Spelling hoofdstuk 4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Spelling H4

Tussenletters in samenstellingen

- Open je boek op blz. 124

- Lees de theorie en bekijk daarna de presentatie in Lessonup

Doelen:

Na deze les kun je...

samenstellingen met en zonder tussenletters correct spellen

Theorie (samenstelling)

Een samenstelling = twee of meer losse woorden aan elkaar geplakt:

stoel + poot = stoelpoot                       

tafel + kleed = tafelkleed

voet + bal + veld = voetbalveld

Wat is de juiste spelling van de volgende samenstelling:

stad + schouwburg

1. stadsschouwburg
2. stadschouwburg

Theorie: tussen -s

- gebruik altijd een tussen -s als je die hoort:
jongensboek / stationsrestauratie

- begint woord 2 met een s-klank, vul dan even een ander woord in om te checken of er een 's' moet worden toegevoegd:

bedrijf + chef --> bedrijf + kat --> bedrijfskat, dus bedrijfschef

station + straat --> station + kat --> stationskat, dus stationsstraat

schoonheid + slaapje

1. schoonheidsslaapje
2. schoonheidslaapje

handel + stad

1. handelsstad
2. handelstad

gezelschap + spel

1. gezelschapsspel
2. gezelschapspel

huis + sleutel

1. huissleutel
2. huisleutel
3. huisssleutel
4. huis-sleutel

Theorie: tussen -(e)n

Basisregel = als het eerste deel van de samenstelling

                           - een zelfstandig naamwoord is en

                           - alléén een meervoud heeft op -n of -en

                           dan schrijf  je +(e)n.

eik + boom = eikenboom                            kat + bak = kattenbak        
blinde + school = blindenschool            krant + kop = krantenkop

Theorie (uitzonderingen)

Je schrijft géén tussen-(e)n als het eerste woord van de samenstelling...

1. geen meervoud heeft.      Voorbeeld: tarwebrood, benzinegeur

2. verwijs naar iets dat enig in zijn soort is.     Voorbeeld: Koninginnedag,  

                                                                                               maneschijn

3. alleen een meervoud op -s heeft.     Voorbeeld: aspergesoep, douchekraan

Theorie (uitzonderingen)

Je schrijft géén tussen-(e)n als het eerste woord van de samenstelling...

4. een meervoud op -s én -(e)n heeft.  Voorbeeld: groenteboer (mv. groenten én groentes) , geboortecijfer (mv. geboorten én geboortes)

5. geen zelfstandig naamwoord is of een bijvoeglijk naamwoord is: 

                             Voorbeeld: knarsetanden , hogeschool

6. een bijvoeglijk naamwoord versterkt. Voorbeeld: goed - beregoed

Klik op de goede samenstelling:

reet + goed

1. retegoed
2. retengoed

retegoed

want:

samenstelling is een bijvoeglijk naamwoord

+

eerste deel versterkt betekenis tweede deel

Klik op de goede samenstelling:

pan + koek

1. pannekoek
2. pannenkoek

pannenkoek

want:

het eerste deel is een znw met een meervoud op -en

(extra 'n' nodig vanwege uitstpraak;

anders staat er 'panenkoek')

Klik op de goede samenstelling:

zon + straal

1. zonnestraal
2. zonnenstraal

zonnestraal

want:

het eerste deel (zon) is enig in z'n soort

Klik op de goede samenstelling:

gerst + korrel

1. gerstekorrel
2. gerstenkorrel

gerstekorrel

want:

het eerste deel is een znw dat geen meervoud heeft

(het meervoud van gerst = gerst)

Klik op de goede samenstelling:

hoogte + verschil

1. hoogteverschil
2. hoogtenverschil

hoogteverschil

want:

het eerste deel is wel een znw,

maar heeft twee meervoudsvormen:

hoogten en hoogtes

Klik op de goede samenstelling:

seconde + wijzer

1. secondenwijzer
2. secondewijzer

secondewijzer

want

het eerste deel is wel znw,
maar heeft twee meervoudsvormen:

seconden en secondes

Klik op de goede samenstelling:

plat + land + school

1. plattenlandschool
2. plattenlandsschool
3. plattelandsschool
4. plattelandschool

plattelandsschool

geen -n want:

het eerste deel is géén znw, maar een bijv. naamwoord: plat

maar wel +s

tip: vervang 'school' maar door 'kat': je hoort een 's', dus schrijf je een 's'!

Spelling hoofdstuk 4

Werkwoordsvormen op -de(n), -dde(n), -te(n) en -tte(n) 

- Open je boek op blz. 126

- Lees de theorie 

- Bekijk de volgende slides

Doelen

Na deze les kun je...

werkwoordsvormen op -de(n), -dde(n), -te(n) en -tte(n) correct spellen.

Zo maak je de pv verleden tijd...

Bij een zwak werkwoord (werkwoord dat in de verleden tijd niet van klank verandert, zoals ik fiets en ik fietste): 

Ik-vorm tegenwoordige tijd + de(n) of -te(n).

Ik antwoord vandaag, hij antwoordde gisteren.

De bom barst vandaag. De bom barstte gisteren.

Een voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

- Maak in dat geval het bijvoeglijk naamwoord zo kort mogelijk (dus waar mogelijk zonder -dde(n) en -tte(n) ):

de vergoede schade, de ingerichte woonkamer.

- Soms is -dde(n) of -tte(n) toch nodig, vanwege de uitspraak:

 de vers gezette koffie en niet de vers gezete koffie.

Tip:

- Bekijk het uitlegfilmpje in de onlinemethode. In dit filmpje wordt de theorie uitgelegd en worden ook een aantal voorbeelden gebruikt om de theorie te verhelderen. 

- Maak de opdrachten met je theorie ernaast. Als je twijfelt over een antwoord, kan de theorie je op weg helpen.

Huiswerk voor vrijdag 3 april

Maak online alle opdrachten van Spelling hoofdstuk 4. Zorg per opdracht voor een score van minimaal 60%. Als je onder de 60% scoort, maak je de opdracht opnieuw.