Taalverzorging trede 12- lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school

In deze les

Herhaling pv t/m o

Uitleg lijdend voorwerp

Uitleg meewerkend voorwerp

Oefenen

Waar werk je naar toe?

-je weet hoe je het lijdend voorwerp moet vinden

-je herkent het lijdend voorwerp in een zin

-je weet hoe je het meewerkend voorwerp moet vinden

-je herkent het meewerkend voorwerp in een zin

-je kunt zinnen ontleden: pv t/m mv

Wat weet je nog?

Vorige week heb je uitleg gekregen over de pv, zinsdelen, het wg en het o. Eens kijken wat er is blijven hangen! 

Wat is het werkwoordelijk gezegde? Mevrouw Hoop gaat vandaag de les Nederlands geven.

1. Wie
2. Vandaag
3. Geeft
4. Nederlands

De bouwvakker gaat vandaag een nieuw huis bouwen.
Noteer het werkwoordelijk gezegde.

Gisteren heeft de nieuwe, knappe buurjongen mij begroet. Uit hoeveel zinsdelen bestaat deze zin?

1. 4
2. 6
3. 5
4. 7

Bij welke optie is de zin goed verdeeld in zinsdelen?

De winkelbediende zocht bruine schoenen voor de klant.

1. De winkelbediende | zocht | bruine schoenen | voor de klant.
2. De winkelbediende zocht | bruine schoenen | voor de klant.
3. De winkelbediende | zocht | bruine | schoenen | voor de klant.
4. De winkelbediende | zocht | bruine schoenen voor de klant.

Gisteren heeft de nieuwe, knappe buurjongen mij begroet.
Wat is het onderwerp van de zin?

Het onderwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

1. wie/wat?
2. wie/wat+persoonsvorm?
3. wie/wat + werkwoordelijk gezegde
4. wie/wat + lijdend voorwerp?

Stappenplan ontleden

1. vind de pv
2. verdeel de zin in zinsdelen
3. vind het werkwoordelijk gezegde
4. vind het onderwerp 

Nieuwe zinsdelen

5. zoek het lijdend voorwerp

6.zoek het meewerkend voorwerp

het lijdend voorwerp (lv)

Hoe vind je het LV?

Stel de vraag: Wie/wat + WG+O?

Het antwoord op deze vraag is het lijdend voorwerp.

het lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp tref je (vaak) aan bij werkwoorden waar je iets of iemand voor kunt zetten: iets zien, iets maken, iemand ontmoeten, etc. 

het lijdend voorwerp (lv)

LET OP:

Het lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Het lijdend voorwerp geeft nooit een hoeveelheid aan (een gewicht, een afstand, een getal, een bedrag, etc..)

Voorbeeldzin

Ik heb gisteren een mooi boek gelezen.

1. pv: heb 

2. zinsdelen: ik/heb/gisteren/een mooi boek/gelezen

3. wg: heb gelezen

Voorbeeldzin

Ik heb gisteren een mooi boek gelezen.

4. o: ik

5. lv: wie/wat +wg + o?

Wie/wat heb ik gelezen? Een mooi boek= lv

De jongen gooit de bal omhoog.

Wat is het lijdend voorwerp?

1. De jongen
2. gooit
3. de bal
4. omhoog

Mijn moeder bakt vanavond koekjes.

Wat is het lijdend voorwerp?

1. vanavond koekjes
2. koekjes
3. mijn moeder bakt
4. bakt koekjes

De klant komt zijn gemaakte fiets ophalen.
Wat is het lijdend voorwerp?

1. De klant
2. zijn gemaakte fiets
3. zijn fiets
4. komt ophalen

De manager heeft zijn jas uitgedaan.

Wat is het lijdend voorwerp?

1. heeft zijn jas
2. heeft uitgedaan
3. zijn jas
4. De manager

Wat is het lijdend voorwerp in de zin? Ik ga Alberto mijn oude fiets verkopen.

1. Alberto
2. Ik
3. mijn oude fiets
4. ga verkopen

Wat is het lijdend voorwerp?
De verdwaalde toerist vroeg de weg aan de politie.

1. de verdwaalde toerist
2. de politie
3. vroeg
4. de weg

meewerkend voorwerp (mv)

Staat niet in elke zin!

Staat vaak in zinnen waarin ook een lv staat

Staat in zinnen waarin iets van de een naar de ander gaat

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp komt voor in zinnen waarin iemand iets 'vertelt' (uitleggen, zeggen, enzovoort) of 'geeft' (lenen, sturen, overhandigen, enzovoort).

Tip!

Bij het meewerkend voorwerp moet je de woorden 'aan' of 'voor' toe kunnen voegen of weg kunnen laten.

Meewerkend voorwerp(mv)

Het meewerkend voorwerp kan niet zonder lijdend voorwerp!

Om het mv te vinden, stel je deze vraag:

Aan wie of voor wie + gez + ow + lv?

Meewerkend voorwerp (mv)

Een zinsdeel is meewerkend voorwerp als:

- Het zinsdeel begint met aan of voor en je aan of voor kunt weglaten.

- Het zinsdeel niet begint met aan of voor, maar je aan of voor ervoor kunt zetten.

voorbeeld 1

Ik geef mijn neefje een autootje voor zijn verjaardag.

1. pv = geef
2. zinsdelen = ik / geef /  mijn neefje / een autootje /  voor zijn verjaardag
3. wg = geef
4. ow = ik
5. lv = een autootje
6. mv = mijn neefje

voorbeeld 2

Cas schenkt voor mij een kopje koffie in.

1. pv = schenkt
2. zinsdelen = Cas / schenkt / voor mij /  een kopje koffie / in
3. wg = schenkt ... in
4. ow = Cas
5. lv = een kopje koffie
6. mv = voor mij

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.'

1. De jongen
2. een liefdesbrief
3. aan zijn vriendin
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Mijn oma appt mij het recept.'

1. Mijn oma
2. mij
3. het recept
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Zoek het meewerkend voorwerp!
Shirley kocht zes rozen voor haar vriend voor Valentijnsdag.

1. voor haar vriend
2. zes rozen
3. haar vriend
4. voor Valentijnsdag

Wat is het mv?
Alle aanwezigen zongen voor de jarige een vrolijk welkomstlied.

1. voor de jarige
2. de jarige
3. alle aanwezigen
4. een vrolijk welkomstlied

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin:
Ik heb een cadeau gekocht voor mijn broertje.

1. ik
2. een cadeau
3. voor mijn broertje
4. heb

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin:
De bakker geeft het brood aan mijn moeder.

1. de bakker
2. het brood
3. aan mijn moeder
4. moeder

Wat kun je doen?

In Teams staat een oefening ontleden-1. 

Je kunt de zinnen nu verder ontleden t/m meewerkend voorwerp. Woensdag wordt de laatste stap behandeld:

Stap 7: de bijwoordelijke bepaling.

Veel succes!