staatsinrichting

• Geschiedenis
• Secondary Education

intro les

- jaarplanning

- PTA en uitleg herkansing

- PWS

- boekjes

intro les

- jaarplanning

- PTA en uitleg herkansing

- PWS

- boekjes

Jaarplanning

periode 1: Staatsinrichting en Mini-Gobernashon

toetsweek 1: 120 min, twee boekjes 

NIET herkansbaar

Jaarplanning

• periode 2: PO over een zelf gekozen onderwerp uit de geschiedenis van de 20ste eeuw
  
• inleveren: vrijdag 1 december 2023
  

Je krijgt ook tijd in de les om er aan te werken, maar we zijn ook bezig met het onderwerp Oorlog & Vrede

• NIET herkansbaar
  

Jaarplanning

periode 3: Oorlog en Vrede

toetsweek 3: 120 min, Hele boekje aantekeningen en jaartallen

NIET herkansbaar

Jaarplanning

examentraining met spotprenten/gebeurtenissen/herhaling van verbanden

Eindcijfer 

Schoolexamencijfer bestaat uit: 

1. onafgeronde cijfer uit V4 voor 20%

2. onafgeronde cijfer uit V5 voor 20%

3. Cijfer toetsweek 1 V6 voor 20%

4. cijfer PO V6 voor 20%

5. cijfer toetsweek 3 V6 voor 20%

Centraal examen

3 boekjes: Staatsinrichting, Mini Gobernashon, Oorlog en Vrede

wordt door 2 mensen nagekeken

EINDCIJFER =  SE + CE / 2

Herkansing

• stof: 
  

1. Staatsinrichting H 1t/m 3

2. Mini Gobernashon

3. Oorlog en vrede H 1 t/m 3

• berekening cijfer:

onafgeronde cijfer van alle schoolexamens + cijfer voor de herkansingstoets / 2 = je nieuwe cijfer  

NB: vervangt dus de andere cijfers voor je schoolexamens, het hoogste cijfer telt => in de praktijk gebeurt dit weinig

Voorbeeld herkansing

SE 1 = 3,5                           cijfer herkansing  = 6,2

SE 2 = 5,6                          eindcijfer herkansing = 5,78 + 6,2/ 2= 5,99           

SE 3 = 6  

PO = 7

overgangscijfer  6,8                maar   cijfer herkansing = 4,8

gemiddeld SE 5,78                   eindcijfer herkansing = 5,78 + 4,8/2

                                                          = 5,29

Zelf aan de slag

Jullie hebben een A4-tje waarop je de volgende punten OPSCHRIJFT!

1. bedenk 50 onderwerpen die in de Canon van Curaçao zou moeten komen te staan. Geef korte toelichting!

2.   Maak van deze 50 een selectie van onderwerpen over de geschiedenis van Curaçao die volgens jullie zeker in de examenstof zou moeten worden getoetst. Geef een toelichting waarom!

3. Welke onderwerpen uit de Canon zouden NIET in het examen hoeven? Geef een toelichting!

Staatsinrichting Nederlandse Antillen en  Curaçao

1.1 WIC 

• opgericht in 1621 met 2 doelen:

1. Oorlog tegen de Spanjaarden -> Spaanse schepen kapen
2. handel drijven 

verovering Curaçao

•  1634 Johan van Walbeeck verovert Curaçao op de Spanjaarden
•  belangrijk voor zout en haven

 WIC op Curaçao en andere Antillen

•  recht van bestuur 
•  rechtspraak 
• verdeling Bovenwindse - en Benedenwindse eilanden

Bestuur WIC van 1634 - 1791

• verdeling ook qua bestuur Boven - en Benedenwindse eilanden. Dus er was een aparte directeur voor Boven en een aparte directeur voor Beneden.
• Directeur -> verantwoordelijk voor Curaçao/ St Eustatius
• Commandeur -> voor Aruba en Bonaire/ St. Maarten en Saba

Raad van Policie

• steunen de Directeur in bestuur en rechtspraak
•  bestond uit 7 à 9 man
•  benoemd uit ambtenaren van de WIC en een paar burgers
•  gaven vooral advies maar zorgden ook voor corrupt bestuur
• weinig invloed

1.2 bevolking 

• Veel Europeanen van protestantse afkomst
  
•  behoorden tot de lage klassen in Europa
•  uit deze groep ontstond een tweedeling:

1. rijke bovenlaag -> bestuurders, hoge ambtenaren, officieren
2. arme onderlaag -> soldaten, ambachtslieden, kleine handelaren etc. 

