Blaaskatheterisate

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Blaaskatheterisatie

Wat weet je al over je urinewegstelsel?

Vesica urinaria

Blaas

Urineleiders

Ureter

Renes

Nier

Urinebuis

Urethra

Urinebuis man: 20 cm 

Urinebuis vrouw: 4 cm

Wat is de functie van de nieren?

Glomerulus

Nefron

Creatinine 

Ureum

Welke afvalstof in het bloed komt van voeding af

Welke afvalstof in het bloed komt van de spieren af?

Hoe wordt het zuiveringsstation van de nieren ook wel eens genoemd

Hoe worden de kluwen van kleine bloedvaten genoemd die als functie hebben afvalstoffen afgegeven

Leg in eigen woorden uit hoe urine ontstaat

Leg in eigen woorden uit wat osmose inhoud

Functie nier

Afvalstoffen uit het bloed verwijderen 

Vocht- en zoutbalans regelen 

Hormonen aanmaken: 

- Renine, een hormoon dat een rol speelt bij het regelen van de bloeddruk 

Erytropoëtine (EPO), stimuleert de aanmaak van rode bloedlichaampjes (erytrocyten) 

Rol bij botstofwisseling: nier zet vitamine D om in een werkzame vorm, ter bevordering van absorptie van het calcium 

Endeldarm

Renes

Ureter

Urethra

Darm

Scrotum

Prostaat

Blaas

Penis

Endeldarm

Ureter

Tubea

Renes

Vagina

Uterus

Blaas

Urethra

Hoe wordt urine lozing genoemd?

1. Mictie
2. Defecatie

Door toegenomen spanning in de blaaswand ontstaat aandrang. Bij ongeveer hoeveel ml gebeurd dit?

1. 200-500 ml
2. 500-600 ml
3. 700-1000 ml
4. 1000-1500 ml

Als het moet kan een blaas .... ml bevatten

1. 1000
2. 1500
3. 1750
4. 2000

Wat is ongeveer de frequentie dat je overdag naar de wc moet?

1. 3-4 keer per dag
2. 5-7 keer per dag
3. 7-9 keer per dag
4. 10 keer per dag

Urine

• 95% water 
• Ureum en urinezuur (afbraakproducten van eiwitten)
• Diverse zouten (natrium en kalium)
• Urinekleurstof 
• Vitamines 
• Hormonen

Glucose, zouten en water worden teruggegeven aan het bloed (terugresorptie), maar een deel plas je ook uit. Dat wat in het bloed terecht komt gaat via de nierader naar de vena cava superior. Deze terugresorptie gaat o.i.v. hormonen:

Aldosteron: Natrium en Kalium

Parat hormoon: Calcium en fosfaat

ADH (anti diuretisch hormoon): water

Bij een slechte nierfunctie kan bijvoorbeeld het Kalium, Natrium, Ureum (afvalproduct van ammoniak) en Kreatinine (afvalproduct van de spieren) verhoogd zijn in het bloed. Oftewel, het wordt niet voldoende gefilterd uit het bloed. (het gaat mis in het filtratieproces)

Wanneer je bijv. lasix geeft (plasmedicatie) in te hoge dosering, plas je deze stoffen teveel uit, het krijgt geen kans om terug te resorberen (terug te geven aan het bloed). De waardes in het bloed zijn dan juist te laag. (het gaat mis in het proces van terugresorptie)

Observatie urine

Frequentie

• Verhoogd bijv. bij cystitis
  
• Verminderd bijv. bij nier/hartfalen
  

Hoeveelheid

• Gering bijv. bij diarree (anurie/ oligurie)
  
• Verhoogd bijv. bij diabetus mellitus (polyurie)
  

Kleur

• Lichtgeel, donkergeel, donkerbruin, rood, oranje
  

Helderheid

• Troebel?

Geur

Wijze van urineren

• Krachtige straal?
  
• Intermitterend?
  

