T5 BS1

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

T5 BS1

Spoorboekje

- Uitleg T5 basisstof 1

- Opdrachten T5 basisstof 1 maken

- Test jezelf T5 basisstof 1 maken (groene score = af)

Regels:

- Jassen zitten in de lockers.

- Telefoons zijn niet hoorbaar en niet zichtbaar in het lokaal.

T5 BS1

Leerdoelen:

5.1.1 Je kunt benoemen dat alle cellen van je lichaam dezelfde erfelijke informatie bevatten.

5.1.2 Je kunt omschrijven wat het genotype en het fenotype zijn.

Erfelijke informatie

De cellen waaruit je lichaam is opgebouwd, heten lichaamscellen. Elke celkern van elke lichaamscel bevat 46 chromosomen. Chromosomen zijn lange, dunne draden in de celkern. Ze bestaan uit de stof DNA. In het DNA is de informatie opgeslagen voor je erfelijke eigenschappen.

Celdeling

Al je lichaamscellen zijn ontstaan uit één enkele, bevruchte eicel. Door celdeling ontstaan nieuwe cellen uit de bevruchte eicel. Bij elke celdeling worden de chromosomen gekopieerd. Elke dochtercel krijgt een complete set chromosomen. Daardoor bevat elke celkern van elke lichaamscel dezelfde erfelijke informatie. Deze informatie erf je van je ouders (de helft van je moeder, de helft van je vader).

Samen oefenen

1a doen we samen

daarna 1b en 1c individueel (2 minuten de tijd)

Genen

Je chromosomen bevatten informatie over duizenden eigenschappen. Voor elke eigenschap zijn een paar stukjes DNA nodig. Een gen bestaat uit de stukjes DNA die samen de informatie voor één eigenschap bevatten. In de volgende sheet is een gen getekend als een gekleurde kraal. De blauwe lijntjes zijn de chromosomen.

Genotype

De 46 chromosomen in één celkern bevatten samen alle genen, dus de informatie voor al je erfelijke eigenschappen. Deze complete informatie noem je het genotype. Dus: het genotype van een organisme is de informatie voor de erfelijke eigenschappen van dat organisme.

Het genotype ontstaat op het moment van bevruchting. De chromosomen van de vader en de moeder komen bij elkaar in één cel. Uit die ene cel ontstaan alle andere cellen van een organisme.

Fenotype

Je kunt aan een kind zien dat het eigenschappen heeft geërfd van de moeder en de vader. Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype. Bij het fenotype horen de zichtbare eigenschappen, zoals de oogkleur. Maar ook de onzichtbare eigenschappen horen erbij, zoals je bloeddruk of de bouw van je organen.

Genotype vs fenotype

Het genotype = alle informatie van alle erfelijke eigenschappen. 

Het fenotype = alle eigenschappen van een organisme.

Wat is nou precies het verschil?

Het genotype is onzichtbaar (informatie op de genen) en het fenotype is zichtbaar (uiterlijke kenmerken). 

Het fenotype kan veranderen, het genotype niet. 

Samen oefenen

2a doen we samen

daarna 2b en 2c individueel (1 minuut de tijd)

Aan de slag

Lees de lesstof van T5 basisstof 1 (5.1)

Maak de opdrachten van T5 basistof 1 (5.1)

Maak de test jezelf van T5 basisstof 1 (5.1), groen = af.