Portugese joden (Sefardisch)

• vanaf 1650 naar Curaçao
• veel handelaren met belangrijke contacten
• gevlucht voor katholieke Spanjaarden
•  vormden tweede sociale toplaag
• oudste nog bestaande synagoge in dit deel van de wereld

van piraterij naar slavenhandel

• 1648 Verdrag van Münster -> vrede met Spanje waardoor er geen kaapvaart meer was
  
•  WIC gaat over op de slavenhandel, ook doordat de WIC plantages heeft verovert op de Spanjaarden en Portugezen

vemenging

•  ontstaan verschillende etnische groepen
• grote verschillen tussen de verschillende groepen
• hoe lichter de huidskleur, hoe beter de maatschappelijke positie

Einde WIC

• eerste WIC 1621 - 1674 -> corruptie en slecht bestuur grootste oorzaak
• tweede WIC 1675 - 1791 -> einde door teruglopende inkomsten van de slavenhandel, veel concurrentie van het buitenland, problemen in de Republiek waardoor er geen aandacht was voor de WIC 
• bestuur over de Antillen nu in handen van de Staten-Generaal in Den Haag

1.3 Curacao en onderhorigen

Een onrustige tijd 1795-1815

Napoleon aan de macht

• Hij wil heel Europa veroveren -> ook de Republiek
•  Engelsen vormen coalities om Napoleon te verslaan
• Coalities bestaan uit Engeland, Pruisen, Rusland, Oostenrijk
• De oorlogen ook in het Caribisch gebied
• Eilanden soms onder Engels, soms onder Frans gezag

Nederland Koninkrijk

• 1815 Slag bij Waterloo waar Napoleon definitief wordt verslagen door Engeland, Pruisen, Rusland en Oostenrijk
•  Republiek ten einde en Nederland wordt een koninkrijk
• Het Koninkrijk der Nederlanden moet een buffer vormen tegen Frankrijk

Koning Willem I

• Nieuwe koning van de Nederlanden
• vond handel heel belangrijk, daardoor kreeg hij zijn bijnaam 'Koopman-koning'
• De Nederlandse Antillen vielen nu direct onder hem

Beter verdien-model

•  Willem I wil geld verdienen aan de koloniën, nu is er alleen maar verlies
•  Hij stelt Johannes van den Bosch aan om orde op zaken te stellen. 
• Plan van den Bosch in 1828: 

Alle koloniën in de West onder 1 bestuur: dus Boven- en Benedenwindse eilanden gaan samenwerken met Suriname

voordelen

1.  minder bestuurlijke kosten
2. de plantage-economie van Suriname en de handelseconomie van Curaçao zouden elkaar stimuleren
3. Slaven vanuit Curaçao verhandelen naar Suriname, plantageproducten naar Curaçao

grote mislukking

• economisch geen succes, juist grotere kostenpost door de grote afstand tussen de koloniën
• 1845 werd de samenvoeging weer ongedaan gemaakt
• Suriname wordt 1 kolonie
• Boven- en Benedenwindse eilanden worden nu "Curaçao en onderhorigen" met een nieuw bestuur

1845 nieuwe bestuur voor de eilanden

- Gouverneur krijgt alle macht in handen

- Hij krijgt advies van de nieuw opgerichte Koloniale Raad

- Bepalen alles over Curaçao en de rest van de eilanden

- De Koloniale Raad bestond uit mensen van Curaçao

Koning Willem II

• neemt  in 1840 de macht over van zijn vader
• in 1848 stemt hij in met grote veranderingen van de grondwet in Nederland

Grondwet van 1848

• De liberale minister Thorbecke schrijft een nieuwe grondwet
• De macht van de koning wordt beperkt (ministriële verantwoordelijkheid)
• De macht van het parlement wordt vergroot

Veranderingen voor de Koloniale Raad

• Bestaat nu uit 13 leden
• 1865 krijgt de Raad 2 bevoegdheden erbij:

1. recht van initiatief
2. recht van amendement

• De koloniën krijgen niet meer zelfstandigheid

Raad van Politie

•  Wat was ook alweer Raad van PoliCie?
• in 1865 krijgen alle eilanden behalve Curaçao een lokaal bestuur = Raad van Politie
• Op Curaçao bleef de Koloniale Raad bestaan

Raad van Politie

Bestond uit:

•  Een gezaghebber of onder-gezaghebber
•  twee landsraden
• de landsraden werden d.m.v. beperkt mannenkiesrecht gekozen
• gouverneur bleef de wetten goed- of afkeuren
• dus nog geen zelfstandigheid

Gevolgen

•  Andere eilanden waren blij
• Curaçao was boos
• Nederland vond het volkomen normaal dat er verschil was en vooral dat er geen beperkt kiesrecht was op Curaçao (zie bron 6)

Kritiek op de Koloniale Raad

1.  De Koloniale Raad werd niet gekozen waardoor het geen weerspiegeling van de bevolking was
2. Er zaten alleen maar mannen van Curaçao in waardoor de andere eilanden zich niet vertegenwoordigd voelden
3. De Koloniale Raad bestond uit rijke, witte mannen die geen band hadden met de rest van de bevolking. Was erg elitair. 

Kritiek van de Koloniale Raad

1.  Nederlandse regering legde de besluiten van de Koloniale Raad naast zich neer
2. De Koloniale Raad vond dat ze te weinig vertrouwen kreeg vanuit Den Haag

1.5 Samenleving rond 1865

• groepen gescheiden van elkaar. Er was bijna geen contact
• maatschappelijke positie werd bepaald door:

-  huidskleur

- beroep

- godsdienst

afschaffing slavernij

• 1 juli 1863  officiële afschaffing van slavernij 
• veranderde weinig voor de zwarte bevolking
• ze bleven afhankelijk van hun oude meesters
• maar kregen wel juridische vrijheid en burgerrechten

1.6 de macht van de gouverneur 

• tot 1950 de machtigste man want hij hoefde geen verantwoording af te leggen en kon alles doen
• Nepotisme door gouverneur en gezagsdragers
• alle andere belangrijke hoge ambtenaren, gezagsdragers en officieren waren Europese Nederlanders