Pijn

Achterblijven van urine in de blaas door onvermogen de blaas te ledigen

's Nachts meer plassen dan overdag 

Urinelozing is pijnlijk of verloopt moeizaam

Hoeveelheid urine die na spontane mictie achterblijft in de blaas

Vermeerderde urineproductie (meer dan 2000ml/24u)

Uitblijven van urineproductie (minder dan 50ml/24uur)

Verminderde urineproductie (minder dan 500ml/24u)

Urine retentie

Urine residu

Nycturie

Polyurie

Anurie

Oligurie

Dysurie

Stressincontinentie → Geen indicatie om te katheteriseren

Verminderde functie bekkenbodemspieren door bijv. overgewicht, zwangerschap, verzakking blaas/ baarmoeder

Bij niezen, hoesten, lachen en bewegen, bijv. springen

Urge-incontinentie

Verminderde blaascapaciteit door blaastumor, buik ok, infectie, langdurig kath., verstoorde prikkelgewaarwording door neurologische aandoening, prikkelbare blaas door infectie, alcohol of cafeïne

Indicaties blaaskatheterisatie

Onvermogen om de blaas op natuurlijke wijze te ledigen (retentie)

Onvermogen om urine op te houden (incontinentie)

Precieze monitoring van urine-output

Bij langdurige chirurgische ingrepen, chirurgische ingrepen in urogenitaal gebied, ingrepen waarbij grote hoeveelheden diuretica worden toegediend

Het bieden van comfort bij terminaal zieke cliënten

Uitdrukkelijke wens van de cliënt

Toedienen van medicijnen in de blaas

Om de zorgvrager makkelijker te kunnen verzorgen, of om minder werkbelasting te verkrijgen mogen nooit redenen zijn om een blaaskatheter in te brengen!

Schrompel nier

Cysten nieren

Prostaatvergroting

Overloopblaas

Functie v.d. blaas verminderd/ verdwenen

Tumoren

Incontinentie: Indien niet op een andere manier behandeld kan worden

Blaaskatheterisatie

Met behulp van een katheter (vrij flexibel kunststof buisje) urine aflaten vloeien uit de blaas.

 

Doel katheteriseren:

 

Drainage / leegmaken blaas :

pre- of postoperatief (grote operaties met lange recovery en bij Buikoperaties in bekken);

retentie (acute: bij vernauwing urethra door prostaat/tumor en chronisch: door recidiverende infecties);

exacte meting urineproductie bij ernstig zieken (hartaandoeningen, shock);

Onderzoek / stellen van diagnose:

urine residu Bij voorkeur met scan/ echo

blaasfunctie test: meten hoeveelheid urine en straalsnelheid

bacteriologisch onderzoek

Cytoscopie: inwendig onderzoek plasbuis en blaas

Instillatie / therapeutische reden:

geneesmiddelen

spoeling

 

De verpleegkundige gaat na (en overlegd met arts) of het echt nodig is om de zorgvrager te katheteriseren, of dat er alternatieve oplossingen kunnen worden gebruikt. Om de zorgvrager makkelijker te kunnen verzorgen, of om minder werkbelasting te verkrijgen mogen nooit redenen zijn om een blaaskatheter in te brengen!

Blaaskatheterisatie

Met behulp van een katheter (vrij flexibel kunststof buisje) urine aflaten vloeien uit de blaas.

 

Doel katheteriseren:

 

Drainage / leegmaken blaas :

pre- of postoperatief (grote operaties met lange recovery en bij Buikoperaties in bekken);

retentie (acute: bij vernauwing urethra door prostaat/tumor en chronisch: door recidiverende infecties);

exacte meting urineproductie bij ernstig zieken (hartaandoeningen, shock);

Onderzoek / stellen van diagnose:

urine residu Bij voorkeur met scan/ echo

blaasfunctie test: meten hoeveelheid urine en straalsnelheid

bacteriologisch onderzoek

Cytoscopie: inwendig onderzoek plasbuis en blaas

Instillatie / therapeutische reden:

geneesmiddelen

spoeling

 

De verpleegkundige gaat na (en overlegd met arts) of het echt nodig is om de zorgvrager te katheteriseren, of dat er alternatieve oplossingen kunnen worden gebruikt. Om de zorgvrager makkelijker te kunnen verzorgen, of om minder werkbelasting te verkrijgen mogen nooit redenen zijn om een blaaskatheter in te brengen!

Contra indicaties blaaskatheterisatie

Mensen die vatbaar zijn voor infecties, lage weerstand hebben

Aangeboren afwijkingen waardoor de blaas niet te bereiken is/ verdenking van letsel aan de urethra

Blaasstenen, die voor urethra liggen

Prostaathypertrofie (vergroting)/ acute prostatitis

Blaaspoliepen

Een acute ontsteking van de prostaat

Obstructie of vernauwing van de urethra

Infectie van de urinebuis

(Verdenking op) letsel aan de urinebuis

Foley (Catheter à demeure): continue katheterisatie/ verblijfskatheter

Nelaton: recht uiteinde met 2 ogen voor drainage

Tieman: harde gebogen tip, ogen achter de tip. Bij prostaathypertrofie.

3-lumen: continu blaasspoeling

Ballon: vullen met steriel water (geen NaCl!)

