BVJ Th 11 Planten bs. 2 Transport in planten

Bs. 2 Transport in planten

Leerdoelen

11.2.1 Je kunt beschrijven hoe planten H2O met voedingszouten opnemen, transporteren en afgeven.

11.2.3 Je kunt beschrijven hoe huidmondjes de gaswisseling van planten reguleren en hoe de opname van CO2 in relatie staat met de afgifte van H2O.

Deze les

• Transport van stoffen in vaatplanten

      - Vatenstelsel

      - Wortels 

      - Bladeren 

Welke twee typen vaten zijn belangrijk voor het transport in de plant?

1. Houtvaten en vaatbundels
2. Bastvaten en vaatbundels
3. Haarvaten en houtvaten
4. Bastvaten en houtvaten

Vatenstelsel

• Houtvaten: vervoer H2O & zouten van wortels naar bladeren = Anorganische sapstroom

• Bastvaten: vervoer H2O & assimilatieproducten van bladeren naar de rest  = Organische sapstroom

Vatenstelsel

• Houtvaten: 

       - Wortels en stengels in vaatbundels aan de binnenkant

      - Bladeren aan de bovenkant van de nerven

• Bastvaten:

       - In de vaatbundels aan de buitenkant

      - in de nerven aan de onderkant

Probleem

H2O & voedingszouten in plant:

- Vanaf de wortels

- via de stam

- naar de bladeren

Hoe is dat mogelijk? 

--> Hoogste tropische boom ter wereld ~ 116 m 

Oplossing

Hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  Worteldruk (paar meter)
   
2.  
   
3.  
   
4.  

 

Worteldruk

Water via schors naar endodermis d.m.v. diffusie

• via celwanden
• tot de endodermis

endodermiscellen -> bandje van Caspary

• impermeabel voor water en mineralen
• celmembraan: actief transport mineralen
• hierdoor osmotische waarde in centrale cilinder hoger
• vervolgens diffusie van water 
• water kan door bandjes van Caspary niet terug
• hierdoor ontstaat worteldruk

water

Waarom is een grote oppervlakte in de wortel(haren) belangrijk?

1. Dan staat de plant steviger
2. Dan kunnen er meer mineralen worden opgenomen
3. Dat biedt meer bescherming voor het meristeem
4. Dat is helemaal niet belangrijk

Oplossing

Hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  Worteldruk (paar meter)
   
2.  Capillaire werking
   
3.  
   
4.  

 

Capillaire werking water

• door de hogere osmotische waarde van de mineralen die actief getransporteerd worden door het bandje van Caspary heen volgt er osmose van water

• capillaire werking in de houtvaten: 

       water moleculen trekken elkaar aan d.m.v. cohesie 

       water moleculen 'plakken' aan de celwand d.m.v. adhesie

Oplossing

hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  Worteldruk (paar meter)
   
2.  Capillaire werking
   
3.  Bladzuigkracht
   
4.  

 

Bladzuigkracht

bladeren verdampen water waardoor ze water aantrekken/aanzuigen.

stomata = huidmondje

• in de bladeren
• sluitcellen die van vorm kunnen veranderen
• CO2 opname en O2 afgifte
• waterverdamping als ze openstaan

regulatie stomata

•  warmte, zonnig, wind, droogte 

Oplossing

Hoe komt dat bij de bladeren? 

1.  Worteldruk (paar meter)
   
2.  Capillaire werking
   
3.  Bladzuigkracht
   
4.  Waterpotentiaal

 

Waterpotentiaal

wordt bepaald door:

• osmotische waarde
  
• druk in de cel (turgor)
  

formule:

Waterpotentiaal

• geeft weer de energietoestand van water in vergelijking met zuiver water 
  
• bepaalt de richting en beweging van het water
  

Waterpotentiaal

waterpotentiaal zuiver water bij 1 atmosfeer (atm) is 0 MPa (megapascal)

bij het oplossen van stoffen in water :

• waterpotentiaal verlaagt
• osmotisch potentiaal wordt negatief
• drukpotentiaal wordt verhoogd

water stroomt cel binnen, 

osmotische waarde neemt af

druk neemt toe 

Waterpotentiaal

hoe draagt dit bij aan de sapstroom? 

• door verdamping o.a. is verschilt het waterpotentiaal in de houtvaten in de bladeren t.o.v. de houtvaten in de wortels en zal het water verplaatsen 

Opwaartse sapstroom via... 

• Worteldruk (paar meter)
  
• Capillaire werking:
  

       cohesie/adhesie 

       (via speciale cellen xylem)

• Bladzuigkracht / 

      verdampingsstroom

     via stomata

• Waterpotentiaal
  

Guttatie: druppelen van planten uit de bladeren als de verdamping klein is en de worteldruk groot

Als de luchtvochtigheid hoger wordt dan wordt de Ψ

1. Minder negatief
2. Negatiever
3. Minder positief
4. Positiever

In de praktijk:
Waarom heb je vaak dauw vroeg in de ochtend? Verklaar je antwoord.