Cola Debrot

• 1962 tot 1970 Eerste 'Antilliaanse' gouverneur
•  geboren op Bonaire waar zijn vader een plantage had
• ook de Venezolaanse nationaliteit
• middelbare school en universiteit (Utrecht en Amsterdam) in Nederland
• Na 1945 als arts naar Curaçao
• vanaf 1952 in de politiek

1.7 De komst van de olie-industrie

• 1915 komst van Shell naar Curaçao en Aruba
• dit zorgde voor grote veranderingen:

- de economie bloeide enorm op

- uit heel het Caribisch gebied kwamen mensen naar Aruba en Curaçao om te werken in de olie-industrie

- oude witte elite verliest hun machtspositie

nadelige gevolgen voor witte elite

• Afro-Curaçaoënaar niet meer afhankelijk van de Sjon voor werk, er is genoeg werk in de industrie
•  Nieuwe ambtenaren uit Nederland komen om het werk van de elite over te nemen in het bestuur 

1.8 Politieke emancipatie

1936 komt er een nieuwe Staatsregeling waardoor er meer mogelijkheden komen voor iets meer zelfbestuur 

Staatsregeling 1936

• Koloniale Raad wordt vervangen door gedeeltelijk gekozen Staten
•  10 van de 15 Statenleden werden gekozen door censuskiesrecht. 6 zetels voor Curaçao, 2 zetels voor Aruba, 1 zetel voor Bonaire en 1 zetel voor de Bovenwindse eilanden
• 5 Statenleden werden gekozen door de gouverneur, waarvan 1 altijd in dienst was van Shell
• het woord 'Kolonie' werd vervangen door "overzeese gebieden"'

censuskiesrecht

• Drang naar meer invloed van burgers
•  Op heel de NL Antillen (90.000 inwoners) mochten er 2.754 mensen stemmen. 2000 woonden op Curaçao, 1  was niet wit
• Da Costa Gomez wil veranderingen, zoals algemeen mannen-en vrouwenkiesrecht

1.9 verlangen naar meer autonomie

• Koloniale Raad en later de Staten waren op Curaçao waar zij zich bezig hielden met vooral lokale zaken
• andere eilanden hadden meer zelfbestuur door de gezaghebber en landsraden (Raad van Politie)
• altijd goedkeuring van gouverneur nodig
• eilanden hadden geen eigen budget en waren dus altijd afhankelijk van Curaçao en Nederland
• andere eilanden wilden los komen van Curaçao

Hoofdstuk twee 

• Onbedoeld zijn er grote veranderingen op komst
• 6 december 1942 DE radiotoespraak van Wilhelmina waarin ze zegt: "Binnen het koninkrijk is er geen plaats voor verschil in behandeling op grond van ras of landsaard."

Het statuut van 1954

• Ondertekend door Efrain Jonckheer en koningin Juliana
• Steunend op eigen kracht, doch met de wil elkander bij te staan

2.1 Vier oorzaken voor meer politieke zelfstandigheid

1. Tijdens WOII waren de Antillen niet bezet
   
2. In WOII waren de Antillen van groot belang voor de Geallieerden op strategisch en economisch gebied

2.1 Vier oorzaken voor meer politieke zelfstandigheid

 3.  1941 werd Het Atlantisch Handvest opgesteld door Roosevelt en Churchill, waarin werd afgesproken dat staten het zelfbeschikkingsrecht kregen na de oorlog
4.   op 6 december 1942 hield Wilhelmina DE radiotoespraak

Politieke partijen 

Doel: weg met de autoritaire gouverneur, meer zelfstandigheid en algemeen kiesrecht

• DP => Democratische Partij (1944) o.l.v. Efrain Jonckheer
• NVP => Nationale Volkspartij (1948) o.l.v. Da Costa Gomez

 

Verkiezingen van 1948

• Algemeen kiesrecht komt tot stand
•  gouverneur verliest z'n macht (wetgevend en uitvoerend)
• alle wetgevende macht kwam bij de Staten te liggen 

Grondwetwijziging 1948

• Curaçao en onderhorigen wordt vervangen door de Nederlandse Antillen
• Nederlandse Antillen worden een autonoom land binnen het koninkrijk

2.2 Bestuurlijke veranderingen

• In 1951 wordt de Eilandenregeling Nederlandse Antillen opgericht = ERNA
• afspraken over wat elk eiland zelfstandig mocht beslissen en wat het land Nederlandse Antillen zou regelen

Wie doet wat? 

Landsbestuur (ERNA)	Eilandenbestuur
politie	infrastructuur
gevangeniswezen	onderwijs
gezondheidszorg	?
vervoer/post
telecommunicatie
inwonerschap N.A.

3 redenen waarom ERNA geen succes was

1. De Eilandenbesturen bleven ondergeschikt aan het Landsbestuur. De eilanden waren dus niet zelfstandig
2.  Het was toch nog onduidelijk wat door het Landsbestuur en wat nog door de Eilandenbesturen geregeld moest worden
3. De begrotingen van de Eilandenbesturen moesten worden goedgekeurd door het Landsbestuur

Landsbestuur N.A.

