4.3 Van burgeroorlogen tot vijfjarenplannen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Een les via LessonUp

• Kijken hoe het bevalt
• Let op: als ik na de vragen uit wil leggen, moet ik niet telkens om aandacht vragen om verder te kunnen
• Wil het niet, dan gaan we mooi opdrachten maken.  

Planning van de les

• Huiswerk 4.2 bespreken
• 4.3 Bespreken
• Huiswerk 4.3 maken 

Huiswerk bespreken

- Pak je opdrachtenblad erbij

- Luister, kijk en denk mee met nakijken. 

Wat weten we nog van 4.2 - Twee revoluties in één jaar?

4.3 Van burgeroorlog tot Vijfjarenplannen

• Rusland was nog in oorlog, een socialistische maatschappij opbouwen was na twee revoluties al moeilijk genoeg. 
• Rusland wilde dus vrede sluiten met Duitsland: zo keerde de rust terug in het Russische Rijk.
• Resultaat: Vrede van Brest-Litovsk. Rusland verloor Oekraïne, Polen, Estland, Letland, Litouwen en Finland.  

Ondertussen: burgeroorlog

Er was dus vrede. Maar ondertussen brak er een burgeroorlog uit in Rusland, tussen:

Witten: officieren met heimwee naar de tsaar, zonen van adel en bourgeoisie, boerengroeperingen en opstandige nationaliteiten zoals Georgiërs en Oekraïners. 

Roden: Bolsjewistische regering (rood van socialisme)

Rode Leger

• Trotski, het andere boegbeeld van het bolsjewisme (naast Lenin), organiseerde het Rode Leger en terroriseerde boeren: het leger dwong hen deel te nemen aan het leger. 
• Resultaat: van 430.000 man in 1918 naar 5.300.000 man eind 1920. 
• Dit kwam mede doordat veel Russen bang waren dat de tsaar terug zou komen, een sterk leger zou dat dan verhinderen

Resultaat burgeroorlog

- Burgeroorlog tussen Roden en Witten duurt van 1918 tot in 1922. 

- Tsaar Nicolaas II en zijn gezin werden in opdracht van Lenin vermoord. 

- De Burgeroorlog kostte meer dan 7 miljoen mensen het leven. 

- Er kwam een communistische regering.

Waarom wilden de Russen de vrede van Brest-Litovsk sluiten?

Oorlogscommunisme

• De communistische regering beval dat het platteland gratis graan en vlees moest leveren aan de staat, wat dan ging naar militairen en fabrieksarbeiders. 
• Fabrieken werden staatseigendom en arbeiders moesten overal inzetbare 'arbeiderslegers' vormen. Ze kregen betaald in voedsel, kleding en huisvesting.
• Dit noemde Lenin oorlogscommunisme.

Omschrijf het communisme. Zoek de definitie op via internet als je het (nog) niet weet.

Nieuwe Economische Politiek (NEP)

• Er was na de burgeroorlog grote onwil onder het volk over de manier van besturen. Ze waren dus niet tevreden.
• De communisten gingen over op de NEP: boeren mochten grond bezitten en hun producten vrij verkopen, nadat ze een deel daarvan als belasting hadden afgedragen. 
• Echte bolsjewieken vonden de NEP een stap terug in vergelijking met het oorlogscommunisme.  

Lenin overlijdt in 1924

• Er ontstond een machtsstrijd tussen Trotski en Stalin. Trotski was tegen de NEP en geleide economie. 
• Boeren moesten namelijk goedkope grondstoffen en voedsel produceren voor de stedelingen, industriearbeiders en de export. 
• Stalin liet vanaf 1928 Vijfjarenplannen opstellen.  

Leg uit: Was de Nieuwe Economische Politiek die-hard communisme? Gebruik je antwoord van de vorige vraag.

Vijfjarenplannen

• Streefgetallen voor de productie in de industrie en landbouw. Deze getallen waren eigenlijk onhaalbaar. 
• Mensen (boeren vooral) die tegenwerkten werden doodgeschoten of verdreven naar strafkampen. 
• Miljoenen mensen verdwenen in strafkampen en miljoenen mensen stierven aan de hongerdood. 
• Niet echt een succes dus, dat communisme tot nu toe.  

Vijfjarenplan: wat nog meer?

• Kleine fabrieken en winkels werden weer staatsbezit (tijdens oorlogscommunisme was dit zo, tijdens NEP niet en nu weer wel).
• De industrie moest de productie van consumptiegoederen van de ambachtslieden overnemen. Dit mislukte = grote tekorten. 
• Stalin liet allerlei managers oppakken omdat doelen niet gehaald werden 

Resultaat vijfjarenplannen

• Talloze machinefabrieken en hoogovens gebouwd, dwangarbeiders legden kanalen en (spoor)wegen aan. 
• Prijs die bevolking betaalde was dus hoog. Een aantal mensen verdroeg dat uit,:
•  Idealisme (communisme werkt)
• Angst voor Rode terreur (bang voor bolsjewieken)

Zelfstandig werken

Aan de opdrachten van paragraaf 4.3