H1 en 2

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Thema Werk

Paragraaf 1.1 Wat is werk & paragraaf 1.2 Wat is arbeid inhoud. 

Je kan de betekenis van werk uitleggen. 

Je kan de 5 redenen om te werken benoemen 

Lesdoel

Wat is werk?

Alle activiteiten die nuttig zijn voor jezelf + anderen + de samenleving

Verschil tussen werk en hobby:

- voor werk word je betaald

- werken heeft ook nut voor anderen, hobby is voor jezelf

- op je werk worden dingen van je verwacht

Er zijn verschillende redenen waarom mensen werken. Volgens de Amerikaanse psycholoog Maslow heeft ieder mens vijf basisbehoeften:

Waarom werken we?

1. Eerste levensbehoeften.

2. Behoefte aan veiligheid & zekerheid.

3. Behoefte om erbij te horen (sociaal).

4. Behoefte aan erkenning & waardering.

5. Behoefte van zelfontplooiing/ontwikkeling.

Piramide van Maslow

Met het geld wat je verdient kun je dingen kopen waar je niet zonder kunt. Zoals: 

1. Eerste levensbehoefte

1. Eten en drinken.

2. Kleding.

3. Een woning.

Mensen willen graag de zekerheid in het leven hebben dat ze voor langere tijd voldoende inkomsten houden.

Met een vaste baan raak je bijvoorbeeld minder snel je baan kwijt en kun je gemakkelijk een hypotheek afsluiten.

2. Behoefte aan veiligheid en zekerheid

Voor veel mensen is het contact met andere mensen op de werkvloer erg belangrijk. 

Zo kun je met collega’s vaak over allerlei onderwerpen spreken                    sociale behoefte

3. Sociaal contact

Mensen vinden het belangrijk dat het werk dat ze doen gewaardeerd wordt door anderen. Ook kan het beroep dat je hebt je aanzien of status geven.

4. Behoefte van erkenning en waardering

Status

De waardering die mensen geven aan je beroep.

5. Behoefte aan zelfontplooiing

Werk kan je helpen om ergens steeds beter in te worden. Wanneer je in je werk steeds nieuwe doelen bereikt, voel je je trots.

Werk helpt je om in je basisbehoeften te voorzien, maar is ook belangrijk voor de samenleving. Iedereen in Nederland betaalt:

Belasting: Hier worden dingen van betaald waar we allemaal belang bij hebben.

Premies: Hiervan kan een uitkering worden betaald wanneer je bijvoorbeeld werkloos of ziek wordt.

Voor jezelf en anderen

Door te werken ontwikkel je een identiteit.

• Ik ben leraar
• Ik ben automonteur
• Ik ben …?

Identiteit

Capaciteit bepaald door....

-Aanleg of talent: waar ben je goed

 in, wat vind je leuk

-Opleiding: op school je kennis en 

vaardigheden vergroten

-Werkervaring: waar je werkt of hebt

 gewerkt 

 

Betaald of onbetaald?

Betaald werk:

- in loondienst: je krijgt salaris 

- zelfstandige: je hebt een eigen bedrijf

Onbetaald werk:

vrijwilligerswerk, huishoudelijk werk, huiswerk, voor kinderen zorgen

Wit of zwart werken

Wit werken

• Betaald belasting en sociale premies
• Recht op doorbetaling tijdens ziekte
• Zekerheid op inkomen
• Verzekerd voor ongevallen

Zwart werken

• Betaald geen belasting en sociale premies
• Meestal contant betaald
• Strafbaar

Aan het werk

Lezen H1.1 en H1.2

Maken: 1 t/m 8

Klaar?--> 9 t/m 12

Door welke drie onderdelen wordt je capaciteit bepaald?

1. Inkomen, arbeidsinhoud, voorwaarden
2. Aanleg, opleiding, werkervaring
3. Werkervaring, inkomen, ontplooien
4. Sociale contacten, inkomen, talent

Welke basisbehoefte gaat over persoonlijke ontwikkeling?

1. Sociale contacten
2. Ontplooiing
3. Zekerheid
4. Waardering

Welke basisbehoefte heeft betrekking op het verlangen naar erkenning?

1. Ontplooiing
2. Sociale contacten
3. Zekerheid
4. Waardering

Hoe wordt de basisbehoefte 'sociale contacten' vervult door werk?

