5.3 & 5.4 geslachtelijke voortplanting & mutaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

5.3 & 5.4

Geslachtelijke voorplanting & mutaties.

In de kern van onze cellen komen 46 allelen voor

1. Juist
2. Onjuist

De volgende cellen zijn geslachtcellen

1. Eicel
2. Hersencel
3. Spermacel
4. Zaadbalcel

Gen

Allel

Een stukje erfelijke informatie op een chromosoom waarvan bekend is over welke erfelijke eigenschap het gaat. Bijvoorbeeld: oogkleur

Een stukje erfelijke informatie op een chromossom waarvan de precieze invulling bekend is.
Bijvoorbeeld: blauwe ogen 

Gen voor het maken van oorsmeer

Gen voor oogkleur

Gen voor bloedgroep

5.3 Geslachtelijke voortplaning

Lesdoel:

Je kan vertellen hoe geslachtscellen ontstaan.

Je kan het verschil tussen een een-eiige en een twee-eiige tweeling uitleggen.

Hoeveel chromosomen bevat een eicel?

1. 23
2. 46

Hoeveel chromosomen bevat ene bevruchte eicel

1. 23
2. 46

Altijd 46 chromosomen?

In enkele bijzondere gevallen gaat er wat mis bij de deling van een ceil tot eicel of zaadcel. Als deze eicel of zaadcel daarna bij de bevruchting is betrokken dan kan er een kind met een syndroom ontstaan.

Syndroom is dus een aangeboren afwijking aan (het aantal) genen.

Tweelingen

Een-eiige tweeling ontstaat uit 1 eicel & 1 zaadcel. Later in ontwikkeling scheidt het klompje cellen zich in tweeën.

Tweeeiige tweeling ontstaan uit 2 eicellen & 2 zaadcellen

Wat voor soort tweeling is een siamese tweeling

1. Een-eiig
2. Twee-eiig

Een-eiige tweeling

Het loslaten van de klompjes cellen is niet volledig geweest.

5.4 Mutaties

Lesdoel

Je kan uitleggen wat een mutatie is en waardoor die veroorzaakt kunnen worden

Mutatie

Een mutatie is een fout in de deling van een gen of chromosoom, waardoor het gen andere informatie geeft dan voor de deling

Mutatie tijdens het leven.

Omdat er maar 1 cel is waarin het gen of chromosoom een foutje heeft blijft het beperkt tot een deel van het lichaam.

Oorzaken kunnen zijn:

Asbest​​

UV straling​​

Sigarettenrook​​

Blootstelling aan veel fijnstof (mijnen)

Röntgen en radioactieve straling​

Gewoon foutje tijdens het delen (hoeft niet altijd kwaad te kunnen)

Mutaties in geslachtscellen

Omdat het foutje in ALLE cellen zitten is het in het hele organisme terug te vinden

Deel foutjes tijdens het maken van meer cellen

Tijdens het leven

Behandeling

Is gericht op: weghalen van (zo veel mogelijk) kwaardaardige cellen

Daarna remmen van nieuwe groei van deze cellen door bestaling/chemokuur

Mutaties in geslachtcellen

Albinisme ontstaat al

in geslachtscel

Voordeel mutaties

Veranderingen in een soort zijn bijna altijd het gevolg van mutaties.

De meeste mutaties sterven weer uit (omdat ze geen voordeel hebben), maar mutaties die een voordeel hebben voor een soort zullen steeds meer in de populatie voorkomen.

Maken

Par 5.3 opdr 8 t/m 10

Par 5.4 opdr 11