GR les 8: voorzetsels, persoonlijke voornaamwoorden, bezittelijke voornaamwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Grammatica 

H1A P1 2029-2020

Les 8:

Voorzetsels

Persoonlijke voornaamwoorden

Bezittelijke voornaamwoorden

Terugblik vorige lessen ...

Je kunt nu de volgende woordsoorten in een zin benoemen:

• werkwoorden
• lidwoorden
• zelfstandige naamwoorden
• bijvoeglijke naamwoorden

Aan het einde van deze les ...

... weet je wat ... zijn en kun je deze herkennen in een zin:

• voorzetsels
• persoonlijke voornaamwoorden
• bezittelijke voornaamwoorden

Er komen dus nog 3 woordsoorten bij!

Uitleg

Op de volgende slides volgt de uitleg over:

de voorzetsels

de persoonlijke voornaamwoorden

de bezittelijke voornaamwoorden

Lees deze voordat je aan de opdrachten begint!

Voorzetsels

Voorzetsels staan vaak voor een zelfstandig naamwoord.

Voorbeelden van voorzetsels: voor, achter, naast, in, op, door, over, uit, boven, onder, om, tegen, aan, binnen, buiten, langs, tijdens, sinds, bij, tot, zonder, met, behalve, naar, na, via, per, te, tegen, volgens…

... de kast of ... het feest 

Een voorzetsel herken je door er: '… de kast' of '… het feest' achter te denken.

Voor de kast, op de kast, in de kast, tijdens het feest, zonder het feest, tot het feest, etc...

Voorzetsels

Met een voorzetsel kun je een waar (plaats) en wanneer (tijd) aangeven.

Waar

Zij staat voor het huis.Hij is in het huis.Moeder zit achter het huis.

Wanneer

Hij blijft hier tot zaterdag.Zij begint per vandaag.Ik ben hier sinds vorige week.

Voorzetsels

Let op!

Soms heb je te maken met een scheidbaar werkwoord en niet met een voorzetsel! Het werkwoord bestaat dan uit twee delen.

Maartje blaast in haar eentje de ballonnen op.

op = geen voorzetsel, maar onderdeel van het werkwoord opblazen

De meisjes kijken elkaar verbaasd aan.

aan = geen voorzetsel, maar onderdeel van het werkwoord aankijken

Persoonlijke voornaamwoorden

Persoonlijke voornaamwoorden verwijzen naar iets of iemand.

Zij heeft een jurk gekocht.                    Zij = bv: mijn zusje of Esther = iemand

Het kan niet lang genoeg duren.       het = bv: het feest, zijn verjaardag = iets

Persoonlijke voornaamwoorden vervangen zelfstandige voornaamwoorden.

Zij heeft een jurk gekocht.                    Zij = bv: (mijn) meisje of Esther = znw

Het kan niet lang genoeg duren.       Het = bv: het feest, zijn verjaardag = znw

Persoonlijke voornaamwoorden

Zoals je op de vorige slide al zag, kan ‘het’ kan ook een persoonlijk voornaamwoord zijn.

Er staat dan geen zelfstandig naamwoord achter ‘het’.

‘Het’ verwijst dan naar iets of iemand.

Het ligt op tafel.        het = het boek, de pen, het schrift

Het regent.                  het = ??? (het weer?) 

Vertel jij het hem?    het = het slechte nieuws

Bezittelijke voornaamwoorden

Bezittelijke voornaamwoorden geven een bezit aan. Ze geven aan van wie iets of iemand is. Die ‘iets’ (dingen) of ‘iemand’ (mensen) zijn zelfstandige naamwoorden. 

Bezittelijke vnw.         Persoonlijke vnw.             Hier zie je het verschil tussen 

Dat is mijn fiets.        Die fiets is van mij.           bez.vnw en pers.vnw.

Dat is jouw broer.      Die broer is van jou.

Uw hond is weg.       Is die hond van u?

Uitleg

Op de volgende slides volgt (nog een keer) de uitleg over:

de lidwoorden

de zelfstandige naamwoorden

de bijvoeglijke naamwoorden

de werkwoorden

Lidwoorden

De lidwoorden zijn: de, het, een 

Behalve als: ‘een’ het cijfer ‘1’ betekent

Ik heb maar een (1) keer gespijbeld op de middelbare school.

en als: ‘het’ naar iets verwijst en je het daardoor kunt vervangen

Het regent al het hele weekend.

