H4.5 SPELLING wwspelling en tussen -n

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Zet je telefoon op stil en pak je leesboek.

Leg ook Talent + je schrift op tafel.

• 10 min. stil lezen 
• Werkwoordspelling:   herhalen + uitleg H4.5

Wat gaan we doen?

Leerdoelen H4.5

• Je kent de spellingsregels van het voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord.
• 
  
• Je kent de spellingsregel van het tegenwoordig deelwoord als bijvoeglijk naamwoord.
• 
  
• Je kent de regels van de tussenletter 'n' en 's' in samenstellingen.
• 
  
• Je kan de spellingsregels toepassen.

Spelling van de persoonsvorm

• Welk onderwerp hoort erbij? Enkelvoud of meervoud?

• In welke tijd staat het? Tegenwoordige of verleden tijd?
  

Spelling van het voltooid deelwoord

• Gebruik de verlengproef, dus maak het woord langer:         hoor je een -d of een -t?
• 
  
• Bij sommige sterke werkwoorden eindigt het op -en.
  
• 
  
• Gebruik 'T  eX KoFSCHiP  als je niet hoort met langer maken.

Spelling van het bijvoeglijk gebruikte voltooid deelwoord. 

• Schrijf het woord zo kort mogelijk.
• Het bestede geld, de gemaakte test, een vergrote foto.
  
• Een bijvoeglijk naamwoord eindigt op een -e, behalve bij sommige sterke werkwoorden.
• De verdwenen sok, een gelopen race.

vergelijk de zinnen:

De man verbreedde het pad.  

Het verbrede pad was alsnog te smal.

Hij ontkent verliefd te zijn.

De ontkende verliefdheid brak hem op. 

• verbreedde = PV VT
• verbreed + de  
• verbrede = VD als BN
• zo kort mogelijk

• ontkent = PV TT 
• ontken + t  
• ontkende = VD als BN
• -d (verlengproef) + e

• Spelling van het voltooid deelwoord

Tegenwoordig 

deelwoord

Tegenwoordig deelwoord

Spelling van het bijvoeglijk gebruikte tegenwoordig deelwoord. 

• 
  
• Als je het bijvoeglijk gebruikt schrijf je: infinitief + D(E)
  
• De lachende meisjes, de hoestende man, de bellende agent
• 
  
• maar ook: een ontwijkend antwoord of een rennend kind

Brett verhuist naar Spanje vanwege het weer!

1. is goed, tegenwoordige tijd
2. neej! man, man! het moet verhuisd zijn!
3. rustig! het is fout, want het is voltooid deelwoord
4. kzouutffniewetu

Simone is naar Friesland verhuist/verhuizt/verhuisd

1. verhuizd
2. verhuist
3. verhuisd

De man werd -schreeuwend- op straat gevonden.

1. voltooid deelwoord
2. tegenwoordig deelwoord

De kat heeft mij gekrabt/gekrabd...

1. Het moet zijn gekrabt
2. Het moet zijn gekrabd
3. Het mag hier allebei
4. Paniek! ik weet het niet!

De uitgelote student lootte vorig jaar voor de tweede keer mee.

Is uitgelote goed geschreven?

1. ja
2. nee

De gehate minister haatte het om op werkbezoek te gaan.

Is gehate goed geschreven?

1. ja
2. nee

De uit Syrië (vluchten) student had een foutloos (schrijven) verslag ingeleverd.

Schrijf de woorden onder elkaar en gebruik geen hoofdletters!

De kok kruidde op verzoek van de gast het (kruiden) eten nogmaals.
Gebruik geen hoofdletter!

De (zappen) jongen verveelde zich stierlijk op het (bewegen) bed.

Schrijf de woorden onder elkaar en gebruik geen hoofdletter!

Persoonsvorm

Voltooid deelwoord

Infinitief

Onvoltooid deelwoord

Vdw als bijvoeglijk naamwoord

Gebruik je altijd na 'te'.

Kan in de verleden en tegenwoordige tijd staan.

Hele werkwoord + d

Zo kort mogelijk

Begint vaak met -ge, -be, -ver, -ont.

Theorie (samenstelling)

Een samenstelling = twee losse woorden aan elkaar geplakt

stoel + poot                         

tafel + kleed

poster + materiaal

Theorie (tussen -s)

- gebruik altijd een tussen -s als je die hoort:
jongensboek / stationsrestauratie

- begint woord 2 met een s-klank, verander dat woord dan!

bedrijf + chef --> bedrijf + kat --> bedrijfskat, dus bedrijfschef

Wat is de juiste spelling van de volgende samenstelling:

stad + schouwburg

1. stadsschouwburg
2. stadschouwburg

schoonheid + slaapje

1. schoonheidsslaapje
2. schoonheidslaapje

handel + stad

1. handelsstad
2. handelstad

gezelschap + spel

1. gezelschapsspel
2. gezelschapspel

Theorie (tussen -(e)n)

Basisregel = als het linkerdeel van de samenstelling alléén een

                           meervoud heeft op -(e)n, schrijf dan -(e)n!!

eik + boom                            kat + bak                    
blinde + school                   krant + kop                 
hart + wens                           dakloze + krant
peer + boom                         kip + vel

Theorie (uitzonderingen)

Je schrijft géén tussen-(e)n als het eerste woord van de samenstelling:
- geen ZN is       hogeschool, platteland, huilebalk

- geen meervoud heeft     tarwebrood, benzinegeur

- alleen een meervoud op -s heeft    aspergesoep, douchekraan

- een meervoud op -s en op -(e)n heeft       groenteboer, geboortecijfer

- aangeeft hoe groot, goed, leuk, enz. iets is. De samenstelling moet dan in zijn geheel een BN zijn    reuzeleuk, apetrots, beregoed

- uniek is     Koninginnedag, maneschijn, Onze-lieve-Vrouwekerk

Klik op de goede samenstelling:

reet + goed

1. retegoed
2. retengoed

Klik op de goede samenstelling:

zon + straal

1. zonnenstraal
2. zonnestraal

Klik op de goede samenstelling:

pan + koek

1. pannekoek
2. pannenkoek

Klik op de goede samenstelling:

hoogte + verschil

1. hoogteverschil
2. hoogtenverschil

Klik op de goede samenstelling:

plat + land + school

1. plattenlandschool
2. plattenlandsschool
3. plattelandsschool
4. plattelandschool

Werkwoordspelling ...

Blijft het lastig? 

Bekijk dan het filmpje 'Werkwoordspelling,       de ultieme uitleg' op de volgende slide!