Les 6: Gezond leven

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

6: Gezond leven

Onderwerpen  thema 3

1. Bloed

2. De bloedsomloop

3. Het hart

4. Uitscheiding

5. Immuunsysteem

6. Gezond leven

Leerdoelen

• Je kunt noemen hoe je je hart en bloedvaten gezond kunt houden
• Je kunt de gevolgen van alcohol op korte en lange termijn noemen

Bloed en bloedsomloop

Bloeddruk

• = Druk van het bloed op de wand van de bloedvaten
• Bloeddruk neemt toe bij inspanning en daalt wanneer je rust
• Te lage bloeddruk: Duizelig, misselijk, sterretjes bij het opstaan
• Hoge bloeddruk komt vaker voor en is ongezond
• Stress, roken, overgewicht en zout eten dragen bij aan een hoge bloeddruk.

Slagaderverkalking

• Bij beschadiging van bloedvat plakken witte bloedcellen + vette stoffen (cholesterol) vast aan de wand. Zo ontstaat een verdikking.  Wordt hard door kalk. 
• Bloedvat wordt steeds smaller en er kan minder bloed (en zuurstof) doorheen. Weefsel of orgaan achter verstopte bloedvat gaat daardoor steeds slechter werken.
• Slagaderverkalking begint al op jonge leeftijd. Iedereen krijgt er mee te maken.

• Verdikking hoeft niet de slagader volledig af te sluiten
• In die verdikking kunnen wel scheurtjes ontstaan. 
• Je verliest  bloed en op het wondje komt een korstje (stolsel) 
• Korstje kan bloedvat afsluiten of loskomen en verderop in lichaam een (smaller) bloedvat afsluiten.

Hartinfarct: Wanneer een kransslagader wordt afgesloten krijgen de hartspieren ineens geen zuurstof meer en raakt het hart beschadigd.

Gezond leven

• Een gezonde levensstijl verkleint de kans op hart- en vaatziekten. 
• Erfelijkheid speelt ook een rol, maar het meest belangrijke is een gezonde levensstijl!

Gezonde levensstijl

1. Niet roken
2. Geen alcohol drinken! En na je 18e maximaal 1 glas per dag
3. Eet gezond en gevarieerd (T2: Voeding en vertering)
4. Beweeg regelmatig (minimaal 30 min. per dag)
5. Voorkom stress en ontspan genoeg

Tips voor minder stress

1. Schrijf op wat je graag doet en maak daar tijd voor
2. Grote opruiming/ schoonmaak van je slaapkamer ruimt ook op in je hoofd. 
3. Doe één ding tegelijk en neem daar echt de tijd voor
4. Routine in je dag- en nachtritme
5. Prop niet je hele dag vol met activiteiten

Alcohol

• Heeft een verdovende werking. Komt via bloed overal in lichaam
• Waarnemings- en reactievermogen neemt door alcohol af
• Minder remmingen, geheugen en kritiek. 

• Jongeren zijn extra gevoelig. Hersenen zijn nog in ontwikkeling tot je 24e! Dus meer kans op hersenschade.

• De lever en nieren werken hard om alcohol uit het lichaam te krijgen.
• Kater: Veel vocht verloren + giftige stoffen die ontstaan bij de afbraak van alcohol.
• Alcoholgehalte in bloed wordt uitgedrukt in promillage 1‰ (duizendsten)

Promille: Hoeveelheid alcho

Leerdoelen

• Je kunt noemen hoe je je hart en bloedvaten gezond kunt houden
• Je kunt de gevolgen van alcohol op korte en lange termijn noemen

Estafette spel

Wat: Teken zo snel en duidelijk mogelijk het begrip op je kaartje na op het bord.

Hoe: Klas in 2 groepen. Pak om de beurt een kaartje uit het mandje en teken hem op het bord. De rest van je groep probeert het begrip te raden. Wanneer het antwoord goed is, is de volgende leerling aan de beurt.

