4H 5.6 Spieren en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 5 Regeling

5.1 Homeostase en regelkringen 

5.2 Het hormoonstelsel

5.3 Het zenuwstelsel 

5.4 Reflexen en het autonome zenuwstelsel

5.5 Impulsgeleiding

5.6 Spieren en beweging

Programma

• Leerdoelen 5.6
• Uitleg basisstof 5.6 Spieren en beweging
• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Leerdoelen 

• Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven.
• Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven.
• Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen.

Glad spierweefsel

• Langwerpige spiercellen
• 1 celkern per cel
• Samentrekking verloopt trager dan bij dwarsgestreept spierweefsel, maar raken niet snel vermoeid
• Aangestuurd door autonome zenuwstelsel
• Komt voor in: huid, darmkanaal, longen, bloedvaten, iris, (buisvormige/holle organen

Dwarsgestreept spierweefsel

• Bestaat uit spiervezels
• Ontstaat door versmelting van veel spiercellen (meerdere celkernen per spiervezel)
• Aangestuurd door animale zenuwstelsel
• Snelle samentrekking maar snel vermoeid
• Zitten vast aan botten/huid.

Skeletspieren

• Skeletspieren zitten vast aan het skelet met een pees.
• Spierfibrillen bestaat uit eiwitdraden/filamenten.
• De uiteinden van een axon van een bewegingszenuwcel is aangesloten op een spier via  motorische eindplaatjes. 

Van groot naar klein:

Spier -> spierbundels -> spiervezels -> spierfibrillen -> spiercellen 

(binas 90C)

Spierfibrillen

Spierfibrillen zijn opgebouwd uit 2 eiwitten:

1. Myosine (donkere band)
2. Actine (lichte band)

Deze eiwitten vormen filamenten = grote eiwitdraden.

Spierfibrillen

Tussen spierfibrillen bevinden zich:

• Glycogeenkorrels (opgeslagen glycogeen)
• Mitochondriën (nodig voor verbranding)

Samentrekken van spieren (Binas 90C)

1. Een bewegingszenuwcel geeft impuls door via een motorische eindplaatje. 
2. Neurotransmitters binden aan receptoren van spiervezels
3. De myosine- en actinefilamenten schuiven in elkaar (De spier wordt korter)

Antagonisten

• Spieren kunnen alleen samentrekken maar niet uit zichzelf ontspannen.
• Om een spier te ontspannen moet een andere spier samentrekken die de tegenovergestelde beweging veroorzaakt.

Antagonisten

• Spieren die een tegenovergestelde beweging veroorzaken noemen we antagonisten
• Voorbeeld van antagonisten zijn de biceps en triceps. Biceps buigt je arm, triceps strekken de arm

Spiervezels

Skeletspieren 2 typen vezels: 

1. Snelle spiervezels --> minder doorbloed, minder mitochondriën, sneller vermoeid.
2. Langzame spiervezels --> goed doorbloed, veel mitochondriën, niet snel vermoeid.

Sommige mensen hebben meer snelle of meer langzame spiervezels

Training

• Krachttraining: het kweken van meer spiercellen. Resultaat = meer filamenten in de spierfibrillen = meer kracht.
• Duurtraining: betere doorbloeding van de spieren = meer zuurstof aanvoer en afvoer afvalstoffen = minder snelle verzuring. Spieren worden niet zwaarder. 

Training

• Warming-up: Stimulatie bloedsomloop voor betere doorbloeding tijdens de training. Snelle aanvoer zuurstof, snellere afvoer afvalstoffen. Betere impulsgeleiding voor betere coördinatie. 

• Coolingdown: rustige afname hartslag, rekken en strekken en douchen voor betere afvoer afvalstoffen. Minder afvalstoffen = minder spierpijn.

Doping

Anabole steroïden:

Nabootsen effect van testosteron

Effecten:

Meer spierweefsel &

aanmaak rode bloedcellen (dit vergroot het uithouignsvermogen)

Medische risico's

Anabole steroïden 

Bijwerkingen mannen:

• Vrouwelijke kenmerken (borstvorming)
• Lagere libido
• Impotentie
• Krimpen teelballen

Bijwerkingen vrouwen:

• Lagere stem
• Verstoord menstruatiecyclus
• Puistjes door vette huid
• Striae

Bloeddoping

•  Meer rode bloedcellen door meer bloed.
• Het hormoon epo (erytropoëtine) toedienen --> stimuleert aanmaak van rode bloedcellen. 

Medische risico's 

Huiswerk

Lezen 5.6 

Maken opdracht 64 t/m 71

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's