Laagland cursus 11 les 7

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Laagland cursus 11

negentiende eeuw, les 7

en uitleg leeskringen

Programma

• uitleg leeskringen
• antwoorden controlevragen
• huiswerk bespreken
  
• kenmerken naturalisme bespreken
• aan de slag

leeskring

Na alle schriftelijke opdrachten die je gemaakt hebt, hebben de laatste twee boeken vooral een mondelinge component in de vorm van een leeskringgesprek hierover. Dat leek ons een goede afwisseling met alle schriftelijke opdrachten die je tot nu toe gemaakt hebt en een goede voorbereiding op de leeskringen in 6V. De gesprekken zullen plaatsvinden direct na de meivakantie (in de les of online).

  

Wat moeten jullie als leeskring doen?

Jullie maken binnen jullie lesgroep leeskringen van 5 personen. Jullie kiezen twee boeken van minimaal niveau 3 van www.leesadviezen.nl die jullie nog niet gelezen hebben. Zorg dat iedereen of de boeken kan beschikken, digitaal (via www.onlinebibliotheek.nl) of op papier.

leeskringgesprek

Opbouw gesprek:

• Inleiding (2 minuten): geef kort aan welke gesprekspunten jullie gaan behandelen;
  
• Kern (15-18 minuten): per boek wordt gepraat en gediscussieerd over de belangrijkste gesprekspunten die vooraf door jullie groep zijn vastgesteld;
  
• Slot (5 minuten): wat vinden jullie van het boek en waarom (denk aan de argumenten).
  

leeskring gesprekspunten

Mogelijke gesprekspunten zijn:

• Thema
• Normen/waarden
• Genre
• Perspectief
• Tijd
• Ontvangst/recensies

Antwoorden controlevragen 47 t/m 50

47. Welke genre werd het meest gebruikt door realistische schrijvers? toneel

48. Welk werk is het beroemdste realistische werk? Waar gaat het over? Op hoop van zegen van Heijermans over misstanden in de visserij

49. Wat is belerend realisme? teksten die eigentijdse werkelijkheid beschrijven maar nog een moraliserende bedoeling hebben (geen schokkende onderwerpen, personages zijn goed of fout, happy end)

50. Welke auteur hoort met welk werk bij belerend realisme? Hildebrand (Nicolaas Beets)

huiswerk opdr 6: Waar gaat volgens jou het eerste gedicht 'Er was toen sneeuw op 't mos' over?

huiswerk opdr 6: Waar gaat volgens jou het tweede gedicht 'De boomen golven op de heuvelen' over?

huiswerk opdr 6: Waar gaat volgens jou het derde gedicht 'De lente - ik sta midden in haar -' over?

Heel algemeen kun je de inhoud van de drie gedichten als volgt typeren: 

1. “Er was toen sneeuw op ‟t mos”: een vrouw ligt op haar rug op het met sneeuw bedekte mos. De ik-figuur is boven haar en ziet haar ogen.
   
2. “De boomen golven op de heuvelen”: in de lente heeft de ik-figuur een bijzondere ervaring van een ogenblik.
   
3. “De lente – ik sta midden in haar –“: de ik-figuur „voelt‟ de lente die als een vrouw wordt voorgesteld, of omgekeerd: de vrouw wordt als lente voorgesteld. De vrouw kust de ik-figuur.

opdracht 6

b Voorbeelden van bijzonder taalgebruik zijn de gedurfde herhalingen (daar, zoent, zilver, lieve); gebruik van spreektaal („verbeeld je‟) en bijzondere grammaticale formuleringen: “Ze leek een stuk van mij / uit mij verdwalen”.

 

c Vraag je af waarom Gorter dit taalgebruik hanteert. Geef minimaal een argument voor je oordeel over het taalgebruik.

opdracht 6d: In de sensitivistische gedichten gaat het om zeer intense emoties, sensatiegevoelens van angst en vervreemding, wegvallend tijdbesef en het zoeken naar woorden om de expressie van het individuele mogelijk te maken.

1. “Er was toen sneeuw op ‟t mos” eindigt met een grammaticaal vreemd verwoorde bijzondere gewaarwording: de vrouw lijkt een stuk van de ik-figuur en lijkt er dan uit te verdwalen. Het is een vervreemdende ervaring. Dergelijke vervreemdende ervaringen, gepaard gaande met bijzondere tijdservaringen, tref je ook in 
2. “De boomen golven op de heuvelen”. Wat begint met een landschapsbeschrijving mondt uit in een gevoel van angst en vervreemding: een moment dat krankzinnig, licht en deftig tegelijkertijd is. 
3. “De lente – ik sta midden in haar –” staat vol gedurfde herhalingen en is de weergave van de sensatie die een vrouw en een kus kunnen bewerkstelligen. Gorter zoekt daar de meest individuele expressie voor.

opdracht 6

e Een belangrijk kenmerk van de moderniteit is het toenemend individualisme. Gorters gedichten zijn daar de uiting van: de individueelste expressie van de individueelste emotie.

f Welke gedicht spreekt het meest aan? Waarom? Geef minimaal twee argumenten voor je oordeel.
(wacht op de poll in de volgende dia)

g De gedichten zijn: (1) uitingen van een wereldse levenshouding; (2) individualistisch; (3) expressie van emotie/gevoel.

Welke gedicht spreekt het meest aan?

Er was toen sneeuw op 't mos

De boomen golven op de heuvelen

De lente - ik sta midden in haar -

kenmerken in literatuur

1. De schrijver is de objectieve observator, hij is neutraal
   
2. De mens is een natuurverschijnsel, onderhevig aan wetmatigheden (=determinisme)
   
3. Het gedrag van mensen wordt bepaald door: erfelijkheid, milieu en moment (=determinerende factoren)
4. Hoofdpersonen in naturalistische romans:
   

• Vaak nerveus karakter (=bepaald temperament)
• Onevenwichtig, overgevoelig
  
• Gevoeligheid veroorzaakt door muziek
  
• Gevoelens, wensen, dromen die niet te realiseren zijn
  
• Gaat aan einde ten onder door (zelf) moord of zenuwinstorting
  

Welk temperament is bij jou het sterkst 

aanwezig? 

Sanguinische type - energiek, vrolijk, snel afgeleid, veel interesses, openhartig

Cholerische type - druk, doelgericht, opvliegend, neemt de leiding, doortastend

Melancholische type - onafhankelijk, creatief, kans op neerslachtigheid, denker, gevoelig

Flegmatische type - kalm, weinig emotioneel, dromerig, introvert, zorgzaam

(test is momentopname, je karakter verandert nog wat)

Check jezelf: welk temperament heb je?

In naturalisme: personages één temperament. Dat klopt niet met kennis van nu. 

In praktijk: mensen hebben delen van meerdere temperamenten.

Welk temperament heb jij voornamelijk?

Sanguinische type - energiek, vrolijk, snel afgeleid, veel interesses, openhartig

Cholerische type - druk, doelgericht, opvliegend, neemt de leiding, doortastend

Melancholische type - onafhankelijk, creatief, kans op neerslachtigheid, denker, gevoelig

Flegmatische type - kalm, weinig emotioneel, dromerig, introvert, zorgzaam

stroming in de romankunst die een voorzetting was van het realisme

1. escapisme
2. naturalisme
3. expressionisme
4. impressionisme

Het fatalisme uitte zich in het naturalisme door het noodlot. Dit noodlot lag ___ de mens.

1. binnen
2. buiten

Het naturalisme valt uiteen in drie soorten romans. Welke hoort er niet bij?

1. familieromans
2. historische roman
3. psychologische romans
4. sociale romans

Wat is GEEN kenmerk van het naturalisme

1. Aandacht voor erfelijkheid, milieu en lot
2. Nerveuze, zwakke of zieke personages
3. Het noodlot is niet te ontlopen
4. De taal is heel netjes en gekunsteld

Aan de slag

Laagland cursus 11

opdracht 7 (samen lezen)

Huiswerk: Maak de controlevragen 51 t/m vraag 57 en maak opdracht 7