Hart en bloedvaten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hart en bloedsomloop (nectar)

Leerdoelen

• Je leert welke soorten bloedvaten je hebt;
• Je leert hoe en waardoor het bloed door je lichaam stroomt;
• Je leert wat bloeddruk is (hoe je het meet). 

npo.nl

Welke soorten bloedvaten heb je?

• Slagaders: voeren bloed naar je organen (dik en gespierd - het bloed stroomt snel en de bloeddruk is hoog).
• Aders: voeren het bloed vanaf de organen weer terug naar het hart (wanden zijn dun en slap/ bevatten kleppen - bloed stroomt heel langzaam en bloeddruk is laag).
• Haarvaten: kleinste vertakkingen van slagaders - uitwisseling tussen weefsel en bloed (hele dunne wand met kleine gaatjes - bloed stroomt langzaam en bloeddruk is laag).
  

Tekst

Slagaders

Haarvaten

Aders

Gespierde wand

1 cellaag dik

Sterke wand, weinig gespierd

Vervoert bloed van hart af

Heeft kleppen

Hier vindt uitwisseling van stoffen plaats

functie bloedvaten

1. Zuurstofrijk bloed stroomt vanuit het hart naar de slagaders.
2. Vanuit de slagaders stroomt het bloed naar de haarvaten. Daar worden zuurstof & voedingsstoffen afgegeven aan cellen van organen en afvalstoffen opgenomen.
3. Vanuit de haarvaten stroomt het bloed naar de aders. Via de aders stroomt het bloed terug naar het hart. 

Slagader vs Aders

Slagader:

• Voert het bloed weg van het hart
• Lichaamsslagaders bevatten zuurstofrijk bloed
• Hebben een hogere bloeddruk
• Hebben geen kleppen
• Het bloed loopt er snel en stootsgewijs doorheen
• Hebben een voelbaar hartritme

Aders:

• Voert het bloed naar het hart
• Lichaamsaders bevatten zuurstofarm bloed
• Hebben een lagere bloeddruk
• De meeste hebben een kleppen
• Het bloed stroomt traag
• Hebben geen voelbaar hartritme

Wat is de functie van de kleppen in (de meeste) aders?

Bevatten slagaders zuurstofrijk bloed?

1. Ja
2. Nee
3. vaak
4. Ze bevatten alleen heel veel koolstofdioxide

Zuurstofrijk/arm

• Alle slagaders bevatten zuurstofrijk bloed.
  
  
• Alle aders bevatten zuurstofarm bloed.
  
  
• Behalve bij de longslagader en bij de longader. Daar is het omgedraaid

De bloedvaten rond het hart

• De aorta is de grootste slagader en begint bij je hart. Vanaf de aorta vertakken kleinere slagaders naar je organen.
• De kransslagaders voorzien het hart zelf van zuurstof en voedingsstoffen.
• Alle aders (behalve longaders) komen uit in twee holle aders. Ook de kransaders van het hart voeren zuurstofarm bloed naar een holle ader.

Dubbele bloedsomloop

(want: bloed komt 2x door het hart)

Kleine bloedsomloop =

Hart - longen - hart

Grote bloedsomloop =

Hart - hele lichaam - hart

Bij een dubbele bloedsomloop gaat een rode bloedcel van voet naar hersenen. Hoeveel keer door het hart?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 0

Kleine bloedsomloop

= longen

• Van rechterkamer naar de longen
• Van longen naar de linkerboezem
• Longslagader: WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide
• Longader: VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide

Grote bloedsomloop

= lichaam

• Van linkerkamer naar het lichaam
  
• Van lichaam naar de rechterboezem
• Slagaders: VEEL zuurstof & WEINIG koolstofdioxide
• Aders: WEINIG zuurstof & VEEL koolstofdioxide

De kleine en grote bloedsomloop vervoeren o.a.
zuurstof en koolstofdioxide.
Welke uitspraak is waar?

1. Kleine bloedsomloop vooral zuurstofrijkbloed
2. Grote bloedsomloop vooral zuurstofarmbloed
3. Kleine & grote bloedsomloop zowel zuurstofrijk als -arm
4. Overal zit evenveel zuurstof in het bloed

kleine bloedsomloop

grote bloedsomloop

Wat is de volgorde van de
grote bloedsomloop?

1. Rechterkamer, aorta, organen en weefsels, onderste en bovenste holle ader, linkerboezem
2. Rechterkamer, onderste en bovenste holle ader, organen en weefsels, aorta, linkerboezem
3. Linkerkamer, aorta, organen en weefsels, onderste en bovenste holle ader, rechterboezem
4. Linkerkamer, onderste en bovenste holle ader, organen en weefsels, aorta, rechterboezem

Namen van bloedvaten

• Slagaders: altijd vanaf het hart naar organen toe.
• Nierslagader, leverslagader, longslagader
  
  
• Aders: altijd vanaf organen naar het hart toe.
• Nierader, leverader, longader

Opdracht

→ schrijf de namen op

Antwoorden

1. hoofdader (halsader, hersenader)	8. longader
2. longslagader	9. linkerboezem
3. rechterboezem	10. aorta
4. onderste holle ader	11. linkerkamer
5. rechterkamer	12. leverslagader
6. poortader	13. darmslagader
7. hoofdslagader(halsslagader, hersenslagader)	14. nierslagader

Een rode bloedcel haalt in de longen zuurstof op en wordt afgegeven aan de cellen in een nier.  Welke volgorde?

Tekst

longhaarvaten

longaders

linkerboezem

linkerkamer

aorta

nierslagader

nierhaarvaten

Een koolstofdioxide molecuul wordt in de nieren afgegeven aan het bloed en moet naar de longen om daar afgeven te worden aan de lucht in de longblaasjes. Via welke onderdelen van de bloedsomloop komt het aan in de longblaasjes?
Tip: minimaal 7 onderdelen

Wat is bloeddruk?

Bloeddruk: het bloed drukt tegen de wanden van je bloedvaten.

• Bovendruk: de kamers trekken samen en het bloed wordt in slagaders gepompt (=max)
• Onderdruk: tijdens de hartpauze (zie ECG! =min)

De bloeddruk is het hoogst in je slagaders, in je aders is de bloeddruk het laagst.

1. Manchet wordt opgepompt totdat arts geen hartslag meer voelt met stethoscoop (de slagader is dichtgedrukt) 

2. Langzaam leeglopen manchet en bij eerste heldere toon wordt bovendruk afgelezen 

3. Op den duur vallen tonen weg, bloed kan nu weer ongehinderd doorstromen - arts leest onderdruk af

Bloeddruk: het bloed drukt tegen de wanden van je bloedvaten.

• Bovendruk: de kamers trekken samen en het bloed wordt in slagaders gepompt (=max)
• Onderdruk: tijdens de hartpauze (zie ECG! =min)

De bloeddruk is het hoogst in je slagaders, in je aders is de bloeddruk het laagst.

In welke bloedvaten is
de bloeddruk laag?

1. In haarvaten en aders
2. alleen in aders
3. alleen in haarvaten
4. alleen in slagaders

Voorbereiden voor de volgende keer...

• Maken: par. 8.3 en 8.4
• Leren: par. 8.3 en 8.4