11.3 Je lijkt op les 2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Lesdoelen

• De termen 'homozygoot' en 'heterozygoot' kunnen uitleggen.
• Kunnen benoemen wat het verschil is tussen een dominant gen en recessief gen.
• Je leert wat erfelijke aandoeningen zijn, het begrip mutatie en drager van een ziekte

wat is een gen

1. een chromosoom dat 1 erfelijke eigenschap bevat
2. een chromosoom dat meer erfelijke eigenschappen bevat
3. een stukje dna dat 1 erfelijke eigenschap bevat
4. een stukje dna dat meerdere erfelijke eigenschappen bevat

Genen je een huidcel zijn gelijk aan de genen in je levercel

1. waar
2. niet waar

Een mens heeft 46 chromosomen. Hoeveel chromosomen heb je van je moeder?

1. 46
2. 23
3. 22
4. 45

Dit zijn de
chromosomen
van een...

1. Man
2. Vrouw

Katherina zegt: De eicel bepaalt het geslacht bij de bevruchting.

Marnix zegt: De chromosomen van de man bestaan uit 22 paar gelijke chromosomen en 1 paar ongelijke chromosomen.

Wie heeft gelijk?

1. Beide hebben gelijk
2. Alleen Katherina heeft gelijk
3. Alleen Marnix heeft gelijk
4. Beide hebben ongelijk

Mitose is

1. gewone celdeling
2. deling van de geslachtscellen

Wat is het doel van meiose?

1. Het maken van voortplantingscellen
2. Het maken van maken lichaamscellen

Eigenschappen op de chromosomen

• Een chromosoom bestaat uit een lange opgerolde draad van DNA.

• Een stukje DNA bevat informatie over één eigenschap. Dit stukje noemen we een gen. Op één chromosoom liggen wel duizenden genen.

Is het gen voor donker haar dominant of recessief?

Eigenschappen

• Heb je twee dezelfde genen voor haarkleur? Dan ben je homozygoot voor de eigenschap haarkleur.

• Heb je twee verschillende genen voor haarkleur? Dan ben je heterozygoot voor de eigenschap haarkleur.

Eigenschappen

• Papa en mama zijn beide heterozygoot voor de eigenschap haarkleur.

• Ze hebben beide donker haar, omdat het gen voor een donkere kleur dominant is (overheerst). Het gen voor rode kleur is recessief (wordt onderdrukt).

3K

Ga aan de slag met stap 1  (vr.1 t/8) en stap 3 (karyogram) van kennisbank.

3 Basis: Afronding: voeding

Maak stap 5: een gezonde lunch.

Bedenk een gerecht bij de lunch waarin zo veel mogelijk voedingsstoffen uit de schijf van 5 zitten. Maak een product kaartje en noteer daarop de productinformatie (zie opdracht)

3TL: antistoffen/antigenen

stap 2: vraag a t/m e

stap 3: maak vraag a t/m d

eind les: bespreken!

3 Kader: Direct uitleg erfelijkheid

dan aan het werk via vo content

Lesdoelen

• Je kunt een genotype op de juiste manier noteren.
• Kunnen benoemen wat er bedoeld wordt met het fenotype 'intermediair' en dit ook op de juiste manier noteren.

Hoe noteer je genotype?

• Een dominant gen geef je aan met een hoofdletter.

• Een recessief gen geef je aan met een kleine letter.

• Gebruik altijd een letter waarbij de hoofdletter altijd duidelijk anders is dan de kleine letter.

Hoe noteer je genotype?

• Voor elke eigenschap heb je twee genen. Daarom schrijven we het genotype ook met twee letters.

 AA  = Homozygoot dominant

 aa  = Homozygoot recessief

Aa  = Heterozygoot 

Bij een erfelijke aandoening is er schade aan het DNA; mutaties!

Recessieve erfelijke aandoening: albinisme;
geen pigment in de huid.

Erfelijke aandoeningen

Dragers hebben een recessief gen voor een ziekte.

	A	a
A	AA	Aa
a	Aa	aa

<-- ziek

Prenataal onderzoek

3kader

Stap 2 raszuiver. Maak de opdracht

Stap 3 muilezel maak de opdracht.

Stap 4 Genetische vraagstukken.

Werk in 2-tallen opdracht 1 t/m 16 uit.