• Was gevestigd op Curaçao en bestond vooral uit Curaçaoënaars 
• bij begrotingstekort van een eiland moest het Landsbestuur bijspringen
• zorgde voor spanningen tussen Landsregering N.A. en eilandsbesturen

Dekolonisatie

• Nederland wilde haar koloniën niet kwijt, dus moest er een andere opzet komen om moederland en koloniën bij elkaar te houden
• 1948-1954 komen Ronde Tafelconferenties 
• Da Costa Gomez is de belangrijkste man voor N.A.
• 1954 werd het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden ondertekend

Het statuut van 1954

"Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen, overwegende dat zij uit vrije wil verklaard hebben in het Koninkrijk der Nederlanden een nieuwe rechtsorde te aanvaarden waarvan zij de eigen belangen behartigen en op voet van gelijkwaardigheid de gemeenschappelijke belangen verzorgen en wederkerig bijstand verlenen, hebben besloten in gemeen overleg het Statuurt als volgt vast te leggen." 

Is Curaçao een staat?

• Nee, want Curaçao wordt door het buitenland niet erkent als een zelfstandige staat.   
• Ja, want binnen het koninkrijk is Curaçao een autonoom land, met een eigen regering en een eigen parlement 

verschil nachtwakerstaat en verzorgingsstaat

nachtwakerstaat	verzorgingsstaat
parlement hoeft weinig te doen	parlement moet veel doen
regering zorgt voor rust en orde	regering zorgt voor rust en orde
	regering zorgt er voor dat de burgers goed verzorgd worden

verschil klassieke en sociale grondrechten

klassieke	sociale
politieke rechten	economische rechten
burgerlijke rechten	sociale en culturele rechten
bijv: kiesrecht, godsdienstvrijheid	bijv: onderwijs, woningen
Bijv: vrijheid van meningsuiting etc...	bijv: pensioen, werk

actief en passief kiesrecht

• actief = zelf gaan kiezen (boven de 18 jaar, Curaçaos ingezetene, en Nederlands paspoort)
• passief = gekozen worden 

3 grondbeginselen statuut

1. eigen belangen behartigen
2.  op voet van gelijkwaardigheid de gemeenschappelijke belangen verdedigen
3. elkaar helpen als dat nodig is. 

2.4 oorzaken 30 mei 1969

1. Op politiek gebied:

- strijd tussen DP en NVP die elkaar niet uit konden staan

- DP hield op Landsniveau besluiten tegen die de NVP op Eilandsniveau wilde doorvoeren

- DP was de winnaar door slimme politiek in ERNA

- NVP was de grote stemmentrekker op het eiland

oorzaken 30 mei 1969

2. op sociaal gebied:

- er was een verdeelde samenleving

- door de komst van Shell was de samenleving sterk veranderd

- de witte elite voelde zich nog steeds verheven boven de zwarte bevolking

oorzaken 30 mei 1969

3. op economisch gebied:

- er was sprake van grote werkloosheid

- Shell moest automatiseren om de concurrentie met nieuwe raffinaderijen aan te kunnen

- mensen werden ontslagen 

directe gevolgen

•  oprichting FOL (Frente Obrero y Liberashon) juni 1969
• FOL had felle kritiek op de regering en de overheid
• FOL kwam op voor de arbeiders
• FOL haalde 23% van de stemmen
• FOL gaf DP en Jonckheer de schuld van 30 mei
• DP blijft de grootste partij (44% van de stemmen)

Vakbondsleider

Amador Nita 

Cola Debrot 

eerste antilliaanse 

gouverneur

Stanley Brown

oprichter van Vitó

Wilson 'Papa' Godett

tijdens de 

opstand gewond

geraakt door een 

kogel

2.5 Politieke cultuur op Curaçao

•  altijd al patronage: zwarte bevolking was afhankelijk van witte elite. 
• na 1954 opkomst van politiek patronage: politieke elite verleende gunsten aan trouwe kiezers

Politieke patronage na 1969

•  witte politieke elite maakt plaats voor zwarte politieke elite, maar patronage blijft bestaan
• situatie verslechterde omdat men snelheid belangrijker vond dan competentie
• mensen werden benoemd op posities waar ze eigenlijk geen opleiding voor hadden gehad
• de arme achterban van de nieuwe politici had veel wensen die moeilijk te vervullen waren

2.6 onafhankelijkheid

•  Nederlands optreden bij 30 mei zorgde voor slechte berichten in de wereldpers
• roep om dekolonisatie wordt groter, vooral in NL
• de NL Antillen waren een grote kostenpost

Suriname gaat eerst

•  25 oktober 1975 wordt Suriname onafhankelijk
• onafhankelijkheid zorgt voor teleurstelling en daarmee ook de wil om de Antillen onafhankelijk te maken
• Desi Bouterse pleegt op 25 februari 1980 een staatsgreep

2.7 Status Aparte Aruba

•  verlangen was er al vanaf 1900
• voelde zich achtergesteld aan Curaçao
• met ERNA (en evenveel zetels) probeerde Nederland Aruba tevreden te houden

ERNA helpt niet

•  Curaçao ontevreden over de toegenomen invloed van Aruba
•  na 30 mei 1969 waren de Arubanen bang dat de opstand en nieuwe ideeën ook naar Aruba zou komen. 
• Arubanen vonden zichzelf  racistisch (bron 9, blz 22) 

Betico Croes

• richt in 1971 de MEP (Arubaanse Volkspartij)op, met als doel: afscheiding
• krijgt grote aanhang
• 1983 wordt zelfbeschikkingsrecht erkend door Nederland

Status Aparte

• 1986 stapt Aruba uit de Nederlandse Antillen en krijgt een aparte status binnen het koninkrijk
• voorwaarde: binnen 10 jaar volledig onafhankelijk worden
• Is nooit gebeurd en dat wilden ze ook niet

2.8 een nieuw koninkrijk?

