Signaal- en verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Verwijswoorden...

Wat we tot nu toe hebben gedaan: 

• Weten welk leestype je bent en welke leesuitdagingen je hebt. 
• Weten welke leesstrategieën er zijn. 
• Weten wat signaalwoorden zijn en deze kunnen herkennen in een tekst. 
• Weten wat verwijswoorden zijn en deze kunnen herkennen  in een tekst. 
• Weten wat het antecedent is en deze kunnen vinden in een tekst. 
• Grondig een tekst kunnen lezen met behulp van de leesstrategieën. 

Lesdoelen

• Oefenen met signaal- en verwijswoorden
• Oefenen met grondig lezen en de leesstrategieën 
• Weten wat je moet weten/kunnen voor het proefwerk

Signaalwoorden

Signaalwoorden zijn woorden die een tekst begrijpelijker maken.

Met deze woorden leg je verbanden tussen zinnen en alinea’s. Ze geven de lezer een ‘signaal’ (een teken), bijvoorbeeld: en, maar, toen, want, tenzij, zo, ten slotte. 

Voorbeelden soorten signaalwoorden: 

Soort verband	Signaalwoorden
Conclusie	dus, hieruit volgt, dan ook, concluderend
Opsomming	en, ook, nog, bovendien, verder, ten eerste, etc.
Reden of verklaring	want, omdat, daarom, om deze reden, dus, etc.
Tegenstelling	maar, toch, terwijl, hoewel, in tegenstelling tot, etc.
Toelichting/uitleg	bijvoorbeeld, zo, zoals, denk aan, een voorbeeld.

Voorbeeld

a. Signaalwoord: en.

b. Verband: opsomming.
c. Zin: Je hebt je huiswerk gemaakt én je stelt vragen in de les. Goed gedaan!
d. Uitleg: Er is hier sprake van een opsomming, omdat er wordt opgesomd wat iemand goed heeft gedaan. 

Opdracht: 

• In duo's
• 10 minuten
• Klaar? Steek je vinger op. 
• Opdracht: 

- Noteer vijf verschillende signaalwoorden met het bijbehorende verband. 
- Maak vijf zinnen. In elke zin moet een ander signaalwoord én verband zitten. 
- Leg per zin uit om wat voor soort verband het gaat. 

Hoe op te schrijven

a. Signaalwoord
b. Verband.
c. Voorbeeldzin. 
d. Uitleg verband in zin. 

Geef zoveel mogelijk voorbeelden van verbanden (voorbeeld: tegenstellend verband)

Lesdoelen

• Ik kan signaalwoorden in een tekst herkennen en kan benoemen om wat voor tekstverbanden het gaat
• Ik kan verwijswoorden in een tekst herkennen

De leesrace 

Aan de slag! 

1. Bekijk het tekstgeraamte. Wat weet je al over het onderwerp? En waar ben je benieuwd naar?
2. Vertel in één zin waar de tekst over gaat. 
3. Markeer alle verwijswoorden en geef van vijf woorden aan wat het antecedent is. 
4. Markeer alle signaalwoorden. Geef van vijf woorden aan wat het tekstverband is. 
5. Welke groepen zouden het meest kwetsbaar zijn voor stress en prestatiedruk? 

Toets ( week 44):  

Weten	Kunnen
- hoe de leesmotor werkt (les 1); - welk leestype je bent (les 1); - strategieën voor vóór, tijdens en na het lezen (les 2); - wat signaalwoorden zijn en hoe je uit kunt leggen wat ze betekenen (les 2); - wat verwijswoorden zijn en waar ze naar verwijzen (les 3).	- leesstrategieën kunnen gebruiken (les 2 en 4); - signaalwoorden herkennen (les 2); van signaalwoorden zeggen welk signaal ze geven (les 2); - voorbeeldzinnen maken met signaalwoorden (les 2); - de juiste verwijswoorden kiezen (les 3); - aanwijzen waar verwijswoorden naar verwijzen (les 3); - vragen beantwoorden bij een tekst (les 3 en 5).