3ha les 5. Grammatica/6. Formuleren: Verwijzen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom bij Nederlands!

Bij Nederlands

Startopdracht

Onderstreep de verwijswoorden in de onderstaande zin en zet vervolgens het antecedent erbij. 

"Lisa had een nieuwe fiets gekregen. Ze was er erg blij mee. De fiets had grote wielen, wat handig was voor lange ritten. Toen haar broer hem zag, was hij een beetje jaloers."

havo

plus

Is deze zin goed of fout: 

Mijn opa en oma zijn bang dat zij de trein naar Schiphol niet halen, maar ik heb hun verzekerd dat ik hen op tijd kom ophalen. 

Uitwerking

Onderstreep de verwijswoorden in de onderstaande zin en zet vervolgens het antecedent erbij. 

"Lisa had een nieuwe fiets gekregen. Ze was er erg blij mee. De fiets had grote wielen, wat handig was voor lange ritten. Toen haar broer hem zag, was hij een beetje jaloers."

havo

plus

Deze zin is juist: 

Mijn opa en oma zijn bang dat zij de trein naar Schiphol niet halen, maar ik heb hun verzekerd dat ik hen op tijd kom ophalen. 

zij = ow

hun = mv

hen = lv 

Fijn dat je er bent!

Pak je boek voor op blz 214, pak je schrift, je pen, je iPad/laptop en log in op deze LessonUp. 

 

Vandaag

• Startopdracht
• Vorige les 
•  Uitleg verwijswoorden 
• Oefenen 
•  Vragen stellen
• Evaluatie 

Deze week:

Les 1 Terugblik Samentrekking + Grammatica ZD verwijzen

Les 2 Formuleren: fouten met verwijzen (vervalt dus verschuift naar volgende week) 

Les 3 Fictie -> 3PAK afronden opdracht 'Een berg zwijgen'

Leerdoelen

• Ik kan de juiste verwijswoorden gebruiken.
•  Ik kan verschillende soorten samentrekking herkennen en gebruiken. 

Het huiswerk over samentrekkingen vond ik ...

lastig

een beetje lastig

wel prima

makkelijk

Het huiswerk vind je in de studieplanner op Magister. Hoe vaak heb je je huiswerk goed nagekeken?

010

Samentrekkingen 

Welke van de onderstaande zinnen bevat een foute samentrekking en waarom? Leg je antwoord uit.

1. Jan las een boek en Marie een tijdschrift.

2. De leraar gaf uitleg en vervolgens een opdracht.

3. Lisa heeft het huis schoongemaakt en haar broer de tuin.

Correct antwoord: 

De fout zit in zin 3, want er is sprake van een ongelijk onderwerp. In de eerste zinshelft is het onderwerp Lisa en in de tweede zinshelft haar broer, dus je mag heeft niet weglaten. Het zou moeten zijn: Lisa heeft het huis schoongemaakt en haar broer heeft de tuin schoongemaakt.

Aan welke drie voorwaarden moet een samentrekking voldoen?

een samentrekking is...

De regels voor samentrekkingen

Het weggelaten deel moet dezelfde vorm hebben (gelijke tijd, getal, etc.).

Het onderwerp, het gezegde en de functie van het weggelaten deel moeten identiek zijn in beide delen van de zin. Hetzelfde getal. 

Ofwel: Dezelfde functie, dezelfde betekenis en hetzelfde getal 

Wat weet je al over 'verwijswoorden'?

keuzemenu

A

Ik wil graag nog wat uitleg en quizvragen in LessonUp.

B

Ik start direct met de opdracht op papier.

Bepaal zelf de moeilijkheidsgraad.

Wijs je terug naar een (of meer) woorden die eerder zijn genoemd, ook wel het antecedent. 

Met een verwijswoord

= vaak de kern van een zinsdeel

Doutzen Kroes had internationaal succes en poseerde voor grote merken, maar zegt nu dat ze lang niet altijd achter die bedrijven stond.

Doutzen Kroes = de kern van een zinsdeel, het antecedent.

ze = het verwijswoord (wijst terug naar Doutzen Kroes).

N aar zelfstandige naamwoorden	verwijs je met	en
in het enkelvoud, mannelijk	hij, hem, zijn, wiens	deze, die
in het enkelvoud, vrouwelijk	zij, ze, haar, wier	deze, die
in het enkelvoud, onzijdig	het, zijn	dit, dat
in het meervoud	zij, ze, hen, hun, wier	deze, die

Als je verwijst, houd je rekening met het (woord)geslacht en het getal/aantal van de kern.

Onzijdige woorden

Het-woorden zijn onzijdig.

Ook namen van landen, provincies, steden en clubs

Verkleinwoorden 

Je verwijst met	en
het, zijn	dit, dat

Vrouwelijke woorden

De-woorden zijn mannelijk óf vrouwelijk. 

Vrouwelijk zijn:

• vrouwelijke dieren of personen 
• de woorden op de volgende uitgangen:

-heid, -nis, - ing, -schap, -st, -te, -de, -ie, -ij, -iek, - theek, -teit, -tuur

Je verwijst met	en
zij, ze, haar	deze, die

Leer deze uitgangen uit je hoofd!

Mannelijke woorden

De-woorden zijn mannelijk óf vrouwelijk.

Mannelijk zijn: 

• mannelijke personen en dieren
• ook woorden waarbij je niet kunt vaststellen of het mannelijk of vrouwelijk is.

Je verwijst met	en
hij, hem, zijn	deze, die

Let op!