• Referendum van 1993: grotere zelfstandigheid van de N.A., ja of nee?
• grote meerderheid wilde geen verandering (73%)
• bevolking wilde een einde aan de corruptie
• Nederland gaat zich meer bemoeien 

Nieuw akkoord

• 2006: afgesproken dat Curaçao en St. Maarten een status aparte krijgen binnen koninkrijk
• 2009: Referendum gehouden en nu zei 52% JA

Nederlandse Antillen opgeheven

•  10-10-10 Curaçao (en St. Maarten) autonoom land binnen het koninkrijk
• BES-eilanden vallen onder Nederland
• Het koninkrijk bestaat uit 4 landen

Hoofdstuk 3 Democratie en Rechtstaat

Wanneer is het vrijheid van meningsuiting en wanneer is het beledigen? 

3.1 Wat is een rechtsstaat?

• Burgers hebben zowel rechten als plichten in een rechtsstaat.
• Grondrechten zijn ontwikkeld om burgers te beschermen tegen machtsmisbruik door de overheid.
• De scheiding der machten (trias politica) zorgt voor een evenwicht tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.

Rechten en plichten

• Burgers hebben de plicht om de wet te kennen en te respecteren.
• Morele plicht om de grondrechten van anderen te respecteren.
• Grondrechten zijn ook wel bekend als mensenrechten en stellen grenzen aan het optreden van de overheid.

Bescherming van grondrechten

• Grondrechten zijn ontworpen om burgers te beschermen tegen machtsmisbruik door de overheid.
• Grondrechten beperken het optreden van de overheid tegen burgers.

Scheiding der machten

• Trias politica: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht worden door verschillende organen uitgeoefend.
• Evenwicht tussen de machten voorkomt machtsmisbruik en waarborgt de rechten van burgers.

Constitutionele monarchie

• Staatshoofd heeft voornamelijk een symbolische en ceremoniële rol.
• Bevoegdheden van het staatshoofd worden beperkt door de grondwet.
• Nederlandse Antillen is een voorbeeld van een constitutionele monarchie.

3.2 Democratie

directe en indirecte democratie

• demos = het volk,   kratein = regeren
• directe democratie = alle burgers beslissen meteen mee
• indirecte democratie = het volk kiest vertegenwoordigers die namens hen regeren

invloed Verlichting

Uitbreiding van de democratie met 3 idealen:

1. volkssoevereiniteit

2. trias politica

3. sociaal contract

Voorwaarden democratie

1. alle volwassen in een land moeten invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming door algemeen kiesrecht
2. er moet sprake zijn van een rechtsstaat (rechten en plichten)
3. de overheid moet de grondrechten van de burgers respecteren 

Voorwaarden democratie

4. er moet sprake van gelijkheid zijn -> geen discriminatie op grond van huidskleur, sekse, politieke of godsdienstige opvattingen of seksuele geaardheid

5. mensen moeten vrij kunnen zijn "pursuit of happiness"

3.3 Parlementaire democratie

Kenmerken parlementaire democratie:

1. algemeen kiesrecht (moet geheim zijn)
2. regelmatig verkiezingen (iedere 4 jaar)
3. vrijheid van meningsuiting (houdt op bij belediging)

parlementaire democratie

4. vrijheid van vereniging en vergadering (eigen partij oprichten)

5. trias politica

Referendum

• burgers mogen mee praten over een  bepaald onderwerp
• is een voorbeeld van directe democratie
• voordeel: de bevolking staat achter het besluit
• nadeel: burgers moeten kennis hebben over het onderwerp en niet met emotie stemmen

Parlementair vs presidentieel

parlementair stelsel	presidentieel stelsel
bevolking kiest alleen parlement	bevolking kiest parlement en president
symbolische en representatieve functie	president heeft uitvoerende macht
parlementaire monarchie	VS/Frankrijk
parlementaire republiek
Curacao: constitutionele monarchie met parlementair stelsel

dictatuur

kenmerken van een dictatuur:

1. macht in handen van 1 persoon of familie of kleine groep mensen

2. geen grondwet

3. politieke willekeur

4. burgers leven in angst

5. burgers zijn ondergeschikt aan de staat 

sociale voorwaarden

Deze zijn nodig voor een goed functionerende democratie:

- gunstige sociaal-economische ontwikkeling (genoeg werk)

- sociaal-economische gelijkheid (geen elite)

- democratische politieke cultuur (geen geweld)

overige voorwaarden

1. militairen mogen geen invloed hebben op politiek
2. overheid moet zorgen voor het algemeen belang
3. geen conflicten tussen etnische groepen 

