11.1 Eigenschappen en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

11.1 Eigenschappen en chromosomen

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat erfelijke eigenschappen zijn en wat een fenotype is.
• Je kunt uitleggen waardoor het fenotype bepaald wordt.
• Je kunt uitleggen waar informatie voor je eigenschappen zit.
• Je kunt aan een chromosomenkaart zien of die van een jongen of een meisje is.
• Je kunt uitleggen wat een gen en wat het genotype is.

Erfelijke eigenschappen: de eigenschappen die je van je ouders krijgt

Fenotype: hoe een eigenschap eruitziet = UNIEK!

• Oogkleur: blauw, bruin, etc.
• Haarvorm: stijl, krul, etc.

Fenotype = 

genotype + omgeving

Fenotype kan veranderen

Michael Jackson rechts heeft zelfde erfelijke eigenschappen als links.

Zijn fenotype verandert

CELLEN ZIJN DE BOUWSTENEN VAN EEN ORGANISME

Cel, allemaal dezelfde onderdelen maar ander uiterlijk

Weefsel, cellen die op elkaar lijken en dezelfde functie hebben

Orgaan, onderdeel lichaam met specifieke functie

Orgaanstelsel, samenwerkende organen hebben 1 hoofdfunctie

Organisme, een levend wezen (plant, dier, schimmel, bacterie)

Hoe weet een bevruchtte eicel dat hij een mens moet worden???

HOE ZIET EEN CEL ERUIT ?

Bouwbeschrijving

CEL: celmembraan, cytoplasma, kern

Kern: chromosomen, bestaan uit de stof DNA (bevat de informatie voor al je erfelijke eigenschappen)

Een DNA draad heeft een dikte van 1,9 nanometer (0,0000019 mm). De mens heeft 3.200.000.000 verschillende DNA letters. Per cel bevat het DNA van de mens ongeveer 2 meter DNA en ons lichaam 74 miljoen km DNA, dat is meer dan 240x heen en terug naar de zon.

• Genotype: erfelijke informatie van een organisme

• Gen: een stukje DNA met de informatie voor één eigenschap

Hoeveel schoenen zie je?

Hoeveel paar schoenen zie je?

Hoeveel paar chromosomen zie je?

Hoeveel chromosomen zie je?

Chromosomenkaart

• 46 chromosomen
• 23 paren, 1 van moeder, 1 vader

Het 23e = geslachtschromosomen

• grote chromosoom X
• kleine chromosoom Y
• XX= meisje
• XY= Jongen

Hoe zitten eigenschappen op chromosomen?

• Chromosoom
• DNA
• Miljoenen treden (code)
• Gen: informatie voor 1 erfelijke eigenschap (bestaat uit aantal treden)

Iedere cel heeft een kern, iedere kern heeft      alle chromosomen. IEDERE CEL HEEFT DUS JOUW HELE BOUWBESCHRIJVING

Hoe zitten de eigenschappen op de chromosomen?

• Op chromosoom nummer 15 ligt een gen voor de kleur van je ogen (OCA2). 
• Dit gen bevat de code voor het P-eiwit. 
• Dit eiwit regelt de aanmaak en opslag van pigment in je ogen.
• Veel pigment = bruin/ weinig = blauw.

Herhaling

oefenvragen

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

Wat is het fenotype?

Waardoor wordt het fenotype van een persoon bepaald?

Fenotype of erfelijke eigenschap?

Fenotype of erfelijke eigenschap?

Fenotype of erfelijke eigenschap?

Fenotype of erfelijke eigenschap?

Het jonge dier in tekening heeft hetzelfde fenotype als volwassen dier

1. Juist
2. Onjuist

Het jonge dier in tekening heeft dezelfde erfelijke eigenschappen als het volwassen dier

1. Juist
2. Onjuist

Uit welke drie onderdelen bestaat een dierlijke cel?

Waaruit bestaat de kern van een dierlijke cel?

Wat is het verschil tussen het genotype van een persoon en een gen?

Wat weet je?
Vertel...