1. Inkomen
2. Regelmaat + lange termijn
3. Collega's
4. Ontplooien

Wat is de Arbowet?

1. Hierin staan de regels van een bedrijf
2. Hierin staan de regels voor het gezond en veilig werken
3. Hierin staan de regels van de kantine van een bedrijf
4. Hierin staan de regels voor een leuke baan

Is vrijwilligerswerk ook werk?

1. Nee je krijgt niet betaald
2. Nee het is niet nuttig voor jezelf
3. Ja het is nuttig voor jezelf en anderen
4. Ja het is nuttig voor je omgeving

Bij welk onderdeel van de Arbowet hoort deze uitspraak:
Je mag geen eentonig werk doen

1. Gezondheid
2. Veiligheid
3. Welzijn

Arbeidsinhoud betekent:

1. Wat je precies als werk doet.
2. Afspraken tussen jou en je baas.
3. Alle dingen die te maken hebben met je werkplek
4. Omgang met collega's en je baas.

Als je ... werk doet, betaal je geen belasting en heb je geen rechten.

1. Zwart
2. Rood
3. Wit
4. Blauw

Een voordeel van wit werken is ...

1. Ik kan een hypotheek afsluiten.
2. Ik betaal geen belastingen.
3. Ik mag niemand vertellen dat ik een baan heb.
4. Ik krijg een boete als ik door de arbeidsinspectie aan het werk betrapt word.

Een voordeel van wit werken is ...

1. Ik kan een hypotheek afsluiten.
2. Ik betaal geen belastingen.
3. Ik mag niemand vertellen dat ik een baan heb.
4. Ik krijg een boete als ik door de arbeidsinspectie aan het werk betrapt wordt.

Brutoloon is....

1. je loon volgens je contract.
2. wat je overhoudt na je inhoudingen.
3. heel zwaar loon.
4. iets met een bowlingbaan.

Wat is netto loon?

1. Geld dat je overhoud aan het einde van de maand
2. geld dat je krijgt van je werkgever
3. belasting
4. geld dat uiteindelijk op je rekening wordt gestort

Door de overheid zijn allerlei regels vastgesteld waaraan je werkplek minimaal moet voldoen.

Arbowet         (Arbeidsomstandighedenwet) Hierin staat hoe werkgevers moeten zorgen voor gezonde en veilige werkplekken.

De regels uit de Arbowet worden gecontroleerd door de arbeidsinspectie. 

 

2.1 Arbeidsomstandigheden

arbeidsomstandigheden

Hoe je praktische werksituatie eruit ziet (werkplek).

H2.1 Arbeidsomstandigheden

Arbeidsomstandigheden

Wat vind jij belangrijk als het gaat om jouw werkplek?

De arbeidsinspectie controleert of de werkgevers zich aan de arbowet houden. Deze wet is ingedeeld in 3 onderdelen:

     Veiligheid: Machines moeten veilig zijn en goede vluchtroutes bij

      brand.

     Gezondheid: Er mag niet met gevaarlijke stoffen gewerkt worden.

     Welzijn:  Het werk mag niet te geestdodend zijn, daarnaast moeten de

      werknemers beschermd zijn tegen intimidatie en geweld. 

 

2.1 Arbeidsomstandigheden

de 3 onderdelen van Arbowet

Regels voor jongeren

Voor jongeren onder de 18 jaar gelden speciale regels rondom werk. Deze regels staan in de Arbeidsbesluit jeugdigen (ABJ). Deze regels zijn strenger dan de regels in de Arbowet.

Wat staat er in ABJ?

• niet te zwaar tillen
• niet werken met lawaai harder dan 90 db
• niet met gevaarlijke stoffen werken
• geen eentonig/eenzaam werk doen

Arbeidsvoorwaarden          afspraken die gelden als je ergens werkt

2.2 Arbeidsvoorwaarden

Deze afspraken worden op papier gezet in je arbeidscontract.

• Tussen jouw en je baas: individuele arbeidsovereenkomst.  
• Voor alle werknemers in dezelfde branche: collectieve arbeidsovereenkomst (cao). 
  