3.4  

stelsel van evenredige vertegenwoordiging

• aantal stemmen wordt eerlijk verdeeld over de partijen (als je 20% van de stemmen haalt, ook 20% van de zetels)
• het aantal zetels is evenredig aan het aantal stemmen 
• voordeel: zeer representatief 
• nadeel: grote hoeveelheid partijen actief in de politiek

districtenstelsel

• land wordt verdeeld in districten
• principe van 'Winner takes all' 
• nadelen: 1. niet iedereen voelt zich vertegenwoordigd

                          2. leidt tot een 2 partijenstelsel want kleine partijen                                 maken geen kans

• voordeel: Er is geen coalitie wat zorgt voor stabiele regering

3.5 politieke ideologien en partijen

politieke ideologieën 

• niet belangrijk op de eilanden
• geen godsdienstige partijen
• meer sprake insularisme  (belangen van eigen eiland eerst)
• charisma van de leider belangrijker (populisme)

Papa Godett

ontstaan politieke partijen

1936: Curaçaose Rooms-Katholieke Partij (RKP)
        - gekleurde katholieke elite

        - voor algemeen kiesrecht

ontstaan politieke partijen

1937 Curaçaose Politieke Unie (CPU)

- witte protestantse elite

- tegen algemeen kiesrecht

Oprichting DP

• 1944 opgericht door Efrain Jonckheer samen met jonge witte protestanten
• voor algemeen kiesrecht
• sociaal-democratische inslag, gericht op de hele bevolking
• tijdschrift 'De Democraat' in Papiaments en Nederlands
• Baas in eigen huis -> anti-Nederlands

oprichting NVP

•  ontstaan in 1949 uit de RKP door 'Doktor' da Costa Gomez
• gericht op brede katholieke gekleurde middenklasse 
• ook aantrekkelijk voor zwarte arbeiders
• nationale volkspartij

oprichting FOL

• opgericht in juni 1969 naar aanleiding van 30 mei
• Amador Nita, Stanley Brown en Papa Godett
• voor de zwarte arbeiders
• tegen Nederlandse inmenging
• tijdschrift Vitó in Papiaments en met veel kleur

oprichting PAR

• 1993 opgericht door Miguel Pourier naar aanleiding van het referendum (73% NEE), maar politiek wilde JA
• Pro Antillas Restructura
• tussen 1994-2010 alle verkiezingen gewonnen
• Miguel Pourier 3x minister-president

Op Curaçao moet de bijstand worden verhoogd naar Nafl 1200 p.m.

gratis onderwijs is op Curaçao ingevoerd om meer kansengelijkheid te creëren

werknemers zouden zelf verantwoordelijk moeten zijn om hun eigen pensioen te regelen

als de wegenbelasting verhoogd wordt, dan kan de minister van infrastructuur betere wegen maken

Venezolaanse vluchtingen moeten terug worden gestuurd naar land van herkomst

FOL

PAR

DP

NVP

CPU

opgericht in 1944 n.a.v. Wilhelmina rede

opgericht in 1969 n.a.v. 30 mei

opgericht in 1993 n.a.v referendum

Opgericht in 1948 voor algemeen kiesrecht

Opgericht in 1937 voor protestantse elite

3.6 Regering en parlement

Hoe wordt de gouverneur benoemt?

1. wordt gekozen door de bevolking van Curaçao
2. wordt gekozen door de Staten
3. wordt gekozen door de koning
4. wordt gekozen door de koninkrijksregering

In de regering zitten:

1. leden van partijen uit de Staten
2. leden van oppositiepartijen
3. alleen leden van de grootste partij
4. leden van de coalitiepartijen

Noem drie taken van het parlement.

Noem drie taken van de regering

Welke partijen zitten er in de huidige regering van Curaçao?

Noem 3 verschillende minister-presidenten van Curaçao.

Praktijk

1. De regering meer en meer wetgevende macht
2. De regering zorgt voor de wetsvoorstellen
3. De regering heeft meer ambtenaren die helpen
4. Er wordt weinig meer gediscussieerd over de wetsvoorstellen want de wetten worden toch wel aangenomen

Delegatie van Bevoegdheid

•  Parlement geeft haar bevoegdheid van wetten maken aan de regering
• regering maakt landsbesluiten -> dit zijn algemene maatregelen
•  parlement geeft hoofdlijnen aan van nieuwe wetten -> landsverordeningen
• regering mag deze zelf invullen

rechten van het parlement

rechten van het parlement

Parlementaire immuniteit

• Statenleden hebben immuniteit tijdens de vergadering
• dit zorgt voor vrijheid van meningsuiting
• ze zijn niet strafbaar voor iets dat ze in de Statenvergadering hebben gezegd

Ministers van Curaçao 

• besturen een onderdeel van het land en dragen hier verantwoordelijkheid voor.
• kreeg hulp van staatssecretarissen die een onderdeel van de minister overnemen, nu niet meer
• tot 1950 gouverneur eindverantwoordelijk, nu ministers zelf door de ministeriële verantwoordelijkheid

 Een minister (vervolg)

• 9 ministers op Curaçao en een gevolmachtigde minister
• wordt voor 4 jaar benoemd
• moet minstens 25 jaar oud zijn, ingezetene en NLs paspoort
• mag geen neven-functies bezitten

gevolmachtigde minister

- Vertegenwoordigt Curaçao in Nederland bij de Koninkrijksregering

- wordt benoemd door de regering van Curaçao

- zit in het Curaçao huis in Den Haag

Dualisme

Gaat over de scheiding tussen de wetgevende en uitvoerende macht BINNEN een bestuurslaag. Dat houdt in dat ministers geen deel uit mogen maken van de Staten. 

