H4.1 Keuzes maken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

H4.1A Leven in zuilen 

Deze les:

• Antwoord op leervraag
• Wat is verzuiling?
• Nakijken huiswerkopdrachten (1 t/m 4)
• huiswerk opschrijven

H4.1A Leven in zuilen 

Je kunt uitleggen dat de Nederlandse samenleving tot in de jaren 1950 verzuild was.

Er bestonden vier zuilen die onderling weinig contact hadden. Volwassenen moesten gehoorzamen aan de leiders van hun zuil, zoals de bisschop of dominee, en aan de politieke leiders. Kinderen moesten goed luisteren naar hun ouders en leraren. In dorpen en wijken bestond binnen de zuilen een sterke sociale controle.

Opdracht 1a

Rond welk jaar begon de verzuiling?

• De verzuiling begon rond 1880.

Opdracht 1b

Maak de zinnen kloppend.

Tijdens de verzuiling leerden kinderen op een protestantse of katholieke school over alle geloven / het eigen geloof. Op sportclubs ontmoetten ze geen / ook kinderen met een ander

geloof of geen geloof.

Opdracht 1c

Was de verzuiling tijdens de Tweede Wereldoorlog sterker of minder sterk? Leg je antwoord uit.

• De verzuiling was minder sterk, want de Duitsers verboden veel verzuilde organisaties.
• Veel mensen voelden zich (toen) vooral Nederlander.

Opdracht 2a

Hieronder staat een aantal waarden. Zet achter elke zin de juiste stroming. Kies uit: confessionelen • liberalen • socialisten.

(Confessionelen zijn katholieken en protestanten.)

- Gelijkheid, actieve rol van de overheid:

• socialisten.
  

- Geloof, samenwerken en zorg voor elkaar:

• confessionelen.
  

- 

Opdracht 2a

Hieronder staat een aantal waarden. Zet achter elke zin de juiste stroming. Kies uit: confessionelen • liberalen • socialisten.

- Vrijheid, weinig bemoeienis van de overheid:

• liberalen.

Opdracht 2b

Welke waarde past bij alle zuilen?

A Kritisch zijn.

B Ondernemend zijn.

C Gehoorzaam zijn.

D Zelfstandig zijn.

• C Gehoorzaam zijn.

Opdracht 2c

Welke normen waren belangrijk tijdens de verzuiling?

- Trouwen met iemand met een ander geloof:

ja / nee

- Naar dezelfde kerk gaan als je ouders: ja / nee

- Bij verkiezingen altijd op dezelfde partij stemmen: ja / nee

Opdracht 3a

Bij welke zuil hoort deze voetbalclub?

A Bij de liberale zuil.

B Bij de katholieke zuil.

C Bij de protestantse zuil.

D Bij de socialistische zuil.

• B Bij de katholieke zuil.

Opdracht 3b

Waarom zouden leiders van zuilen het belangrijk hebben gevonden dat zelfs voetbalclubs duidelijk bij één zuil pasten?

• Zij wilden hun volgelingen/ leden afschermen van de ideeën van andere zuilen. Daarom moest er zo min mogelijk contact zijn met mensen uit andere zuilen, ook in de vrije tijd.

Opdracht 4

a. Bij welk begrip uit de leertekst past deze bron?

• Sociale controle.

b. Leg je antwoord bij vraag a uit.

• Sociale controle betekent dat mensen elkaars gedrag goed inde gaten houden. Dat gebeurt ook in deze bron: de (katholieke) burgemeester bepaalt dat (katholieke) jongens en meisjes in de bioscoop niet bij elkaar mogen zitten.

Huiswerk

4.1- B Jeugdculturen en C Individualisering

Geef een antwoord op de leerdoelen

• Je kunt drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden in de jaren 1950 en 1960.

• Je kunt beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving het individu meer centraal kwam te staan.

maken: opdrachten 5 t/m 13

Leerdoel 4.1b

• Je kunt drie jeugdculturen omschrijven die ontstonden in de jaren 1950 en 1960.

Nozems kwamen op in de jaren 50. Zij vonden het belangrijk

om lol te trappen en te genieten van het leven.

Provo’s kwamen op in de jaren 60. Zij vonden het belangrijk

om zaken in de samenleving en politiek te veranderen.

Hippies kwamen op in de jaren 60 en begin 70. Zij vonden het belangrijk dat er vrede was en dat vrije seks en drugs geaccepteerd werden.

Opdracht 5

Welk woord uit de leertekst hoort achter de omschrijving? Kies uit: cultuur • kraken • provoceren. Let op: bij één omschrijving hoort niets.
– Een bepaald kapsel hebben:

• geen

– Gewoonten van een groep mensen:

• cultuur

– In een leegstaand gebouw gaan wonen:

• kraken

Opdracht 5

Welk woord uit de leertekst hoort achter de omschrijving? Kies uit: cultuur • kraken • provoceren. Let op: bij één omschrijving hoort niets.