Complicatie door ballon: bacterie-urie/ UW infectie t.g.v. restant urine (bron voor bacteriën) dat achterblijft in de blaas omdat de ogen zich boven de ballon bevinden

Via kunstmatige opening buikwand net boven het schaambeen

Plaatselijke verdoving

Blaas moet gevuld zijn om in te kunnen brengen

Verschil SP en CAD:

Een katheter a demeure wordt ingebracht via een natuurlijke opening, de urethra.

Een suprapubische katheter wordt ingebracht via een kunstmatige opening net boven het schaambeen (os pubis).

Voordelen van een suprapubische katheter ten opzichte van een urethrale verblijfskatheter zijn:

minder kans op het optreden van blaaskrampen en blaasstenen

minder kans op irritatie/beschadiging van de urethra

groter comfort en toegankelijkheid, met name bij stoelgebonden cliënten

minder belemmering van seksueel contact

het weer zelf leren urineren (indien van toepassing) is eenvoudiger

minder kans op het ontstaan van urineweginfecties en urosepsis (blaasontsteking)

Nadelen van een suprapubische katheter ten opzichte van een urethrale katheter

Moet de eerste keer door een uroloog ingebracht worden

Verhoogd risico op peritonitis

Suprapubische katheterisatie is vaak van lange duur, hetgeen een verhoogd risico op blaaskanker met zich meebrengt

In opdracht van de arts

Complicaties:

Beschadiging blaasslijmvlies

Resistent worden voor blaasspoeling waardoor het effect verloren gaat

Vaak blaaskrampen tijdens blaasspoelen, niet te koude vloeistof inbrengen, minimaal op kamertemperatuur en anders het zakje in wat warm water nog iets verder opwarmen

Let op: evenveel vloeistof terug als erin gelopen is!

Aandachtspunten:

Dient beperkt te blijven

Alleen op voorschrift van de arts

Geef uitleg over;

Aandrang tot urineren

Pijn in de blaas en/of pijn in de ruggen streek

Blaaskrampen die op kunnen treden

Gesloten: 3-weg verblijfskatheter (intermitterend of continue)

Open: zakje of spuit, kant en klaar systeem; uro-tainer (PVC zakje met 50 of 10 ml vloeistof), 1-malige of 2 weg katheter

Je gaat bij een vrouwelijke zorgvrager een verblijfskatheter inbrengen. Nadat je alles hebt klaargezet, reinig je eerst haar vulva. Waarmee doe je dit?

1. Water zeep en daarna goed drogen
2. Waterbollen/gaasjes gedrenkt in aqua destillata
3. Gaasjes gedrenkt in water

Hoe groot is de normale doorsnede bij een katheter voor een vrouw?

1. 8-10 charrière
2. 12-14 charrière
3. 10-12 charrière

Welke van de onderstaande beweringen is juist?
I De urethra van de vrouw is 2,5 - 4cm lang
II De urethra van de man is 10-15 cm lang

1. Alleen I is juist
2. Alleen II is juist
3. I en II zijn juist
4. I en II zijn onjuist

Hoeveel ml urine produceert een gezonde volwassene onder normale omstandigheden per etmaal?

1. 500-1200ml
2. 1200-2000ml
3. 2000-2800ml
4. 2800-3500ml

De glomerulus wordt omsloten door:

1. Het nierkapsel
2. De nierkelkjes
3. Het kapsel van Bowman

Een belangrijke complicatie bij een verblijfskatheter is een urineweginfectie. Welke kleur zal de urine hebben bij een urineweginfectie?

1. Witachtige troebele urine
2. Roodbruine urine
3. Donkergele urine

Welke van onderstaande gevolgen kan een zorgvrager ondervinden na eenmalige katheterisatie?

1. Vergrote aandrang om te plassen
2. Branderig gevoel bij het plassen
3. Alle bovenstaande

De meest voorkomende complicatie van verblijfskatheters is:

1. Incontinentie
2. Infectie
3. Steenvorming

Zuurstof toediening

Een zuurstoffles heeft een inhoud van 10 liter en is gevuld met een druk van 200 bar. De patiënt gebruikt een zuurstofmasker met een flow van 6 liter per minuut.

Vraag: Hoe lang kan de patiënt zuurstof krijgen met deze fles?

Een zuurstoffles heeft een inhoud van 15 liter en is gevuld met een druk van 150 bar. De patiënt gebruikt een zuurstofmasker met een flow van 3 liter per minuut.

Vraag: Hoe lang kan de patiënt zuurstof krijgen met deze fles?