Taalverzoring - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom

Wat gaan we doen?

• taalverzorging
• boekfragment
• stillezen
• aan de slag met je opdracht

Taalverzorging

Grammatica:

Ik kan een zin in zinsdelen verdelen.

Ik kan de afzonderlijke zinsdelen benoemen.

Spelling:

Ik kan werkwoorden op de juiste manier vervoegen.

zinsdelen 

De lerares

heeft

een proefwerk

verscheurd.

persoonsvorm

onderwerp

lijdend voorwerp

werkwoordelijkgezegde

zinsdelen

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan.

Tussen de zinsdelen zet je streepjes.

Gisteren| fietste| mijn vader| door het bos.

Ik| heb| het boek| aan mijn vader| gegeven.

persoonsvorm herkennen (pv)

1)  past zich aan aan het onderwerp

      Ik koop een ijsje.

      Hij koopt een ijsje.

2)  verandert mee met de tijd

      Ik heb een ijsje.

      Gisteren had ik een ijsje.

3)  staat vooraan wanneer je er een vraagzin van maakt

      Jij eet een ijsje.

      Eet jij een ijsje.

onderwerp vinden (ow)

1  onderwerp  = wie/wat + pv?

    De hond blaft.  ->  Wie blaft?  ->  de hond

2   Zet de pv in het enkelvoud/meervoud -> ow verandert mee

     De hond blaft.   ->  De honden blaffen.

                         pv                                         pv

werkwoordelijk gezegde vinden (wg)

Het werkwoordelijk gezegde van een zin zegt wat iemand of iets (het onderwerp) doet.

Alle werkwoorden in een zin: Gisteren heb ik door het bos gefietst.

lijdend voorwerp vinden (lv)

Wie of wat + gezegde + onderwerp

Mijn vader heeft een andere auto gekocht.

-> wie/wat heeft mijn vader gekocht?

      antwoord: een andere auto

meewerkend voorwerp vinden (mv)

Aan wie/voor wie  + gezegde + onderwerp (+ lijdend voorwerp)

Mijn vader heeft een andere auto gekocht voor mijn oma.

-> aan wie/voor wie heeft mijn vader een andere auto gekocht?

      antwoord: voor mijn oma

bijwoordelijke bepaling vinden (bwb)

Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen als: 

Waar? Waarheen? Waarom? Waardoor? Wanneer? Hoe? Van wie?

-Op de Utrechtse kermis bezochten we een waarzegster. (Waar?)

-Het verkeer wordt omgeleid in verband met wegwerkzaamheden.                        (Waarom?)

bijwoordelijke bepaling vinden

1.  Noteer persoonsvorm, onderwerp en werkwoordelijk gezegde.
   
2.  Zoek naar lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp (als die er zijn).
3.  De meeste zinsdelen die daarna nog overblijven, zijn bijwoordelijke   bepaling.

oefenen

Welke verdeling in zinsdelen is goed?

1. Yvo / heeft / morgen / een moeilijke toets.
2. Yvo / heeft morgen / een moeilijke toets
3. Yvo / heeft / morgen / een / moeilijke / toets
4. Yvo heeft morgen / een moeilijke toets

Veel scholieren reizen met het openbaar vervoer.

veel scholieren

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Mijn vader heeft vanochtend een kop thee op de grond laten vallen.

een kop thee

1. persoonsvorm
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Mijn ouders

hebben

mij

een nieuwe laptop

gegeven.

gisteren

persoonsvorm

onderwerp

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

werkwoordelijk gezegde

Wat is de bijwoordelijke bepaling in deze zin?

Door de klimaatverandering zal het aantal orkanen toenemen.

1. door de klimaatverandering
2. zal toenemen
3. het aantal orkanen

werkwoordspelling

Maak de oefening.

Klaar? -> lezen

Lezen

"Ik kan beargumenteerd verslag doen van mijn leeservaring."

Schrijfstijl

In literatuur gaat het niet alleen om wat je schrijft, maar ook om hoe je iets schrijft. Dat noem je schrijfstijl.

Als je het over de schrijfstijl van een schrijver hebt, dan heb je het over dingen die opvallen in het taalgebruik: zinsbouw, woordkeuze, beeldspraak, dialogen, beschrijvingen. Stijl is subjectief: je vindt het wel of niet mooi.

Stijl: waar kun je op letten?

• Gebruikt de auteur korte of lange zinnen? 
• Gebruikt de auteur veel bijvoeglijke naamwoorden?
• Gebruikt de auteur moeilijke of juist erg makkelijke woorden?
• Bevat de tekst veel ouderwetse of juist moderne woorden?
• Bevat de tekst veel (levendige) dialogen?
• Hoe wordt de ruimte beschreven?
• Maakt de auteur gebruik van beeldspraak? 

        -> Bij alle bovengenoemde punten: wat is het effect daarvan?

Mogelijke vragen

Lize Spit is een Vlaamse auteur. Hoe zie je dat terug in de tekst?

Zit er veel tempo in de tekst? Hoe komt dat?

Wat vind je van de schrijfstijl van Lize Spit? Leg uit waarom.

Geïnteresseerd?

In Eva's Vlaamse dorpje Bovenmeer wonen maar twee andere kinderen, allebei jongens. Pim woont op een boerderij en Laurens' ouders hebben een slagerij. De drie trekken in hun jeugd veel met elkaar op. Als de puberteit aanbreekt, veranderen de verhoudingen.

Pim en Laurens raken geïnteresseerd in meisjes en bedenken wrede spelletjes. Eva kan hieraan meedoen of haar enige vrienden verraden. Die keuze is geen keuze.

En nu?

-25 minuten stillezen

-overige tijd aan de slag met jullie opdracht

Lezen

           25 minuten in stilte

Fictieopdracht

Podcast

Boekpromotie

Inleveren: 10 maart