– Uitdagen:

• provoceren

Opdracht 6

Noem twee oorzaken voor het ontstaan van jeugdculturen.

1. Jongeren trokken meer met elkaar op. 
2. Jongeren hadden meer geld te besteden. 
3. Jongeren waren beter opgeleid.

Opdracht 7a

Vul de zinnen aan.

– Nozems kwamen op in de jaren 50.

Zij vonden het belangrijk 

• om lol te trappen en te genieten van het leven.

– Provo’s kwamen op in de jaren 60.

Zij vonden het belangrijk 

• om zaken in de samenleving en politiek te veranderen.

 

Opdracht 7a

Vul de zinnen aan.

– Hippies kwamen op in de jaren 60 en begin 70.

• Zij vonden het belangrijk dat er vrede was en dat vrije seks en drugs geaccepteerd werden.

 

Opdracht 7b

Bij welke jeugdcultuur zou jij wel willen horen?

Leg uit waarom. Je eigen antwoord, bijv.: 

• Bij de nozems, want die wilden gewoon lol trappen en waren niet bezig met politiek.

Opdracht 8a

Gebruik bron 3.

Hoe herken je, zonder bronbijschrift, dat de jongen een nozem is?

• De jongen op de foto heeft een vetkuif en een brommer.

 

James Dean (1931-1955)

bekendste film

Opdracht 8b

Bedenk een voorbeeld van een jeugdcultuur die nu bestaat. Welke stijl en mentaliteit horen bij die groep?

Je eigen antwoord, bijvoorbeeld:

• Gothics, jongeren die donkere kleding dragen en naar metal of rockmuziek luisteren.
• Ultra's - jongeren die actief en expressief een voetbalteam  ondersteunen.

Opdracht 9

Waarom is deze actie kenmerkend voor de provo’s?

• Omdat deze actie opvalt, net als andere acties van de provo’s. Het is een actie is voor een beter milieu, iets wat de provo’s belangrijk vonden.

Leerdoel C - individualisering

Leerdoel• Je kunt beschrijven hoe in de Nederlandse samenleving het individu meer centraal kwam te staan.

Mensen maakten steeds meer hun eigen keuzes en lieten zich steeds minder beïnvloeden door de mening van anderen, zoals hun familie of de kerk. Men moest op een eigen manier kunnen leven en eigen beslissingen kunnen nemen over werk, gezin en hobby’s.

Opdracht 10a

De katholieke vakbond en de socialistische vakbond gingen samenwerken in de vakbond FNV. Waarom past dat bij ontzuiling?

• Tijdens de verzuiling had elke stroming een eigen vakbond. Nu gingen de vakbonden van verschillende zuilen samenwerken.

Opdracht 10b

Welke twee zuilen verloren de meeste invloed door de secularisatie? Leg je antwoord uit.

• De protestantse en de katholieke zuil: deze zuilen waren gebaseerd op geloof en ‘secularisatie’ betekent dat mensen minder gelovig zijn.

Opdracht 11a

Noem twee oorzaken van individualisering.

1. Secularisatie, waardoor leiders van de zuilen minder gezag hadden.
2. Mensen gingen in steden wonen, waar minder sociale controle was.

Opdracht 11b

Wat is een waarde die past bij individualisering?

A Respectvol zijn.

B Gehoorzaam zijn.

C Zelfstandig zijn.

D Zorgzaam zijn.

• C Zelfstandig zijn.

Opdracht 12a

Tot 1965 noemde de Volkskrant zichzelf het ‘Katholiek dagblad voor Nederland’. Leg uit dat dit past bij de verzuiling.

• De verzuiling was de opdeling van de maatschappij in zuilen, waaronder een katholieke zuil. Elke zuil had eigen kranten. De Volkskrant hoorde bij de katholieke zuil.

ontzuiling

Verzuiling

Opdracht 12b

In 1965 verdween de toevoeging ‘Katholiek dagblad voor Nederland’. Leg uit dat dit past bij de ontzuiling.

• De Volkskrant noemde zich vanaf 1965 geen katholiek dagblad meer. Dit laat zien dat de invloed van de zuil minder werd. Dit heet ontzuiling.

Opdracht 13a

Welk begrip past bij deze bron? Leg je antwoord uit.

• Secularisatie: steeds minder mensen zijn godsdienstig. Dit zie je terug in de bron: het aantal mensen zonder geloof wordt steeds groter.

Opdracht 13b

Gebruik bron 5 en 6. Leg het verband uit tussen deze twee bronnen.

• Het verband is de ontkerkelijking. In bron 6 zie je dat steeds minder mensen gelovig zijn. Daardoor gaan minder mensen naar de kerk en komen de gebouwen leeg te staan. Ze krijgen een nieuwe bestemming, zoals in bron 5.

Huiswerk

4.2 Over de grenzen kijken

A - Zuinig leven

• Leerdoel • Je kunt omschrijven welke mentaliteit past bij de periode van de wederopbouw (maak er een vraag van en beantwoord deze).
• opdrachten 1 t/m 5