13.1 - de lever [les 1] [HAVO 5]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop pakken en opstarten

Binas pakken

biologiepagina.nl

Eenmaal verteerd worden de verteringsproducten opgenomen in de dunne darmwand. Waar gaan de verteringsproducten dan naar toe?

Leerdoel 1

Je kunt uitleggen welke rol de lever speelt bij de verwerking van aminozuren.

Lever: de stofwisselingscentrale

• stoffen afbreken, omvormen, produceren, opslaan
  
  
• Vorming eiwitten
  
  
• Bloedsuikerspiegel constant houden (glucose concentratie in het bloed)

Aminozuren en eiwitten

Lever zorgt ervoor dat er voldoende van de juiste aminozuren zijn (niet-essentiële omzetten/ bijmaken)

Vormen bloedeiwitten: stollingseiwitten, transporteiwitten en bloedeiwitten voor de osmotische waarde v/h bloed

De lever kan aminozuren omzetten en zelf produceren. Welke soort aminozuren zijn dit?

1. Essentiële aminozuren
2. Niet essentiële aminozuren

te veel aminozuren

... worden afgebroken 

aminogroep omgezet in ureum, afgegeven aan bloed en de nieren filteren het eruit en stopt ureum in je urine

de rest wordt verbrand of omgezet in vetzuren en glucoseen opgeslagen als vet

Leerdoel 2

Je kunt uitleggen hoe de lever bijdraagt aan het constant houden van het glucosegehalte van het bloed.

Regeling van bloedsuikerspiegel

Glucose wordt omgezet tot glycogeen door insuline

Glycogeen wordt omgezet tot glucose door glucagon

Insuline en glucagon worden aangemaakt in de alvleesklier

Je bloedsuikerspiegel is erg hoog, welk hormoon wordt afgegeven?

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerpsiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

In diagram 1 zie je hoe de glucoseconcentratie van het bloed van iemand varieerde gedurende één etmaal. Er is ook aangegeven op welke tijden deze persoon een maaltijd nuttigde. Hormoon P speelt een rol bij de regeling van de glucoseconcentratie van het bloed. In diagram 2 zijn de gemeten waarden van hormoon P uitgezet. Geef de naam van hormoon P

Leerdoel 3

Je kunt uitleggen welke rol de lever speelt bij de afbraak van rode bloedcellen

Afbraak van rode bloedcellen 

Rode bloedcellen -

geen celkern en leven 120 dagen, hemoglobine (rood bloedeiwit dat zuurstof kan binden)

per seconde 2 miljoen rode bloedcellen

- gevormd in rode beenmerg

- afgebroken in de lever 

... en galvorming

hemoglobine wordt afgebroken tot

- ijzer (afgeven aan bloed, gerecyceld door beenmergcellen)

- billuribine (geel, giftig, komt in gal, helpt bij vertetering)

poepbacteriën zetten gele billuribine om in bruine kleurstof

Waar of niet waar. Een groot gedeelte van je rode bloedcellen poep je uiteindelijk dus uit.

1. Waar
2. Niet waar

De man hiernaast heeft geelzucht. Geelzucht is een indicatie voor leverfalen. Leg dit uit. (T2)

Leerdoel 4

Je kunt uitleggen welke rol de lever speelt bij de afbraak van giftige stoffen en medicijnen

Giftige stoffen

Ontgifting = afbreken (schadelijke) stoffen uit je bloed

- alcohol

- drugs

- medicijnen

- zware metalen

1. afbreken door enzymen
   
2. uitscheiden met de gal
   

Gevolgen alcohol

Cirrose is het onomkeerbare proces waarbij levercellen worden omgezet tot littekenweefsel.

Veel en vaak alcohol drinken veroorzaakt blijvende schade aan hersenen, lever en andere organen.

asian flush

mutant enzym

Veel medicijnen hebben een werking van slechts een paar uur. Dit heeft voornamelijk te maken met de lever. Leg dit uit (T1)

Oud examenvraag. De giftigheid van parathion en para-ozon is afhankelijk van de manier van opname. Welke van de beweringen zijn juist?:

1. Para-oxon wordt in het spijsverteringskanaal of in de lever omgezet in een niet-giftige stof.
2. Parathion wordt in de lever omgezet in een niet-giftige stof.
3. Parathion wordt in het spijsverteringskanaal of in de lever omgezet in een giftigere stof.

1. 1 en 2
2. 1 en 3
3. 2 en 3
4. 1, 2 en 3

Huiswerk

Wat?                    Opdrachten 13.1