TH5 -V5 - BS2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

planner

3/4 + 6/4 BS 2 transport in planten + BS4 voortplanting

10/4 = pasen 

13/4 BS voortplanting (vervolg) 

17/4 + 20/4 = iMAS week -> BS 5 reageren op de omgeving + microscopie

8/5 + 11/5 BS 3 (thema 3 stofwisseling) koolstofassimilatie + BS3 assimilatie en dissimilatie

15/5 toets DNA + stofwisseling 

BS 2 Transport in planten

Leerdoelen BS2

Na deze BS kan je:

• beschrijven hoe planten water met mineralen opnemen, transporteren en afgeven. 
• weten hoe huidmondjes de gaswisseling van planten reguleren en dat de opname van koolstofdioxide in relatie staat met de afgifte van water. 

vorige les:

bastvaten:

• levende cel
  
• bastcellen
• dwarswand van de cel met openingen

houtvaten

• niet levende cel
• houtcellen
• celwanden verdikken (cellulose en lignine)
• cel verdwijnt, maar celwanden niet

= zeefplaat

transport via vaten: demo

is dit eenrichtingsverkeer?

hoe te testen? 

wat verwachten jullie? 

transport

houtvaten

• anorganische sapstroom (op voorjaar na)
• water
• zouten
• wortel -> stengel

bastvaten

• organische sapstroom
• water 
• assimilatie producten 
• blad -> rest van de plant

water opname

opname water

• in de wortel
• epidermis (opperhuid) met 

       wortelharen (=vergroting oppervlak) 

• centrale cilinder = locatie vd vaten
• endodermis 

       -  bandje van Caspary

       -  voorkomt terugvloeien water 

Probleem

water moet de plant in:

• vanaf de wortels 
• via de stam
  
• naar de bladeren

hoe is dit mogelijk? 

hoogste tropische boom ter wereld, 100,8 m

Probleem

hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  worteldruk (paar meter)
   
2.  
   
3.  
   
4.  

hoogste tropische boom ter wereld, 100,8 m 

worteldruk

water via schors naar endodermis d.m.v. diffusie

• via celwanden
• tot de endodermis

endodermiscellen -> bandje van Caspary

• impermeabel voor water en mineralen
• celmembraan: actief transport mineralen
• hierdoor osmotische waarde in centrale cilinder hoger
• vervolgens diffusie van water 
• water kan door bandjes van Caspary niet terug
• hierdoor ontstaat worteldruk

water

Probleem

hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  worteldruk (paar meter)
   
2.  capillaire werking
   
3.  
   
4.  

hoogste tropische boom ter wereld, 100,8 m 

capillaire werking water

• door de hogere osmotische waarde van de mineralen die actief getransporteerd worden door het bandje van Caspary heen volgt er osmose van water

• capillaire werking in de houtvaten: 

       water moleculen trekken elkaar aan d.m.v. cohesie 

       water moleculen 'plakken' aan de celwand d.m.v. adhesie

Probleem

hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  worteldruk (paar meter)
   
2.  capillaire werking
   
3.  bladzuigkracht
   
4.  

hoogste tropische boom ter wereld, 100,8 m 

bladzuigkracht

bladeren verdampen water waardoor ze water aantrekken/aanzuigen.

stomata = huidmondje

• in de bladeren
• sluitcellen die van vorm kunnen veranderen
• CO2 opname en O2 afgifte
• waterverdamping als ze openstaan

regulatie stomata

•  warmte, zonnig, wind, droogte 

Probleem

hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  worteldruk (paar meter)
   
2.  capillaire werking
   
3.  bladzuigkracht
   
4.  waterpotentiaal

hoogste tropische boom ter wereld, 100,8 m 

opwaartse sapstroom via 

• worteldruk 
  
• capillaire werking
  

       cohesie/adhesie 

• bladzuigkracht / 

      verdampingsstroom

• waterpotentiaal
  

waterpotentiaal

wordt bepaald door:

• osmotische waarde
  
• druk in de cel (turgor)
  

formule:

waterpotentiaal

• geeft weer de energietoestand van water in vergelijking met zuiver water 
  
• bepaalt de richting en beweging van het water
  

waterpotentiaal

waterpotentiaal zuiver water bij 1 atmosfeer (atm) is 0 MPa (megapascal)

bij het oplossen van stoffen in water :

• waterpotentiaal verlaagt
• osmotisch potentiaal wordt negatief
• drukpotentiaal wordt verhoogd

water stroomt cel binnen, 

osmotische waarde neemt af

druk neemt toe 

waterpotentiaal

hoe draagt dit bij aan de sapstroom? 

• door verdamping o.a. is verschilt het waterpotentiaal in de houtvaten in de bladeren t.o.v. de houtvaten in de wortels en zal het water verplaatsen 

opwaartse sapstroom via 

• worteldruk (paar meter)
  
• capillaire werking:
  

       cohesie/adhesie 

       (via speciale cellen xylem)

• bladzuigkracht / 

      verdampingsstroom

     via stomata

• waterpotentiaal
  

huiswerk

boek: 

• maak opdracht 9 t/m 20
  
• lezen BS 4
  

classroom:

• puzzel begrippen BS2
  
• formative planten app.formative.com/join/XUB4RG