Les 12 - Theorie voor SE Nederlands begrijpend lezen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Lesplanning

- Lesdoel 

- Theorie Lezen: Voorbereiding SE Nederlands

1. Hoofdzaken/bijzaken

2. Kernzinnen

3. Hoofdgedachte

4. Tekstverband en signaalwoorden

5. Advertentie (doel/publiek/functie)

6. Doelgroep/publiek van een tekst

Lesdoel

Aan het einde van de les...

✓ Heb je alle theorie doorgenomen voor SE6 - Begrijpend lezen 

SE - na de voorjaarsvakantie

Begrijpend lezen

- Twee 'normale' teksten (van de methode)

- Advertentietekst

- Examentekst 

Hoofd- en bijzaken
Kernzin
Hoofdgedachte

Hoofdzaken en bijzaken

De belangrijke informatie in een tekst noem je de hoofdzaken.
Deze hoofdzaken komen in een samenvatting te staan.

Wat niet zo belangrijk is zijn de bijzaken.

Hoofdzaken

- Belangrijke informatie over het onderwerp van de tekst.

- Hoofdzaken staan in de kernzin.

- Tussenkopjes helpen om de hoofdzaken te vinden.

Bijzaken

- Minder belangrijke informatie

- Maken de hoofdzaken duidelijker. 

- Het is vaak een voorbeeld, een herhaling of een uitleg bij de kernzin.

Hoofdgedachte

Bij begrijpend lezen wordt vaak gevraagd wat de hoofdgedachte van de tekst is. 

Vraag je dan dit af: 

''Wat is het belangrijkste wat de schrijver wil vertellen over het onderwerp van de tekst?'' = hoofdgedachte

Hoe vind je de hoofdgedachte?

Als je op zoek bent naar de hoofdgedachte van een tekst, zoek je naar de belangrijkste informatie die de schrijver over het onderwerp geeft.

Eigenlijk is de hoofdgedachte uit twee delen opgebouwd:

• het onderwerp

• het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp vertelt

Als je dat in één of twee zinnen navertelt, heb je de hoofdgedachte te pakken!

Vragen op toets

- Wat is de hoofdgedachte? 

(Meerkeuze - open vraag)

- Noteer een hoofdzaak uit de tekst

- Noteer een bijzaak uit de tekst

Tekstverband + signaalwoord

Tekstverband en signaalwoorden

Tekstverband	Signaalwoord	Voorbeeld
Opsomming	Ook, verder, bovendien, ten eerste, daarnaast	Zij gaat naar Spanje. Ook haar zusje gaat mee.
Tegenstelling	Maar, toch, echter, integendeel	Het zonnetje schijnt hier, maar daar regent het
Voorbeeld/toelichting	Zo, bijvoorbeeld, zoals	Hij doet aan sporten. Zo is hij nu aan het voetballen.
Reden	omdat, want, daarom, vanwege, immers	De kinderen gaan naar huis, omdat het regent
Conclusie	Dus, kortom, al met al, concluderend	Kortom : gezond eten is belangrijk.

Tekstverband tussen alinea 3 en 4?

Stap 1: kijk naar de eerste zin van de tweede gevraagde alinea

Stap 2: zoek in die zin het signaalwoord

GEVONDEN? 

Stap 3: omcirkel de tekstverband die bij dat signaalwoord hoort

NIET GEVONDEN?

Stap 4: lees alinea 3 en 4 heel goed en hou de volgende vraag in je achterhoofd: 'Wat hebben deze twee alinea's met elkaar te maken?'

Advertentietekst

Advertentietekst

- Doel

- Publiek

- Functie afbeelding

Advertentietekst

Tekstdoelen

- Informeren

- Activeren = de lezer moet iets gaan doen (geld doneren/iets kopen)

- Adviseren = de lezer krijgt advies over een moeilijke kwestie

- Instrueren = de lezer krijgt uitleg hoe iets gedaan moet worden (bv: Ikea kast)

- Overtuigen = de schrijver wil dat je zijn mening over neemt

- Amuseren = de lezer moet genieten 

Advertentietekst

Publiek

- Voor welk groep mensen is de tekst bedoeld? 

Advertentietekst

Functie afbeelding

= de reden waarom een afbeelding wordt gebruikt in een advertentie

- interesse opwekken

- ondersteuning/verduidelijking

- geeft nieuwe informatie 

 

Voorbeeldvragen