herhaling grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Lesdoelen 

- Je frist je kennis van grammatica woordsoorten op

- Je frist je kennis van grammatica zinsdelen op 

- Je kunt een hoofdzin en bijzin herkennen en benoemen

Volgmeting donderdag 7 april

Lesprogramma

- Welkom (5 min) 

- Werkwoordspellingquiz (15 min)

- Uitleg: Grammatica (10 Min)

- Zelfstandig werken: oefenmateriaal (20 min)

- Bespreken oefenmateriaal (10 min)

Woordsoorten

LW

BN

ZN

Pers vnw

Bezit vnw

WW

VW (onderschikkend en nevenschikkend voegwoord)

Lidwoord (lw)

de, het en een

Een lidwoord (lw) hoort bij een zelfstandig naamwoord

De regen valt met bakken uit de hemel 

Het regent pijpenstelen. 

Zelfstandig naamwoord (zn)

is een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

Voor een zelfstandig naamwoord (zn) staat vaak een lidwoord of je kunt het ervoor zetten.

NB: eigennaam = zn

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

zegt iets over een zelfstandig naamwoord. 

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord: geeft aan van welke stof iets gemaakt is. 

BN afgeleid van (on)voltooid deelwoord: zo kort mogelijk schrijven

Persoonlijk voornaamwoord en  bezittelijk voornaamwoord

Een persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw) duidt een persoon, dier of ding aan.

Een bezittelijk voornaamwoord (bez.vnw) geeft aan van wie iets is. 

Let op bij

je, haar, jullie, ons en hun

Deze kunnen persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord zijn. 

Twijfel je?

Vervang het woord dan door hij, hem of zijn. 

Als je hij of hem kunt gebruiken, dan is het een pers. vnw.

Als je zijn kunt gebruiken, dan is het bezit. vnw.

Voegwoorden

1. Nevenschikkend voegwoord: verbinden twee woorden, woordgroepen of hoofdzinnen. 

dus, en, maar, of en want

2. Onderschikkend voegwoord: verbind een hoofdzin en een bijzin.

zoals: aangezien, als, dan, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, omdat, opdat, tenzij, terwijl, toen, voordat, zodat en zodra. 

Zoek de twee voegwoorden

Toen de stroom uitviel, staken we kaarsen aan, omdat het aardedonker was. 

Lijdend voorwerp (lv)

- is de persoon die iets overkomt 

- of het voorwerp dat iets ondergaat

- begint nooit met een voorzetsel!!

Hoe vind je het lijdend voorwerp:

 Stel de vraag: Wie of wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp? Het antwoord (als er een antwoord is) is het lijdend voorwerp.

Meewerkend voorwerp (mv)

Kenmerken:

- Het geeft aan of voor wie iets bestemd is

- Het komt voor bij werkwoorden die iets te maken hebben met ‘vertellen’ (meedelen, uitleggen, zeggen) of met ‘geven’ (overhandigen, lenen, toesturen)

- Er staat maar één mv in een zin

- Niet iedere zin heeft een meewerkend voorwerp. Als de woorden aan of voor een plaats aanduiden heb je te maken met een bijwoordelijke bepaling.

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

Bijwoordelijke bepaling

Alles wat overblijft

Enkelvoudige zin = één persoonsvorm

Samengestelde zin = twee of meer persoonsvormen

Samengestelde zin

– De gemeenteraad heeft besloten dat de kleine dorpsschool wordt opgeheven als het leerlingenaantal nog verder zal teruglopen.

– De gemeenteraad had besloten dat de kleine dorpsschool werd opgeheven als het leerlingenaantal nog verder zou teruglopen.

Hoofdzin (HZ) en Bijzin (BZ)

Hoofdzin

Onderwerp en persoonsvorm staan naast elkaar; er passen (bijna nooit) andere zinsdelen tussen.

De persoonsvorm staat voor in de zin: als eerste of tweede zinsdeel.

Bijzin

Tussen onderwerp en persoonsvorm kúnnen wel andere zinsdelen staan (bijvoorbeeld het woordje 'niet').

De persoonsvorm staat vaak achter in de zin.

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

- twee of meer samengevoegde hoofdzinnen (hoofdzin + hoofdzin);

- een hoofdzin met een of meer bijzinnen erin (bijzin + hoofdzin);

- een of meer hoofdzinnen met een of meer bijzinnen erin (hoofdzin + hoofdzin + bijzin). (hoofdzin+bijzin+bijzin)

Maak het oefenmateriaal