Hulp: De docent

Tijd: 10-15 minuten

Uitkomst: Je kent veel belangrijke begrippen van thema 3

Klaar: Je hebt gewonnen als alle kaartjes goed geraden zijn

1. Bovenste holle ader
2. Aorta
3. Kransslagader
4. Longader

Welk type bloedvat is dit?

1. Slagader
2. Ader
3. Haarvat

Welk type
bloedvat is
dit?

1. Slagader
2. Ader
3. Haarvat

Wat geeft het vraagteken aan?

1. Rechterboezem
2. Kransslagader
3. Harttussenwand
4. Bovenste holle ader

Welk type
bloedvat
is dit?

1. Slagader
2. Ader
3. Haarvat

Welk type
bloedvat is
dit?

1. Slagader
2. Aderkleppen
3. En spataderen
4. Haarvaten

1. Rode bloedcel
2. Witte bloedcel
3. Kleine bloedcel
4. Bloedplaatje

1. Rode bloedcel
2. Witte bloedcel
3. Bloedplaatje

1. Rechterkamer
2. Rechterboezem
3. Harttussenwand
4. Linkerboezem

1. Rode bloedcel
2. Witte bloedcel
3. Bloedplaatje

1. Kleine bloedsomloop
2. Grote bloedsomloop

1. Nierbekken
2. Niermerg
3. Nierschors
4. Urineleider

Wat drijft om deze ziekteverwekker heen?

1. Antistoffen
2. Antigenen
3. Bacteriën

1. Slagaders
2. Aders
3. Haarvaten

1. Kleine bloedsomloop
2. Grote bloedsomloop

1. Longader
2. Onderste holle ader
3. Longader
4. Longslagader

1. Nierbekken
2. Nierschors
3. Niermerg

Estafette spel

Wat: Teken zo snel en duidelijk mogelijk het begrip op je kaartje na op het bord.

Hoe: Klas in 2 groepen. Pak om de beurt een kaartje uit het mandje en teken hem op het bord. De rest van je groep probeert het begrip te raden. Wanneer het antwoord goed is, is de volgende leerling aan de beurt.

Hulp: De docent

Tijd: 10-15 minuten

Uitkomst: Je kent veel belangrijke begrippen van thema 3

Klaar: Je hebt gewonnen als alle kaartjes goed geraden zijn

Hartinfarct

Bij afsluiting van een kransslagader door een bloedpropje + slagaderverkalking ontstaat een hartinfarct.

De hartspier erachter krijgt geen bloed meer en als dit lang duurt sterft de spier af.

Hartinfarct

Soms merken mensen al eerder dat er iets mis is door druk op de borst bij inspanning. 

Dit heet Angina Pectoris.

De hartspier krijgt dan al minder bloed dan hij nodig heeft.

Hartinfarct - dotteren ballon

Een vernauwing in een kransslagader kan er gedotterd worden.

Via een slagader in de lies wordt een ballon de juiste kransslagder in gebracht. Opblazen van de ballon verwijdert de vernauwing.

Hartinfarct - dotteren stent

Een stent houdt het bloedvat voor langere tijd open

Gevolgen alcohol

Korte termijn	Lange termijn
Opwekkend	Verstoort ontwikkeling van de hersenen
Verminderde remming	Verstoorde hormoonbalans
Verminderde controle	Beschadiging van lever, hersenen, maag en hart
Verdoving	Geheugenverlies en verminderde school-, studie- en werkprestaties

Alcohol

Alcohol is een stof met een verdovende werking.

 

Alcohol komt via het bloed op vrijwel alle plekken van het lichaam. 

Jongeren zijn extra gevoelig voor alcohol: hersenschade en verslaving.

Kater: hoofdpijn/dorstig/misselijk door vochtverlies en giftige afvalstoffen. 

Alcoholvergiftiging: bij jongeren boven 1,7 promille. Boven 4 promille kans op coma en overlijden.

Bingedrinking: in korte tijd veel alcohol drinken