Grammatica: zinnen ontleden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Zinsdelen

Een zinsdeel kan een woord, maar ook een groepje woorden zijn .

Ieder 'stukje' van de zin dat je voor de PV kunt plaatsen is een apart zinsdeel.

Persoonsvorm 

Hoe vind je de persoonsvorm? 

- vragend maken

- andere tijd zetten 

- meervoud 

werkwoord dat verandert is de persoonsvorm

vb: Mijn moeder is naar huis gegaan - mijn moeder was naar huis gegaan 

Onderwerp

Hoe vind je het onderwerp in de zin? 

- Wie/wat + persoonsvorm + alle werkwoorden

Mijn moeder is naar huis gegaan. 

Wie is gegaan? = mijn moeder 

Mijn moeder = onderwerp 

Leg uit hoe je de persoonsvorm in een zin kunt vinden.

Geef de persoonsvorm en het onderwerp van de volgende zinnen.

Waarom wandelt Elise de avondvierdaagse?

Sam is vandaag tot 14:05 naar school geweest.

In zijn jas heeft Job een scheur.

Soms rijdt mijn broertje door een rood verkeerslicht.

Werkwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde

• Alle werkwoorden uit de zin
• Dus: persoonsvorm + andere werkwoorden uit de zin

Zoek het werkwoordelijk gezegde:

Het meisje pakt de bal.

Ik heb de fiets gerepareerd.

Wij hebben pizza gegeten.

Dit is een stomme opdracht.

Lijdend voorwerp

Wat is de handeling?

Wie voert de handeling uit?

Wat/wie is nodig bij de handeling?

Maak een zo kort mogelijke zin bij het plaatje.

Lijdend voorwerp

Je moet twee dingen weten:

• Wie/wat doet er iets? (onderwerp)
• Wat doet diegene?

(pv + werkwoordelijk gezegde)

Wie/wat + onderwerp + gezegde?

even oefenen...

De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.

Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.

Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.

Wat is het lijdend voorwerp?
'De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.'

1. De jongens
2. sneeuwballen
3. het schoolplein
4. Er is geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
'Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.'

1. Razend
2. de leraar
3. een krijtje
4. het lokaal

Wat is het lijdend voorwerp?
'Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.'

1. Peter
2. gisteren
3. zijn scooterrijbewijs
4. Er is geen lijdend voorwerp

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Zij 

kocht 

gisteren

een taart

voor haar moeder.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Op straat 

heb

ik

een portemonnee

gevonden.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Ik

heb

deze lockdown

zeven series

gezien.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Gisteren 

bracht

ik

mijn broertje

naar de ijsbaan.

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Geef

jij

geld

aan de collecte?

Zinsontleding

pv/wg

o

lv

Hij

pakte

het dikke boek

uit de boekenkast.

Meewerkend voorwerp

Zinsdelen

• Persoonsvorm
• Werkwoordelijk gezegde
• Onderwerp
• Lijdend voorwerp
  
• Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp en lijdend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.'

1. De jongen
2. een liefdesbrief
3. aan zijn vriendin
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Mijn oma appt mij het recept.'

1. Mijn oma
2. mij
3. het recept
4. Er is geen meewerkend voorwerp