Woordvolgorde

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Lesdoelen

Na de les 

             - ken je de woordvolgorde van een Nederlandse hoofdzin.

             - weet je dat de volgorde van het onderwerp en 

                werkwoord in een zin soms  wisselen.

lesplan

1. instructie/ uitleg

2. filmpje

3. oefenen met zinnen

4. nabespreken : wat heb je geleerd?

de woordvolgorde

• Meneer Johan fietst elke dag naar school.
  
• Elke dag fietst meneer Johan naar school.
  
• Fietst meneer Johan elke dag naar school?
  
• Wanneer fietst meneer Johan naar school?
  
• Meneer Johan wil elke dag naar school fietsen.
  

Wat is een hoofdzin?

• Een hoofdzin is een zin waarin de persoonsvorm en het onderwerp naast elkaar staan
•  (en niet gescheiden kunnen worden)
• Onderwerp: wie of wat iets doet: Hij loopt.
• Persoonsvorm: wat doet het onderwerp? Hij loopt.
• Even oefenen:

Een zin

De kortste Nederlandse zin bestaat uit een persoonsvorm en een onderwerp.

• Ik loop.
• De klok tikt.
  
• De bloemen bloeien.
  
• Maria studeert.
  

Maak minstens drie zinnen met alleen een onderwerp en een persoonsvorm.

Persoonsvorm en onderwerp

De persoonsvorm en het onderwerp horen bij elkaar.

Als het onderwerp enkelvoud is, is de persoonsvorm ook enkelvoud.

Als het onderwerp meervoud is, is de persoonsvorm ook meervoud.

De jongen leest (een boek). 

 Lezen de meisjes (een boek)?

Hij slaapt (de hele dag).

Jullie slapen (de hele dag).

De auto rijdt (hard).

Luisteren de leerlingen (naar de docent)?

Welke persoonsvormen en onderwerpen horen bij elkaar?

Een stukje uit een tekst van Nieuwsbegrip:

Freerunnen is een leuke sport. Je doet het vooral op straat. Je springt over tafels, stoelen en banken. Veel kinderen vinden freerunnen leuk. Ik vind het gevaarlijk. Maar wat vinden jullie?

Wat is de persoonsvorm?
Het Grafisch Lyceum is een goede school.

Wat is de persoonsvorm?
Op de parkeerplaats staan veel auto's.

Wat is de persoonsvorm?
De klok hangt aan de muur.

Wat is het onderwerp?
Op de parkeerplaats staan veel auto's.

Wat is het onderwerp?
De klok hangt aan de muur.

1. Standaardzin

onderwerp  -  werkwoord  -  rest

• Meneer Johan fietst elke dag naar school.
• Wij leren Nederlands op school.
• De leerlingen maken het huiswerk.

2. Inversie 

Als je iets wil benadrukken, of iets belangrijk wil maken.

tijd of plaats  -   werkwoord  -  onderwerp  -  rest

• Elke dag fietst meneer Johan naar school.
• Op school leren wij Nederlands.

3. Vraagzin met werkwoord 

Bij een vraagzin die begint met een werkwoord: ook inversie. 

werkwoord  -  onderwerp  -  rest

• De studenten doen een creatieve opleiding.
• Doen de studenten een creatieve opleiding?

4. Vraagzin met vraagwoord 

Bij een vraagzin die begint met een vraagwoord 

vraagwoord  -  werkwoord  -  onderwerp  -  rest

• Wanneer fietst meneer Johan naar school?
• Waar woont jouw vriend?
• Wat eten we vanavond?

5. Zinnen met twee werkwoorden

Bij een zin met twee werkwoorden, komt het tweede werkwoord aan het einde van de zin. 

• Ik wil morgen een nieuwe telefoon kopen.
• Vorige week heb ik spaghetti gekookt.

zinnen

ik/wij                        vrij                   wil/willen

      volgende week                       

                            heb/hebben                           misschien

Maak zoveel mogelijk zinnen met deze woorden: volgende week - ik/wij - vrij - wil/willen - heb/hebben - misschien
Begin steeds met een ander woord!!!

tijd  -  manier  -  plaats (TeMPo)

1. tijd          2. manier          3. plaats

• Ik ga op zaterdag op de fiets naar de supermarkt.
• Op zaterdag ga ik op de fiets naar de supermarkt.
• Op zaterdag moet ik op de fiets naar de supermarkt gaan.

Dus...

Het werkwoord staat altijd op de tweede plaats in een zin, 

behalve in een vraagzin die begint met een werkwoord.

Schrijf een standaardzin

Schrijf een zin met inversie (begin met tijd of plaats)

Schrijf een vraagzin

Schrijf een vraagzin die begint met een vraagwoord (wie, wat, waar, .....)

Schrijf een zin met twee werkwoorden

Welke zin is goed?

1. Morgen ik ga zwemmen.
2. Morgen zwemmen ga ik.
3. Morgen ga ik zwemmen.

Welke zin is goed?

1. Waarom jij maakt geen huiswerk?
2. Waarom maak jij geen huiswerk?
3. Waarom geen huiswerk maak jij?

Welke zin is goed?

1. Woon jij in Roermond?
2. Jij woont in Roermond?
3. In Roermond woon jij?

Welke zin is goed?

1. Waar jouw vriend woont?
2. Waarom help je mij niet?
3. Wanneer jij komt logeren?

Welke zin is goed?

1. De voetballer moet morgen een wedstrijd spelen.
2. Mijn buurman gaat verhuizen morgen.
3. Hij heeft gekocht een mooie auto.

Noem minstens twee dingen die je hebt geleerd in deze les.

Ken je de woordvolgorde in een Nederlandse zin?

1. Ja. Ik begrijp alles.
2. Ja, maar ik moet wel nog wat meer oefenen.
3. Nee. Ik moet nog meer uitleg krijgen.
4. Nee. Ik heb niet veel van deze les begrepen.