6.4 Esters (optie 1)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.5 Esters

een ester

een ester is een koolstofverbinding 

met deze karakteristieke groep:

Ester

Een ester ontstaat als een alcohol en een zuur met elkaar reageren

Naast een ester ontstaat er ook water

Esterificatie

Een ester wordt gevormt door een alcohol te laten reageren met een carbonzuur.

ethaanzuur + ethanol --> ester + water

Teken dit nu

Welke stof ontstaat naast een ester bij een verestering?

1. een alcohol
2. een carbonzuur
3. water
4. zwavelzuur

welke ester wordt gevormd uit de reactie tussen ethaanzuur en ethanol?

1. 
2. 
3. 
4. 

met welk zuur heeft
methanol gereageerd
om deze ester te vormen?

methanol?

meth = ...C en waar stond -ol voor? welke soort stoffen kunnen emt elkaar reageren om een ester te vormen?

1. propanol
2. propaanzuur
3. 
4. 

Wat is de naam van deze ester?

1. ester van methaanzuur en pentanol
2. ester van pentaanzuur en ethanol
3. ester van pentaanzuur en methanol
4. ester van propaanzuur en methanol

De juiste structuurformule voor de ester van methaanzuur en 2-methylpropaan-1-ol is:

1. 
2. 
3. 
4. 

Wat is de naam van deze ester?

1. ester van methanol en ethaanzuur
2. ester van ethanol en butaanzuur
3. ester van butanol en ethaanzuur
4. ester van propaan-1-ol en ethaanzuur

een onverzadigd vetzuur heeft 

één of meer c=c bindingen

herken je...

de zuurgroep:

C=O met 

een -OH

(-COOH)

een onverzadigd vetzuur heeft

één of meer c=c bindingen

gezond

onverzadigde vetzuren zijn gezond

oliën en vetten

verschil?

de één is vloeibaar, 

de ander is vast!

olie

vet

bijzondere koolwaterstoffen

reactie staat in Binas 67G1 (onthouden!)

vetzuur?

vetten en oliën zijn esters  

ze zijn ontstaan uit glycerol en vetzuren

Vetzuur

• De stof links noem je glycerol, deze heeft 3 -OH groepen, is dus een alcohol.
  
• De stof rechts heeft een COOH groep, en is dus een zuur, een vetzuur.
  

Glycerol

Welke stof(fen) heb je nodig om
een vet of olie (=tri-ester) te
kunnen hydrolyseren...?

hydrolyse

tegenovergestelde van condensatie, hydrolyse is de reactie waarbij een ester wordt afgebroken.

Vetten en oliën

Vetten:   vast bij kamertemperatuur

                  verzadigd (enkele bindingen tussen de C-atomen)

Oliën:      vloeibaar bij kamertemperatuur

                  onverzadigd (ook dubbele bindingen tussen C-atomen)

er kan 3 x een H2O molecuul ontstaan!

3x ester = tri-ester

Vetten zijn tri-esters van glycerol

                              Binas Tabel 67G1 en 67G2

Glycerol

3 x stearinezuur

stearine

ester

3x

er kunnen 3 esters gevormd worden, aan elke -OH kan een zuur reageren, dus er ontstaat een tri-ester

een vet of olie met dit vetzuur is...?

1. vloeibaar
2. vast
3. een olie
4. een vet

een vet of olie is slecht oplosbaar in water, waarom is dat?

1. vanwege de dubbele c=c bindingen
2. vanwege de zuurgroep
3. omdat de zuurgroep is omgezet in een ester
4. een vet/olie kan geen waterstofbruggen vormen

er kan 3 x een H2O molecuul ontstaan!

hoeveel water moleculen komen vrij
bij de condensatie van glycerol en drie
stearinezuur-moleculen...?

1. geen
2. 1
3. 2
4. 3

vet/olie eigenschappen

keten van C-H, dus niet wateroplosbaar, geen waterstofbruggen

ester groep, geen -NH of -OH, geen waterstofbruggen

keten van C-H, dus niet wateroplosbaar