Maar: ministers zijn wel lid van een politieke partij in de coalitie => geen duidelijke scheiding. Statenleden moeten eigen partijleden controleren

(komt altijd terug in het examen)

Minister van Staat

• Eretitel die iemand krijgt 
•  op voordracht van de ministerraad
• maakt geen deel uit van de ministerraad
• kan advies geven aan de minister en de gouverneur

Minister van Staat

oud-gouverneur Jaime Saleh

ministerraad

• komt iedere woensdag bijeen
• vergadert met gesloten deuren (alles is geheim)
• alle belangrijke besluiten worden hier genomen
• besluiten worden bij meerderheid van stemmen genomen 

minister-president

• was de formateur van de nieuwe regering
• is de regeringsleider waardoor zijn politieke positie belangrijker is
• is de voorzitter van de ministerraad en heeft hier veel invloed op 

kabinetsformatie

•  vindt plaats na verkiezingen of na de val van een kabinet
• gouverneur benoemt nieuwe informateur en formateur
• Geheim van Fort Amsterdam

Wat wordt besproken door de informateur?

• welke partijen samen een coalitie gaan vormen
• hoe het regeringsprogramma eruit zal zien
• hoeveel ministers iedere regeringspartij krijgt
• welke ministeries iedere regeringspartij krijgt

Als alle partijen het daar mee eens zijn, kan de formateur mensen gaan uitkiezen voor het nieuwe kabinet

verkiezingen

• zijn vrij, niemand mag je dwingen op een bepaald iemand te stemmen
• zijn geheim, niemand mag zien op wie je stemt (geen selfies)
• je hoeft niemand te vertellen op wie je hebt gestemd

opdracht

1. Lees bladzijde 39 over de functie van massamedia
2. Zoek op drie  verschillende social media platformen manieren hoe zij de publieke opinie beïnvloeden 
3. Schrijf deze op in je schrift
4. leg in je eigen woorden uit dat de Statenleden een dubbele relatie met de media hebben

Burgers??

Pessimisten zeggen: 
1. burgers zijn te veel op zichzelf en eigen belang gericht

2. verwaarlozen plichten

3. zijn niet betrokken bij de politiek

Burgers??

Optimisten zeggen:

1. stijging politieke belangstelling
2. burgers onderschrijven de waarde van democratie

Burgers??

Hebben invloed door:

1. demonstraties
2. social media berichten
3. petities 
4. actiegroepen etc...

Hoofdstuk 4

Vergelijking tussen VS - NL Antillen - Nederland

4.1 samenwerking op Koninkrijksniveau

• geregeld in het Statuut van 1954:

1. allemaal hetzelfde staatshoofd (de koning)
2. er is 1 leger voor het koninkrijk
3. buitenlandse zaken (Curaçao is voor het buitenland onderdeel van Nederland)

samenwerking op Koninkrijksniveau

4. Nederlanderschap (als inwoner van Curaçao kan je een Nederlands paspoort bezitten)

5. nationaliteit van schepen

6. ridderorden (lintjes vlak voor koningsdag)

7. toelating en uitzetting vreemdelingen

8. uitlevering van gevangenen

de Koninkrijksministerraad

• alle ministers uit Nederland
• gevolmachtigd minister Curaçao in Curaçaohuis 
• gevolmachtigd minister St. Maarten in St. Maartenhuis
• gevolmachtigd minister Aruba in Arubahuis
• Blz 42 boekje aanpassen

4.2 vergelijking N.A. en NL

Nederland	uitvoerende en wetgevende macht	wetgevende en controlerende macht
Rijksbestuur	regering met staatssecretarissen en koning	parlement (1e en 2e Kamer)
provinciaal bestuur	gedeputeerde staten en de commissaris van de koning	provinciale staten
gemeentelijk bestuur	College van burgemeester en wethouders (B&W)	Gemeenteraad (Dit hebben de BES eilanden ook)
Curacao Landsbestuur	Regering met gouverneur	Parlement van 1 kamer: de Staten

gedecentraliseerde eenheidsstaat

• Nederland wordt centraal vanuit Den Haag bestuurd
• maar provincies en gemeenten maken ook een eigen beleid
• landswetten gaan boven provincie en gemeente

Verschil met Nederlandse Antillen

• geen gedecentraliseerde staat
• geen federatie van staten
• er was sprake van autonomie voor de eilanden, maar ook sprake van inmenging van het land N.A. of van Nederland
• wetgeving anders door andere culturele achtergrond

Vergelijken zinvol?

Twee redenen waarom het niet zinvol is:

1.   NL heeft door lange traditie in democratie meer ervaring. Ook langer algemeen kiesrecht vanaf 1917. De opkomst bij verkiezingen ligt tussen 75-80 %. Op Curacao net autonomie met vanaf 1948 algemeen kiesrecht. Vanaf 1969 politieke partijen die zwarte bevolking vertegenwoordigen. Opkomst bij verkiezingen vaak tussen 70-75 %

Vergelijken zinvol?

argument 2: 

In Nederland een grote afstand tussen burger en politiek. Hier op het eiland veel kleinschaliger en spelen partijpolitieke belangen een grote rol. Ook politiek patronage speelt een rol.