Verwijswoorden - hen/hun

Het verwijswoord hen gebruik je als lijdend voorwerp (lv) en na een voorzetsel (vz).

Het verwijswoord hun gebruik je als meewerkend voorwerp (mv).

Anita’s ouders wonen vlakbij en ze bezoekt hen vaak. Ze neemt dan iets lekkers voor hen mee en bezorgt hun een gezellige middag.

Let op!

Verwijswoord - wat 

Met het verwijswoord wat verwijs je naar

• dat en datgene
• een onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets en het enige), 
• een overtreffende trap (het beste) 
• een hele zin:

Er stond een lange file voor de brug, wat behoorlijk tegenviel.

Let op!

Verwijswoord - dieren/mensen

• Naar dieren en dingen verwijs je met daar/waar+voorzetsel (daarvan, waarover)
  
• Naar mensen verwijs je met voorzetsel+wie (van wie, over wie):
  

De SRV-man bij wie ik wekelijks boodschappen doe, beschikt over een luxe wagen, waarmee hij door het dorp rijdt

De vereniging vraagt ........................ leden om een gift ................ gebruikt zal worden voor zieke kinderen.

zijn

haar

dat

die

hun

zij

Mijn oma, ........................... ik elke dag een appje krijg, heeft een auto .......................... ze veel kilometers aflegt.

waarvan

van wie

waarmee

met wie

De meeste mensen hechten aan .......... vrije weekend.

1. het
2. hun
3. zijn
4. hen

Uitvoeren

Opdracht 

Grammatica ZD

§5 Verwijzen

Kies in de volgende zinnen het juiste verwijswoord (bijvoorbeeld: die, dat, deze, dit, hem, haar, het).

1. De hond is erg ondeugend. ______ heeft weer een schoen stukgebeten.

2. Mijn nieuwe fiets is geweldig. ______ heeft een felrode kleur.

3. De leraar gaf ons een opdracht. Ik vond ______ heel moeilijk.

4. Zie je die boom daar? ______ is al 100 jaar oud.

5. Maria vertelde over haar vakantie. Ik vond ______ verhaal interessant.

6. Kijk naar dit schilderij! Wat vind je  ______?

Opdracht 

Grammatica ZD

§5 Verwijzen

Kies in de volgende zinnen het juiste verwijswoord (bijvoorbeeld: die, dat, deze, dit, hem, haar, het).

De hond is erg ondeugend. Hij heeft weer een schoen stukgebeten.  (Verwijst naar "de hond")

Mijn nieuwe fiets is geweldig. Hij heeft een felrode kleur.     (Verwijst naar "de fiets")

De leraar gaf ons een opdracht. Ik vond die heel moeilijk.  (Verwijst naar "de opdracht")

Zie je die boom daar? Die is al 100 jaar oud. (Verwijst naar "de boom")

Maria vertelde over haar vakantie. Ik vond haar verhaal interessant.  (Verwijst naar "Maria's vakantieverhaal")

Kijk naar dit schilderij! Wat vind je daarvan?   (Verwijst naar "dit schilderij")

Opdracht 

Grammatica ZD

§5 Verwijzen

Lees de volgende tekst en vul de juiste verwijswoorden in (bijvoorbeeld: die, dat, deze, dit, hem, haar, het, welke, wiens). Let goed op wat het antecedent is.

Tekst: Afgelopen weekend ben ik met mijn vriendengroep naar een concert geweest. ______ was van een band die we al lang wilden zien. De muziek die ______ band speelde, was geweldig en de sfeer in de zaal maakte ______ ervaring onvergetelijk. Mijn vriendin Laura had een nieuwe jas aan. ______ was heel modieus en paste goed bij haar stijl. Na het concert gingen we nog even naar een café, waar we een discussie hadden over een film ______ we vorige week hadden gezien. De hoofdrolspeler, ______ prestatie indrukwekkend was, won onlangs een belangrijke prijs.

Opdracht 

Grammatica ZD

§5 Verwijzen

Lees de volgende tekst en vul de juiste verwijswoorden in (bijvoorbeeld: die, dat, deze, dit, hem, haar, het, welke, wiens). Let goed op wat het antecedent is.

Tekst: Afgelopen weekend ben ik met mijn vriendengroep naar een concert geweest. Dat was van een band die we al lang wilden zien. De muziek die deze band speelde, was geweldig en de sfeer in de zaal maakte deze ervaring onvergetelijk. Mijn vriendin Laura had een nieuwe jas aan. Die was heel modieus en paste goed bij haar stijl. Na het concert gingen we nog even naar een café, waar we een discussie hadden over een film die we vorige week hadden gezien. De hoofdrolspeler, wiens prestatie indrukwekkend was, won onlangs een belangrijke prijs.

Opdracht 

Grammatica ZD

§5 Verwijzen

Schrijf zelf een korte tekst van 5 zinnen waarin je minimaal drie verschillende verwijswoorden gebruikt. Let op dat de verwijswoorden goed naar de juiste antecedenten verwijzen.

Leerdoelen

• Ik kan een begrijpelijke samenvatting van de leerstof maken.

• Ik kan de juiste verwijswoorden gebruiken.

Cursus 5 Grammatica zinsdelen

Maak de opdrachten van §5 Verwijzen.

Cursus 6 Formuleren

Neem de theorie door van §3 Fouten met verwijswoorden.

Reflecteren

Wat ging goed?

Wat kan beter?

Wat ga je de volgende keer anders doen?

Heb je je leerdoelen 

behaald?