Arbeidsvoorwaarden

Dingen die in je contract staan:

• omschrijving werk
• datum in dienst
• proeftijd
• hoeveel uur
• salaris
• toeslagen
• vakantiedagen en vakantiegeld
• contract duur
• opzegtermijn

Als je onder een CAO (collectieve arbeidsovereenkomst) valt dan hoeven sommige punten niet in je contract te staan want dit kan je dan nalezen in de CAO. BV CAO VMBO 

Het loon

• Nettoloon
  

• Het loon dat je ontvangt op je bankrekening
  

• Brutoloon
  

• Het loon loon dat je met je werkgever hebt   afgesproken (nog niets op ingehouden)
  

• Inhoudingen  
  

• Loonbelasting en sociale premies
  

Regels over loon

Minimumloon: iedereen tussen 22 en 65 jaar heeft recht op een minimumloon. 
Jongeren tussen 15 en 22 jaar hebben een apart minimum jeugdloon. 

Uitleg

Je kunt niet zomaar ontslagen worden of plotseling opstappen.

2.2 Arbeidsvoorwaarden

Opzegtermijn            tijd tussen ontslag of opzeggen en wanneer je daadwerkelijk vertrekt.

Ontslag op staande voet         Per directe beëindiging contract vanwege bijzondere, ernstige gevallen.

Ontslag

Gelijke behandeling

Artikel 1 grondwet: allen die zich in Nederland bevinden moeten in gelijke gevallen gelijk behandeld worden'

Wet gelijke behandeling (WGB) 

Er mag geen onderscheid tussen man en vrouw gemaakt worden. 

Gediscrimineerd? Ga naar College voor Rechten van de Mens

Lesdoelen

• Wat is werk en waarom werken we?
•  Wat is arbeidsinhoud?
• Wat zijn arbeidsomstandigheden
• Wat zijn arbeidsvoorwaarden?

Arbeidsverhoudingen

Relaties tussen werkgevers en werknemers.

Bedrijfscultuur

De manier waarop mensen met elkaar omgaan op het werk.

Leg hierbij het verschil tussen de open en gesloten bedrijfscultuur uit.

Bedrijfscultuur

• Normen
• Waarden                                       = binnen een bedrijf.
• Gewoonten
• omgangsnormen

Formele- en informele verhoudingen

Formele verhoudingen

De formele verhoudingen zijn gebaseerd op functies, taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden.

Informele verhoudingen

Deze verhoudingen zijn gebaseerd op persoonlijke kenmerken. 

De arbeidsverhoudingen zijn gebaseerd op geschreven regels, bijvoorbeeld niet in een korte broek werken. 

Daarnaast heeft een bedrijf ook ongeschreven regels, bijvoorbeeld aan het einde van de werkweek een vrijdagmiddagborrel. 

3.1 Arbeidsverhoudingen

Verhoudingen op de werkvloer

Formele verhoudingen: een voorbeeld
- wie beslist er wat op de werkvloer? 

Een docent mag veel beslissen over zijn lessen,
maar vrije dagen opnemen? Dat beslist de baas! 

Informele verhoudingen: een voorbeeld
- je kunt met de ene persoon beter overweg dan met de andere.

stijlen van leidinggeven

Autoritaire stijl

De autoritaire baas legt de nadruk op arbeidsprestaties van de werknemers. 

Democratische stijl

De democratische baas wil de beslissingen samen met de werknemers maken. 

Raadplegende stijl

De baas geeft zijn personeel inspraak. Hij vraagt hen voordat hij beslissingen maakt. 

De inspraak en medezeggenschap wordt terug gezien in drie soorten overleg. 

Werkoverleg: elke week of elke maand een werkoverleg. Je praat elkaar dan bij over de praktische problemen. 

Personeelsvergadering: Ong. twee keer per jaar hebben bedrijven een personeelsvergadering. Hier is iedereen bij aanwezig en worden de algemene zaken gedeeld. 

Ondernemingsraad (OR): Elk bedrijf met +50 werknemers moet een OR hebben. Zij vertegenwoordigen het personeel. Hierin is spraak van medezeggenschap

Overleggen

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les:

Weet jij wat arbeidsverhouding is en waar dit op gebaseerd is.

Weet jij wat een bedrijfscultuur is.

Weet jij welke soorten verhoudingen er zijn binnen een bedrijf.

Weet jij wat voor stijlen een leidinggevende kan hebben.

Weet jij wat inspraak en medezeggenschap is.

Weet jij drie soorten overleggen tussen werknemers en werkgevers.