2.1 De grondwet van 1848 + 2.2 Verzuiling Haag

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H2. Op weg naar democratie

2.1 De grondwet van 1848

Deze paragraaf:

Hoe ontstond in Nederland door de grondwetswijziging van 1848 een parlementaire democratie?

• Centrale begrippen: conservatieven, liberalen, grondwet van 1848, censuskiesrecht, districtenstelsel.
• Belangrijke namen: Thorbecke, Willem I, Willem II

Willem I

• Koning komt na Napoleon naar Nederland.
• Zoon Willem II volgt hem op 
• Conservatieven: steunen beleid van de koning. Heeft onbeperkte macht
• Liberalen: Koning moet minder macht. Volk moet stemmen.

1848

• Mislukte aardappeloogst leidt tot hongersnoden
• Protesten tegen de macht van vorsten in heel Europa
• 1848: Revolutiejaar 

Willem II

• Keuze: koning blijven met minder macht of aftreden?
• Thorbecke stelt wijzigingen voor in grondwet. 

Grondwetswijziging

Doel: Volksinvloed groter door rechtstreeks stemmen & volksvertegenwoordiging meer macht

Grondwetswijziging

1. Koning niet meer verantwoordelijk voor politiek beleid. Ministers wel (ministeriele verantwoordelijkheid). Koning werd onschendbaar.

2. Tweede Kamer, Provinciale Staten en Gemeenteraad rechtstreeks gekozen.

3. Eerste Kamer gekozen door PS

Grondwetswijziging

4. Eerste en Tweede Kamer hebben: recht van interpellatie (minister ondervragen), recht van budget, recht van enquête (onderzoek naar beleid regering). 

5. Tweede Kamer heeft recht van initiatief (wet bedenken) en recht van amendement (wet wijzigen).

Grondwetswijziging

6. Elk jaar wordt de begroting vastgesteld.

7. Bevolking krijgt grondrechten.

Geen volledige democratie want:

• Censuskiesrecht: alleen mannen die veel belasting betaalden mochten stemmen.
• Districtenstelsel
  

Bespreking

Opdracht 5,6, 8 en 9 Havo boek

2.1 Verzuiling

Confessionelen

• Confessionelen = gelovigen
• Door grondwet 'vrijheid van geloof' kregen katholieken meer mogelijkheid tot emancipatie (opkomen voor gelijke rechten).

Confessionelen

• Abraham Kuyper wilde eigen plek voor streng gelovige (=orthodoxe) protestanten -> richt eigen school op, eigen politieke partij (ARP), eigen krant.
• Hierdoor ontstaat verzuiling.

Schoolstrijd

• Kuyper en Schaepman (van katholieke RKSP) wilden dat overheid bijzondere (dwz christelijke) scholen ging betalen. Liberale kamer zag dat niet zitten. 
• Uiteindelijk lukt het de confessionelen de schoolstrijd te winnen, door met de socialisten samen te werken (zie par 4)