Omdat de chromosomen op dat moment spiraliseren.

Wat is de juiste volgorde bij de mitose?

1. spiraliseren- kopiëren- kerndeling- celdeling
2. celdeling- spiraliseren- kerndeling- kopiëren
3. kopiëren- spiraliseren- kerndeling- celdeling
4. kopiëren- kerndeling- spiraliseren- celdeling

Wat is geen functie van de mitose

1. Groei
2. Herstel
3. Vervanging
4. Voortplanting

Het genotype van een organisme komt tot stand op het moment .......................

1. van innesteling
2. dat de zaadcel de eicel binnengaat
3. van bevruchting
4. dat het milieu invloed heeft

Zie je in de afbeelding het fenotype of het genotype van de baby?

1. Fenotype
2. Genotype

Wat kan er wel en wat niet veranderen?

1. wel: genotype niet: fenotype
2. wel: fenotype wel: genotype
3. wel: fenotype niet: genotype
4. niet: fenotype niet: genotype

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

De rode sierappelboom staat in bloei. Helaas trekt er een lentestorm over en er breken enkele takken. Is het fenotype hierdoor veranderd? En het genotype?

1. Fenotype en genotype zijn veranderd
2. Fenotype en genotype zijn niet veranderd
3. Fenotype is niet veranderd, genotype is veranderd.
4. Fenotype is veranderd, genotype is niet veranderd.

Mathilde laat een permanent (krulhaar) zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. Genotype verandert wel fenotype verandert niet
2. genotype niet fenotype wel.
3. genotype en fenotype veranderen niet
4. genotype en fenotype veranderen wel

Mathilde krijgt daarna een baby. Erft de baby haar krullend haar?

1. Ja
2. Nee

In afbeelding hiernaast zie je hoe de metamorfose bij een kikker verloopt.

Wat blijft in alle stadia van de metamorfose (2 tot en met 8) gelijk?

1. fentotype
2. genotype
3. geen van beide
4. zowel het fenotype als het genotype

Leg uit hoe tijdens de metamorfose het fenotype kan veranderen, terwijl het genotype gelijk blijft.

Wat wordt bepaald door genotype of fenotype? Sleep de eigenschappen A t/m H naar genotype of fenotype. 

Genotype

Fenotype

Een wipneus

Stijl haar vanaf de geboorte

Piercings 

Sproeten

Een litteken

gespierd lichaam

Eelt op je handen door hard werken

Blauwe ogen

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Uv-straling van de zon is schadelijk voor je huid. Je huid wordt beschermd door melanine. Dit is een pigment dat in de huid ontstaat en de huid donkerder maakt. Melanine geeft ook kleur aan je haren en ogen. Dat je melanine kunt maken, heb je te danken aan een aantal genen.

Wanneer zijn die genen het meest actief: in de winter of in de zomer? Leg je antwoord uit.

Wat is er onjuist aan de bewering: 'Het is erfelijk. Je krijgt het van je kinderen'?

Genotype en Fenotype

Lesdoelen:

• Je weet hoe door mitose nieuwe cellen kunnen worden gevormd
• Je weet wat het genotype van een organisme is en hoe deze tot stand komt.
• Je weet wat het fenotype van een organisme is en hoe deze tot stand komt.

Genotype en Fenotype

Lesdoelen:

• Je weet hoe door mitose nieuwe cellen kunnen worden gevormd
• Je weet wat het genotype van een organisme is en hoe deze tot stand komt.
• Je weet wat het fenotype van een organisme is en hoe deze tot stand komt.