Grammatica §8

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica zinsdelen

Wat is het eerste wat je zoekt als je een zin gaat ontleden?

Hoe vind je de persoonsvorm
in een zin?

Uit welke werkwoorden bestaat het gezegde van de zin?

1. de persoonsvorm
2. infinitief en voltooid deelwoord
3. alle werkwoorden bij elkaar
4. werkwoorden? wat zijn dat?

Op welke manier vind je het onderwerp van de zin?

De clubleiding wil de vernielzuchtige supporters hun lidmaatschap ontnemen.

Wat is het onderwerp?

1. De clubleiding
2. de vernielzuchtige supporters
3. hun lidmaatschap
4. zit er niet in

De clubleiding wil de vernielzuchtige supporters hun lidmaatschap ontnemen. Wat is het wg?

Volgende week donderdag haalt de taxichauffeur de reizigers om zes uur op.

Wat is het onderwerp?

1. Volgende week donderdag
2. de taxichauffeur
3. de reizigers
4. om zes uur

Volgende week donderdag haalt de taxichauffeur de reizigers om zes uur op. Wat is het wg?

Zijn dit goede zinnen?

 1. Tim gaat fietsen.

2. Mijn vader vertelt.

3. De vervelende baas ontslaat.

4. De postbode overhandigde.

Vorige lessen hebben we gezien dat een zin een ACTIE en een DOENER nodig heeft. 

ACTIE:   werkwoorden    -->  fietsen  / vertellen  /  etc.

DOENER: iets / iemand  --> Tim / de baas / de auto

De ACTIE noemen we ook wel ______________ ? 
De DOENER noemen we ook wel _____________ ? 

Onderstaande zinnen hebben allemaal een ACTIE (werkwoordelijk gezegde) en een DOENER (onderwerp): 
 

 1. Tim gaat fietsen.

2. Mijn vader vertelt.

3. De vervelende baas ontslaat.

4. De postbode overhandigde.

Toch kloppen sommige zinnen niet. Gek he!?

Maak hier goede zinnen van.

2. Mijn vader vertelt
3. De vervelende baas ontslaat.
4. De postbode overhandigde.

Sommige werkwoorden hebben behalve een onderwerp, nóg een 'iets' of 'iemand' nodig om een goede zin te maken.

  Zo te zien heeft het werkwoord 'fietsen' alleen een DOENER (onderwerp) nodig: 

 1. Tim gaat fietsen.

Maar de werkwoorden 'vertellen', 'ontslaan' en 'overhandigen' hebben blijkbaar nog een extra IETS of IEMAND nodig: 

2. Mijn vader vertelt __IETS____.

3. De vervelende baas ontslaat ____IEMAND____.

4. De postbode overhandigde _____IETS_____.

 

Hoe zit dat bij de volgende werkwoorden?

speelt - krijgt - luistert - graaft - maakt schoon -
vliegt - maakt - repareert - geeft

Schrijf alle woorden in je schrift en zet op de juist plek
IETS of IEMAND

Bijvoorbeeld:   IEMAND gooit IETS 

Vervang nu in elke zin het woord IETS of IEMAND met een persoon of voorwerp. 

speelt - krijgt - luistert - graaft - maakt schoon -
vliegt - maakt - repareert - geeft

Bijvoorbeeld:   IEMAND gooit IETS 
Henk gooit een steen

Lijdend voorwerp (lv)

Je stelt de vraag: wie/wat + pv + ow + rest wg?

Het antwoord is het lijdend voorwerp.

Let op! 

1. Het lijdend voorwerp begint NOOIT met een voorzetsel.

2. Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp. 

Welke opgaven moeten we maken?​

Wat is het lijdend voorwerp?

1. Welke opgaven
2. we
3. moeten maken
4. zit er niet in

Onze leraar verzamelt oude lp’s.​

Wat is het lijdend voorwerp?

1. Onze leraar
2. verzamelt
3. oude lp's
4. lp's

De verliefde jongen kocht een roos.

Wat is het lijdend voorwerp?

1. De verliefde jongen
2. kocht
3. een roos
4. zit er niet in

Gisteren heeft mijn moeder alle shirts van ons elftal gewassen.

Wat is het lijdend voorwerp?

1. gisteren
2. mijn moeder
3. alle shirts
4. alle shirts van ons elftal