4.3 De Verenigde Staten

Verenigde Staten?

• ene kant wel:  gemeenschappelijke grondwet en federale overheid
• andere kant niet: veel macht ligt bij de staten zelf (bijv. doodstraf, abortus, legaliseren soft-drugs)

presidentsverkiezingen

• iedere 4 jaar in november (dit jaar weer)
• voorverkiezingen
• via districtenstelsel en kiesmannen
• principe "Winner takes all" (in staat en land)

Opdracht

• Lees bladzijde 47 en 48
• 5 minuten de tijd voor
• daarna korte quiz

Wat is de officiële naam van de partijen die strijden bij presidentsverkiezingen?

1. Socialisten en Nationalisten
2. Groenen en Libertariërs
3. Democratische en Republikeinse partij
4. Liberalen en Conservatieven

Hoeveel termijnen kan een persoon maximaal als president dienen?

1. Onbeperkt aantal termijnen
2. Drie termijnen
3. Twee termijnen
4. Eén termijn

Wat is de minimale leeftijd om president van de Verenigde Staten te worden?

1. 40 jaar
2. 30 jaar
3. 35 jaar
4. 25 jaar

Wie heeft het recht om te stemmen bij presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten?

1. Amerikaanse burgers van 18 jaar en ouder
2. Buitenlanders met een werkvergunning
3. Amerikaanse burgers van 16 jaar en ouder
4. Amerikaanse burgers van elke leeftijd

Hoe vaak worden presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten gehouden?

1. Elke tien jaar
2. Eens in de vier jaar
3. Eens in de twee jaar
4. Eens in de zes jaar

Welk land heeft een monarch als staatshoofd?

1. Frankrijk
2. Verenigde Staten
3. Nederlandse Antillen
4. Duitsland

Wat is een overeenkomst tussen de politiek op de Nederlandse Antillen en de Verenigde Staten?

1. Alleen de Nederlandse Antillen hebben een meerpartijenstelsel.
2. Alleen de Verenigde Staten hebben een meerpartijenstelsel.
3. Geen van beide landen heeft een meerpartijenstelsel.
4. Beide landen hebben een meerpartijenstelsel.

Welk land heeft een federalistisch politiek systeem?

1. Verenigde Staten
2. Nederland
3. Nederlandse Antillen
4. België

Wat is een verschil tussen de politiek op de Nederlandse Antillen en de Verenigde Staten?

1. In de Verenigde Staten is er een parlementaire democratie.
2. De Nederlandse Antillen hebben een presidentiële democratie.
3. De Nederlandse Antillen hebben een parlementaire democratie.
4. In de Verenigde Staten is er een presidentiële democratie.

Wat is het lobbyen in de Verenigde Staten?

1. Het organiseren van verkiezingscampagnes
2. Het opstellen van wetten
3. Demonstreren voor gelijke rechten
4. Invloed uitoefenen op politici

Wat is een verschil tussen de politieke structuur van de Verenigde Staten en de Nederlandse Antillen?

1. De Nederlandse Antillen hebben een parlementair systeem.
2. De Verenigde Staten hebben een parlementair systeem.
3. De Verenigde Staten hebben een presidentieel systeem.
4. De Nederlandse Antillen hebben een presidentieel systeem.

Welk orgaan heeft de meeste macht in de Verenigde Staten?

1. De president
2. Het Hooggerechtshof
3. Het Congres
4. De Senaat

Wat is een verschil in politieke status tussen de Verenigde Staten en de Nederlandse Antillen?

1. De Verenigde Staten zijn een onafhankelijke natie.
2. De Verenigde Staten zijn een kolonie van Nederland.
3. De Nederlandse Antillen zijn een onafhankelijke natie.
4. De Nederlandse Antillen zijn een autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden.

Wat is een verschil tussen de Verenigde Staten en de Nederlandse Antillen?

1. In de VS is er altijd sprake van een coalitieregering
2. De Nederlandse Antillen heeft een coalitieregering
3. In de VS is er sprake van een grote controle van de federale overheid
4. De Nederlandse Antillen is een soort van federale staat

Wat is een verschil tussen de Verenigde Staten en de Nederlandse Antillen?

1. De Nederlandse Antillen maken gebruik van een referendum
2. De Verenigde Staten maken gebruik van een referendum
3. De staten in de VS bepalen hun eigen onderwijs
4. de Nederlandse Antillen bepaalt eigen onderwijs

H. 5 Politieke cultuur op de Antilliaanse eilanden

• Media wordt gebruikt voor politieke discussies, maar heeft over het algemeen geen kritische functie.
• Democratische principes zijn stevig verankerd in de samenleving.

Problemen in het onderwijs op de Antilliaanse eilanden

• Hoge schooluitval.
• Onduidelijkheid over de instructietaal in het onderwijs.

Politieke patronage en de uitdagingen voor de democratische rechtsstaat

• Politici verlenen gunsten aan hun achterban in ruil voor steun.
• Financiering van politieke partijen is onduidelijk.

Definitie

• Politieke patronage: Een systeem waarbij politici gunsten verlenen aan hun achterban in ruil voor steun.
• Democratische principes: De fundamentele waarden en normen die ten grondslag liggen aan een democratie, zoals de vrijheid van meningsuiting en het houden van vrije en eerlijke verkiezingen.