2.4: Zure en basische oplossingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

2.4: Zure en basische oplossingen

Je kunt..

• ..van een aantal bekende oplossingen aangeven of ze zuur of basisch zijn.
• ..eigenschappen en toepassingen van zure en basische oplossingen noemen.
• ..het verband beschrijven tussen de concentratie van zure en basische oplossingen en de pH.
• ..via een indicator bepalen of de oplossing zuur, basisch of neutraal is.
• ..veilig werken met chemicaliën met het gevarensymbool ‘niet mengen’.

Zure oplossingen

• Dit zijn zuren opgelost in water. b.v azijn, cola, maagzuur

• Zuren hebben een etsende werking, ze kunnen metalen aantasten. 
• Je kan er  kalkaanslag mee verwijderen.
• Vaak zijn zuren corrosief en schadelijk. 

Basische oplossingen

• Het tegenovergestelde van zuren zijn basen (in scheikunde).
• Als!!!!! je die zou proeven dan smaken ze een beetje zeepig.
• Voorbeelden zijn groene zeep, ammoniak en soda.
• Je kan er goed mee ontvetten, ze zijn irriterend voor je huid

Neutrale oplossingen

Iets wat geen zuur of base in water is noemen we neutraal. 

Voorbeelden hiervan zijn gedestilleerd water, keukenzout in water opgelost en bijvoorbeeld alcohol opgelost in water.

pH

De pH hangt af van twee dingen:

Het soort zuur of base dat opgelost is: zeepsop is minder basisch dan bijvoorbeeld bleek

De concentratie van dat zuur of die base: bijvoorbeeld citroenzuur in water, hoe meer je toevoegt hoe zuurder je glas water wordt

Indicatoren

Een indicator kan bepaalde stoffen aantonen. 

Schema

Indicator	Zuur	Neutraal	Basisch
Rood lakmoespapier	Rood	Rood	Blauw
Blauw lakmoespapier	Rood	Blauw	Blauw
Rodekoolsap	Rood/roze	Paars	Blauw/groen/geel
Fenoftaleïne	Kleurloos	Kleurloos	Paars/roze

Universeel indicatorpapier

0

Schoonmaakmiddelen

• Veel schoonmaakmiddelen zijn zuur of minder zuur dan water

• Hoe extremer de "zuurgraad", hoe heftiger de reactie

• Schoonmaakmiddelen moet je nooit mengen!! Er kunnen giftige gassen ontstaan

Zuur, basisch en neutraal

• Een zure oplossing maak je door een zuur te mengen met water

• Voorbeelden: azijn, maagsap, vruchtensap, koolzuurhoudend prikwater

• Zuren tasten metaal en kalkhoudende materialen aan

• Kalksteen, natuursteen, eierschalen, kalkskelet van dieren
• Dus ook kalkaanslag!

Zuur, basisch en neutraal

• Een basische oplossing maak je door een base te mengen met water

• Basische oplossingen smaken zeepachtig

• Ontvettende werking, en irriterend voor de huid

• Ammoniak, soda of groene zeep in water

• Geen zure of basische oplossing? Dan is het een neutrale oplossing.

Indicatoren

• Als je wilt weten of een oplossing zuur of basisch is, gebruik je een indicator

• Een indicator verandert van kleur in een zure of basische oplossing.

• Lakmoespapier is een indicator, hier leg je een druppel oplossing op.

• Rodekoolsap of fenolftaleïne (l), hier doe je een paar druppels van in een oplossing.

Concentratie en pH

• De aggresiviteit van een zure of basische oplossing hangt

af van het soort zuur of base, en de concentratie

• De pH schaal geeft de zuurgraad aan van een oplossing

• Zure oplossingen hebben een pH tussen de 0 en 7
• Neutrale oplossingen heeben een pH van 7
• Basische oplossingen hebben een pH tussen de 7 en 14

Concentratie en pH

• Universeel indicatorpapier geeft de pH van een oplossing

• Het doosje geeft de kleur van elke pH aan.

Zuren in het milieu

• De zuurtegraad in de natuur is belangrijk voor alle planten en dieren!

• Door veel koolstofdioxide in de lucht, komt er ook koolzuur in het water.
• Dit tast het koraal en het kalkskelet van schelpdieren aan.

• Door teveel mest in Nederland verzuurt de bodem (meststof: stikstof)
• Hierdoor sterven zeldzame en bedreigde plantensoorten uit.
• Zonder die planten kunnen sommige dieren ook uitsterven.

H2 Water

Deze les:

• 2.4 Zure en basische oplossingen
• maken 2.4 opdr 1 t/m 13
• nakijken 2.3 opdr 1 t/m 13 (TEAMS)
• leren tabel 1 Zure en basische oplossingen
• leren tabel 2 De kleuren van enkele indicatoren
• leren 2.1 en 2.2

2.4 Zure en basische oplossingen

Schoonmaakmiddelen

• Sommige middelen reageren met elkaar, waarbij veel warmte of giftige stoffen kunnen ontstaan. 
• Als je bijvoorbeeld chloorbleekmiddel met een zuur schoonmaakmiddel mengt, dan ontstaat giftig chloorgas. Chloorbleekmiddel zit vaak in wc-reinigers. 
• Dan moet je extra opletten, want het reageert ook met urine. 

Schoonmaakmiddelen mag je nooit zomaar mengen. 

niet mengen

2.4 Zure en basische oplossingen

Zuur, basisch en neutraal

Zure schoonmaakmiddelen en andere zure oplossingen maak je door een zuur, bijvoorbeeld azijnzuur, op te lossen in water. 

• Voorbeelden van zure oplossingen uit het dagelijks leven zijn azijn, maagsap, vruchtensap en koolzuurhoudend prikwater . 
• Zure oplossingen hebben een etsende werking. Dat betekent dat ze metalen aantasten.
  

2.4 Zure en basische oplossingen

Zuur, basisch en neutraal

Zure oplossingen tasten ook kalkhoudende materialen aan, bijvoorbeeld kalksteen, natuursteen, eierschalen en het kalkskelet van zeedieren. 

• Je kunt met zure schoonmaakmiddelen dus goed kalkaanslag (ketelsteen) verwijderen.
• Leren: zure oplossingen