5.6 Spieren en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.6 Spieren en beweging

- Voorkennis

- Uitleg over spieren/beweging

- Opdrachten maken

Leerdoelen

5.6.1 Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven.

5.6.2 Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven.

5.6.3 Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen.

Welke afbeelding toont spierweefsel?

1. 
2. 
3. 

Sleep de termen van spierweefsels naar de bijbehorende afbeelding. 

Dwarsgestreept spierweefsel

Hartspierweefsel

Glad spierweefsel

Welke twee stoffen hebben de mitochondriën nodig om energie vrij te maken om te bewegen?

Hoe heet het onderdeel waarmee een spier vastzit aan het bot?

Spiervezel

Spierschede

Spierbundel

Pees

Wat is de antagonist van de biceps?

1. armbuigspier
2. armstrekspier

Wat is glycogeen?

1. Lange ketting van glucosedeeltjes
2. Lange ketting van glucagon
3. Stresshormoon
4. Hormoon dat zorgt voor daling suikerspiegel

Glucose wordt omgezet in glycogeen en opgeslagen in de lever, waar wordt glycogeen nog meer opgeslagen?

1. In spieren
2. In je hart
3. In je longen
4. In je vetweefsel

Glad spierweefsel bestaat uit langwerpige spiercellen

- elke cel een celkern

- in huid, darmen, longen, iris, bloedvaten

- autonome zenuwstelsel

- trage samentrekking

- onvermoeibaar

Dwarsgestreept spierweefsel bestaat uit spiervezels (versmolten spiercellen)

- meerde celkernen per vezel

- vast aan het skelet/huid

- animale zenuwstelsel

- snelle samentrekking

- vermoeibaar

Skeletspieren

Van groot naar klein:

Spier -> spierbundel -> spiervezel -> spierfibril -> filamenten

Motorische eenheid:

Bewegingszenuwcellen die aan gesloten zitten op de skeletspieren via motorische eindplaatjes

Skeletspieren zitten vast aan het skelet met een pees

Spierfibrillen

Spierfibrillen zijn opgebouwd uit 2 eiwitten:

1. Myosine (donkere band)
2. Actine (lichte band)

Deze eiwitten vormen filamenten (grote eiwitdraden)

Tussen spierfibrillen bevinden zich:

• Glycogeenkorrels (opgeslagen glycogeen)
• Mitochondriën (nodig voor verbranding)

Samentrekken van spieren

Hoe trekt een spier samen:

1. Een bewegingszenuwcel geeft impuls door via een motorische eindplaatje
2. De spierfibrillen gekoppeld aan het motorisch eindplaatje trekken samen
3. De myosine- en actinefilamenten schuiven in elkaar (hierdoor wordt de spier korter)

Nodig: energie (glycogeen --> glucose)

Werking van een spier

Antagonisten

Armbuigspier (bicep): zit vast aan schouderblad en spaakbeen.

Armstrekspier (tricep): zit aan de achterkant van de bovenarm. Zit vast aan schouderblad en ellepijp. 

Antagonisten: spieren waarvan de samentrekking een tegengesteld effect heeft.

Een spier kan niet 'zelf' ontspannen, dus andere spier nodig voor tegengestelde richting!

Langzame spiervezels (rood)

- goed doorbloed

- veel mitochondriën

- niet snel vermoeid

- sneller/krachtiger samentrekken

Verhouding vooral

genetisch bepaald!

Maar wel te trainen.

Snelle spiervezels (wit)

- minder doorbloed

- minder mitochondriën

- sneller vermoeid

Training:

Training

Krachttraining: kweken meer spiercellen, resultaat: meer filamenten in de spiervezels = zwaarder en meer kracht.

Duurtraining: betere doorbloeding van de spieren = meer zuurstof aanvoer en afvoer afvalstoffen (spieren worden niet zwaarder).

Warming up: 

- stimulatie bloedsomloop -->  aanvoer zuurstof en glucose. 

Cooling down: 

- rustige afname hartslag

- afvoer afvalstoffen (minder stijfheid en spierpijn)

Doping

Doping = spierversterkende middelen.

Anabole steroïden: toename spierweefsel, aanmaak rode bloedcellen (vergroot spiermassa en uithoudingsvermogen). Vergelijkbare werking met testosteron.

5.6

Opdracht 65 t/m 71

Klaar?

- leerdoelen uitwerken

- oefenen op biologiepagina.nl

Leerdoelen

5.6.1 Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven.

5.6.2 Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven.

5.6.3 Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen.