3.3 Monohybride kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 3.3 Monohybride kruising

Voorkennis

We gaan kort terugblikken naar de stof die we hebben behandeld in paragraaf 3.2

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Allelen

Dominant

Recessief

Intermediar

Monohybride

Gen

Stukje DNA dat codeert voor een erfelijke eigenschap

van toepassing op een allel dat in een heterozygoot individu in het fenotype tot uitdrukking komt (en dat het recessieve allel onderdrukt)

tussenvorm, waarin beide of meerdere allelen van een bepaald gen in een fenotype tot uitdrukking komen.

van toepassing op een allel dat in een heterozygoot individu in het fenotype niet tot uitdrukking komt doordat het door het dominante allel onderdrukt wordt.

Bepaalde variant van een gen

 

kruising waarbij gelet wordt op de overerving van een enkel gen. 

Wat is een juiste definitie van een dominant en/of recessief allel wanneer we praten over een genotype?

1. Dominante allelen komen alleen tot uiting als je deze 2x hebt (AA)
2. Recessieve allelen komen alleen tot uiting als je deze 2x hebt (aa)
3. Ben je heterozygoot (Aa) dan is alleen het dominante allel (A) zichtbaar in het fenotype
4. Ben je heterozygoot (Aa) dan is alleen het recessieve allel (a) zichtbaar in het fenotype

Pjotr zijn lettercode voor haarkleur is Aa. Zijn haar is bruin. Is de kleur voor zijn haar dominant of recessief?

1. Dominant
2. Recessief

Homologe chromosomen

• Homozygoot: 
• Heterozygoot: 

• Dominante allel: 
• Recessieve allel: 

Personen die heterozygoot zijn, zijn drager van de recessieve eigenschap

Homologe chromosomen

• Homozygoot: twee allelen voor een eigenschap zijn gelijk
• Heterozygoot: twee allelen voor een eigenschap zijn ongelijk

• Dominante allel: allel waarvan eigenschap tot uiting komt in fenotype bij heterozygoot genotype
• Recessieve allel: dit allel komt alleen tot uiting in het fenotype als er geen dominant allel aanwezig is

Personen die heterozygoot zijn, zijn drager van de recessieve eigenschap

Leerdoelen 3.3 Monohybride kruisingen

• Je kunt van een monohybride kruising een kruisingsschema opstellen.
• Je kunt de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen bij een monohybride kruising afleiden uit een kruisingsschema of stamboom.

Johann Gregor Mendel

Monohybride kruising: overerving van één erfelijke eigenschap, waarbij één genenpaar is betrokken

• P = ouders 
• F1 = kinderen van de eerste generatie
• F2 = kinderen van de tweede generatie

Labrador retrievers

• B = zwarte haarkleur (dominant)
• b = bruine haarkleur (recessief) 

Beide honden zijn homozygoot voor de haarkleur. De dieren in de F1 planten zich onderling voort. 

1. Welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?
2. Hoe groot is de kans voor elke haarkleur?

Hoe lossen we dit vraagstuk op?

Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer.

Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern?

Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F1 en F2 hebben?

Testkruising

Stambomen

Leerdoelen 3.3 behaald????

• Je kunt van een monohybride kruising een kruisingsschema opstellen.
• Je kunt de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen bij een monohybride kruising afleiden uit een kruisingsschema of stamboom.

De opdrachten:

Paragraaf 3

Een halflangharige cavia heeft een intermediair fenotype. Halflangharige cavia's worden geboren door een kruising tussen een normaalharige cavia en ene langharige cavia. Twee halflangharige cavia's paren met elkaar.

Hoe groot is de kans dat een nakomeling van dit paar halflangharig is?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Het gen voor taaislijmziekte is ...

1. Dominant
2. Recessief
3. Kan ik niet uit deze stamboom halen
4. Nog nooit van die woorden gehoord

Monohybride kruising

Een plant met grote bladeren wordt gekruist met een plant met kleine bladeren. Alle nakomelingen blijken kleine bladeren te hebben.

Wat is dominant en wat zijn de genotypen van de ouders?

1. Grote bladeren AA x aa
2. Grote bladeren Aa x aa
3. Kleine bladeren AA x aa
4. Kleine bladeren Aa x aa

Deze twee ouders krijgen een kind.
Het kind heeft blond haar.
Blond haar is recessief.
Wat is het genotype van de ouders?

1. bb x bb
2. Bb x Bb
3. BB x bb
4. Bb x bb

Wat is de verhouding in het fenotype in de F1?

1. 1:3
2. 1:2:1
3. 1:1
4. 3:2

Een homozygoot dominante bruine hengst en een grijze merrie krijgen een bruine veulen.

Wat kan het genotype zijn van deze veulen?

1. aa of Aa
2. Aa of AA
3. Aa
4. aa

Wie zijn oom en tante van familielid 9?

1. 3 en 4
2. 10 en 11
3. 6 en 7

Bekijk de afbeelding hiernaast. Is de vader, homozygoot, heterozygoot of niet te zeggen?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Niet te zeggen

Bekijk de afbeelding hiernaast. Is de zoon, homozygoot, heterozygoot of niet te zeggen?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Niet te zeggen

De vader is Heterozygoot voor haarkleur. Zijn haar is bruin. Wat is het dominante gen?

1. Bruin
2. Rood
3. Bruin en rood
4. Geen van beiden

Bekijk de afbeelding hiernaast. De vader is heterozygoot voor de haar kleur bruin. Hoe noteer je dit?

1. AA
2. Aa
3. aa

AA is

AA staat voor 

1. homozygoot dominant
2. heterozygoot
3. homozygoot recessief

aa

aa staat voor 

1. homozygoot dominant
2. heterozygoot
3. homozygoot recessief

Aa

Aa staat voor 

1. homozygoot dominant
2. heterozygoot
3. homozygoot recessief

Hoe noem je het als de genen voor een eigenschap verschillend zijn?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Welke soort genen geef je aan met een hoofdletter, bijvoorbeeld A?

1. Dominante genen
2. Recessieve genen