6.3 Koolstofkringloop en stikstofkringloop

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

6.3 Koolstofkringloop en stikstofkringloop

Wat weet je nu al en wat nog niet?

Hoe wordt dit
genoemd (klikken
om groter te maken)

1. Voedselketen
2. voedselweb
3. kringloop

In een voedselpiramide van biomassa is er energieverlies door ....

1. verbranding en voeding
2. fotosynthese en voeding
3. verbranding en onverteerbare stoffen
4. Fotosynthese en onverteerbare stoffen

Welke piramide hoort waar?

Piramides van Biomassa

Piramides van aantallen

Producent

 Consument

Reducent

Voedingsstoffen maken

Resten afbreken tot mineralen

Voedingsstoffen gebruiken

Wie is de producent?

1. Pissebed
2. Kat
3. Kastanjeboom
4. Egel

Wie zijn reducenten?

1. Planten en dieren
2. Dieren en schimmels
3. Schimmels en Planten
4. Bacteriën en Schimmels

Horen afvaleters bij producenten, consumenten of reducenten?

1. producenten
2. consumenten
3. reduceren

Hoeveel organismen zitten er in de langste keten

1. 4
2. 5
3. 6
4. 7

Welke voedingsstoffen heeft de eerste schakel van een voedselketen nodig?

1. energiearme stoffen voor de verbranding
2. energierijke stoffen voor de verbranding
3. Energiearme stoffen voor de fotosynthese
4. Energierijke voor de fotosynthese

Afvaleters

Consumenten

Reducenten

De producenten in de voedselketen leggen door fotosynthese zonne-energie vast in energierijke stoffen

1. juist
2. onjuist

In welke schakel van de voedselketen is de hoeveelheid energierijke stoffen het grootst? Waardoor?

1. 1e, doordat het aantal individuen het grootst is
2. 1e, doordat uit elke schakel energie verdwijnt uit de voedselketen
3. 2e, doordat het aantal individuen het grootst is
4. 2e, doordat in elke schakel energie wordt opgenomen

kringloop

voedselketen

voedselweb

Bovenstaande tekst uit een oud SE hoort bij de volgende vraag.

de voedselketen wordt

1. suikerriet --> kever --> reuzenpad -->vogel
2. suikerriet --> reuzenpad --> kever --> reptiel
3. suikerriet <-- kever <-- reuzenpad <-- reptiel
4. suikerriet --> reuzenpad --> kever --> vogel en reptiel

Kijk instructie

Hierna zie je een filmfragment van 1:07. Het onderwerp hiervan is de voedselketen in een bepaald gebied. Na het filmpje krijg je een vraag over de voedselketen.

In het filmpje ontbrak een belangrijke schakel in de voedselketen. Welke?

Leerdoelen 6.3 kringlopen:

6.3.1 Je kunt de koolstofkringloop beschrijven.

6.3.2 Je kunt de stikstofkringloop beschrijven.

Een kringloop 

- bouwstenen van stoffen: atomen.

- Atomen zijn bijvoorbeeld: O (zuurstof-atoom), H (waterstof-atoom), C (koolstof-atoom) en N (stikstof-atoom).

- De bouwstenen gaan door een keten van organismen.

- Een zich herhalend proces.

- Sinds ontstaan van de aarde zijn dit nog dezelfde bouwstenen!

- Ze 'verhuizen' door verschillende stoffen in verschillende organismen. 

=the circle of life

Bouwstenen van het leven:

Bouwstenen van stoffen waar dieren en planten van zijn opgebouwd.

• koolstof (C) in alle energierijke stoffen (koolhydraten, eiwitten en vetten)
• stikstof (N) in alle eiwitten

Andere belangrijke bouwstenen zijn zuurstof (O) en 

waterstof (H).