Ik vind het beter als zijn ouders het aan hem vertellen.

(De 2e 'het' in de zin kun je bv. vervangen door: het slechte nieuws.)

Als 'het' naar iets verwijst is het onderwerp of lijdend voorwerp.

Zelfstandige naamwoorden

Zelfstandige naamwoorden zijn: mensen, dieren, dingen

 Henk, Nederland, (de) Rijn (= een rivier), Albert Heijn, aap, kaas, mus, tulp, Brabant, Hilversum, spin, maaltijd 

 Ik ga naar het Alberdingk Thijm College.

 

Let op! Ik = geen znw! (net als: hij, zij, hem, ons, mijn)

Zelfstandig naamwoorden

Voor een znw kun je altijd een lidwoord zetten.

de Albert Heijn, de aap, de kaas, een vogel, de bloem, de mus, een tulp, het kind, de Henk, het Nederland, de Rijn

Bij eigennamen en aardrijkskundige namen klinkt dit een beetje raar.

Soms is een infinitief (het hele werkwoord) een zelfstandig naamwoord. 

Je kunt er dan een lidwoord voor zetten.

(het) Skiën vind ik de leukste sport die er is.

Bijvoeglijke naamwoorden

Bijvoeglijke naamwoorden zeggen iets over een zelfstandig naamwoord. Ze voegen informatie bij!

De verliefde jongen gaf rode rozen aan het lieve meisje. 

Een bijvoeglijk naamwoord staat meestal voor een zelfstandig naamwoord, maar dat hoeft niet! Ze kunnen er ook achter staan.

 De jongen is verliefd. De rozen zijn rood. Het meisje is lief.

Zelfstandige naamwoorden

Let op! Zegt het woord iets over ...

... een zelfstandig naamwoord? Dan is het een bijvoeglijk naamwoord. 

... een werkwoord of een ander bijvoeglijk naamwoord? Dan is het geen bijvoeglijk naamwoord.

De hardwerkende leerling heeft hard gestudeerd.

• 'hardwerkende' zegt iets over het zelfstandig naamwoord leerling en is dus bijvoeglijk     naamwoord
• 'hard' zegt iets over het werkwoord 'gestudeerd' en is dus geen bijvoeglijk naamwoord

Werkwoorden

Werkwoorden vertellen wat er gebeurt in de zin.

De jongens voetballen op het plein. 

Werkwoorden vertellen wat het onderwerp doet of is.

De docent legt de stof uit.

De jongen is een held. 

Werkwoorden komen voor in verschillende tijden en getallen (enkelvoud/meervoud0: 

• tegenwoordige tijd (loop, loopt, lopen)
• verleden tijd (liep, liepen)
• voltooid deelwoord (gelopen)

Aan de slag!

Op de volgende slides volgen de opdrachten. Benoem in iedere zin:

de lidwoorden

de zelfstandige naamwoorden

de bijvoeglijke naamwoorden

de werkwoorden

de voorzetsels

de persoonlijke voornaamwoorden

de bezittelijke voornaamwoorden

1. Het is niet zeker dat hij gelijk zal krijgen.

Neem over en benoem: het, is, hij, gelijk, zal, krijgen

2. Het rare met hem is, dat hij mij nooit groet.

Neem over en benoem: het, rare, hem, is, hij, mij, groet

3. Dat had je mij toch wel eerder kunnen meedelen?

Neem over en benoem: had, je, mij, kunnen, vertellen

4. Wie hebben jullie gecontroleerd?

Neem over en benoem:

5. Wist je dat er vanmiddag een vergadering was?

Neem over en benoem: wist, je, een, vergadering, was

6. Jullie mogen best even je mond houden.

Neem over en benoem: jullie, mogen, je, mond, houden

7. Hij wil dat graag even tegen zijn broer zeggen.

Neem over en benoem: hij, wil, tegen, zijn, broer, zeggen

8. Welke bloemen vind jij de mooiste?

Neem over en benoem: bloemen, vind, jij, de

9. Het huis is precies zoals ik het mij had voorgesteld.

Neem over en benoem: het, huis, is, ik, het, mij, had, voorgesteld

Einde van de les!

Well done!