Voorbeelden stoffen:

• glucose (C6H12O6) (het getal erachter geeft aan hoeveel deze atomen erin zitten)
• zuurstofgas (O2) in de lucht, nodig voor verbranding
• water (H2O) onmisbaar voor alle leven
• koolstofdioxide (CO2) komt vrij bij verbranding
• nitraat (NO3) (zit in mest) en ammoniak (NH3) (een giftig gas)

Hierboven een voorbeeld van de bouw van de stof glucose (C6H12O6)

Fotosynthese

Verbranding

De omzetting van stoffen

Stoffen worden andere stoffen, zoals bij:

C6H12O6   +   O2     ->     CO2     +   H2O    +    energie 

We leren twee kringlopen

1. Koolstofkringloop (C)

2. Stikstofkringloop (N)

Tijdens deze kringlopen gaan bovenstaande bouwstenen (C en N) over van de ene stof in de andere stof.

1. Koolstofkringloop

Bij de koolstofkringloop kijk je alleen naar het koolstof deeltje => dus de C

Tijdens fotosynthese verhuizen koolstofdeeltes van CO2 in de lucht naar glucose in producenten. 

Tijdens verbranding gebeurt het andersom:

Glucose wordt omgezet in CO2.

Volg de pijltjes in de afbeelding. 

Leerdoel= leg uit wat er gebeurt.

koolstofkringloop

= Koolhydraten, vetten en eiwitten

= reducenten

= producenten

=CO2

=C6H12O6

2. Stikstofkringloop

1. Planten nemen nitraat (NO3) op uit de bodem. Nitraat zit onder andere in mest.

2. Planten gebruiken stikstof (N) uit het nitraat  voor productie van plantaardige eiwitten.

2. Dieren eten de planten (en vervolgens elkaar) en gebruiken de eiwitten als bouwstof.

3. Dode resten / ontlasting.

4. Bacteriën (reducenten) breken de eiwitten af tot  nitraat.

5 De cirkel is weer rond, want de stikstof (N) uit nitraat wordt weer door planten opgenomen voor bouwstof (eiwitten maken).

Stikstofkringloop

Volg de pijlen, check of je in grote lijnen begrijpt wat er gebeurt.

En nu eens kijken wat je al hebt begrepen van deze les!

Wortelknolletjes op de wortels van bepaalde planten kunnen stikstofgas uit de lucht omzetten in nitraat.

Waar zie je dat gebeuren in de afbeelding op de vorige slide?

Waar kan fotosynthese plaatsvinden

1. planten
2. dieren
3. schimmels
4. bacteriën

Waar kan verbranding plaatsvinden?

1. Planten
2. Planten, dieren, schimmels en bacteriën
3. Schimmels, bacteriën, dieren
4. Planten, dieren

Waar gebruikt een plant CO2 voor?

1. verbranding
2. fotosynthese

Het koolstof wordt gebonden in een plant als..?

1. nitraat
2. glucose
3. voedingsstof
4. CO2

Welke kringloop zie je op de afbeelding?

1. Stikstofkringloop
2. koolstofkringloop
3. voedselkringloop
4. kringloop van fotosynthese en verbranding

Wat is stikstofkringloop?

1. Een proces waarbij stikstof alleen door planten wordt gebruikt
2. Een proces waarbij stikstof gecreëerd wordt
3. Een proces waarbij stikstof door verschillende organismen wordt omgezet
4. Een proces waarbij stikstof afgebroken wordt

Welke kringloop is dit?

1. De stikstofkringloop
2. De koolstofkringloop
3. De zuurstofkringloop

wat neemt de plant op van de stikstofkringloop?

1. nitriet
2. water
3. glucose
4. nitraat

Wat stelt 6 voor?

1. Fotosynthese
2. verbranding
3. voeding
4. Dode planten

Wat stelt 10 voor?

1. fotosynthese
2. verbranding
3. voeding
4. Resten van dode planten

Wat stelt 4 voor?

1. fotosynthese
2. verbranding
3. Dode resten dieren
4. dode resten planten

Aan de slag!

Thema 6, basisstof 3

- Opdrachten 1-7 maken en nakijken

- Kijk ook het uitlegfilmpje (vorige slide), want dit is best pittige lesstof!

Klaar?

Zie weektaak