GO landbouwhuisdieren - les 1 Gedrag Runderen

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Les 2 GO gezelschapsdieren gedrag en het ontstaan van gedrag

Les 1. Gedrag Runderen

Rassenkennis: Lakenvelder

info: Herkenbaar aan de witte band tussen de voor- en achterpoten om de buik en rug van een verder zwart of rood dier. 

Veel gehouden bij kinderboerderijen en zorgboerderijen omdat het een vriendelijke en probleemloos dier is wat gemakkelijk afkalft. 

Heel oud ras. Dateert van rond de 12e eeuw. Werden vroeger parkrunderen genoemd en gehouden door aristocratie. Bij verdwijnen landgoederen werd het ras met uitsterven bedreigd. Nu beslaat de populatie zo'n 3000 dieren. Hoge inteeltcoefficient door strenge selectie. 

Rassenkennis: Jersey 

info: Bekend melkras. Kleinere koe die makkelijk afkalft. Vriendelijk en rustig. Hun kleur varieert van romig wit tot zeer donkerbruin of zelfs bijna zwart. Prachtige amandelvormige ogen. 

Melkkwaliteit heel hoog, bevat meer calcium, vet en eitwit. Vleeskwaliteit is ook hoog. Hierdoor een geliefde koe voor het melkveebedrijf. Een ander belangrijk aspect van Jersey koeien zijn de lage voerkosten en hun lage uitstoot van broeikasgassen (duurzaamheid). 

Lesplanning

wk 47	les 1	- Ethologie Runderen
wk 48	les 2	- Ethologie Paarden & ezels
wk 49	les 3	- Ethologie Varken
wk 50	les 4	- Ethologie Schaap
wk 51	les 5	- Ethologie Geit
wk 52		kerstvakantie
wk 1		kerstvakantie
wk 2	les 6	- Ethologie Pluimvee
wk 3	les 7	- Praktijkdag klas C en D/ E &F zelfstudie Alpaca & Lama
wk 4	les 8	- Praktijkdag klas E en F/ C & D zelfstudie Alpace & Lama
wk 5		oriëntatie-week
wk 6		oriëntatie-week

Verdelen opdracht Bronst

- 5 groepen

- De volgende onderdelen worden per groep uitgewerkt:

1. - Cyclus en bronstsignalen Paard & ezel (les 2)
   
2. - Cyclus en bronstsignalen Varken (les 3)
   
3. - Cyclus en bronstsignalen Geit (les 4)
   
4. - Cyclus en bronstsignalen Schaap (les 5)
   
5. - Cyclus en bronstsignalen Kip (les 6)
   

De aangewezen groep bereidt een korte presentatie voor over de cyclus en de bronssignalen van de diersoort. 

•  Je vertelt hoe de cyclus is van de diersoort
  
•  Hoe je de bronst (bronssignalen) herkent
  
•  Wanneer wordt het dier gedekt of geïnsemineerd
  

5 groepen. 

Elke groep bereidt een presentatie voor en presenteert in de bijhorende les. 

- hoe is de cyclus van de diersoort

- hoe herken je bronst (bronssignalen)?

- wanneer dekken/ insemineren

Leerdoelen

Aan het einde van de les weet je:

• wat het natuurlijk gedrag van runderen is
• Kun je afwijkend gedrag van runderen herkennen
• Hoe je de tocht van een rund kunt herkennen

Even kennis ophalen:
Wat is het doel van gedrag?

Voorbeelden van antwoorden:

als individu overleven

populatie behouden

soort behouden 

Welke soort gedrag kennen we?

Voorbeelden van antwoorden: (op het bord)

- Sociaal gedrag

- materiaal gedrag

- voortplantingsgedrag

- fourageergedrag

- Territoriaal gedrag

- conflictgedrag

- verdedigingsgedrag

- vluchtgedrag

- comfortgedrag

- rustgedrag 

- exploratiegedrag (jonge dieren)

- behavioral needs (sterke behoefte)

Opdracht: Natuurlijk gedrag

• Groepen van 4 studenten
  
• Elk lid van de groep zoekt zelf uit wat onder het natuurlijk gedrag van een rund hoort (in stilte). (5 minuten)
  
• Hierna overleggen en een gezamenlijk overzicht maken. (5 minuten)
  
• 1 lid van de groep presenteert straks hun uitkomsten. (5 min)
  

Werkvorm: genummerde hoofden. 

Natuurlijk gedrag:

- kuddedieren

- buiten voorplantingsperiode leeft kudde solitair van de stieren

- jong volwassen stieren in bachelor groep, oudere stieren alleen. 

- rangorde, sociale relaties (vriendschappen), afhankelijk van fysieke factoren en karakter. Stabiele structuur.

- verzorgen, elkaar likken. 

- grazen 6 - 9 uur per dag (piek ochtend en avond)

- Herkauwen - 4-6 uur per dag (beschutting) 

- gesynchroniseerd gedrag

- slapen 20 min per dag. 

binnenstebuiten.kro-ncrv.nl

Video over natuurlijk gedrag, Maternaal gedrag. Starten 0:44 min, eindigen op 9:20 min. 

Goed opletten, studenten krijgen vragen over de video. 

Wat is je opgevallen in de video?

Stel vragen als;

- belang van de hoorns (tov voeding, rangorde)

- Kalveren in de kudde (effect op koppel)

- Functie van de bomen in de wei

Wat is het verschil van deze manier van houden tov het gangbare bedrijf?

Voorbeelden van antwoorden:

als individu overleven

populatie behouden

soort behouden 

Tochtigheid

• 21 dagen cyclus 
• tochtigheid -> eisprong +/- 30 uur
• onrustig/ actief
• loeien 
• bespringt andere koeien, laat zich bespringen

- Vruchtbaarheidscyclus duurt gemiddeld 18 - 25 Den (gemiddeld 21 Den)

- 60% tochtigheden snachts. 

- 90 % van de koeien die blijft staan als zij wordt besprongen is in Oestrus tov 70 % van de koeien die zelf springt. 

Tochtigheid

- inseminatie 10 tot 24 uur 

na het begin van de staande tocht

Wanneer een koe tochtig wordt zal de stier dat direct opmerken door haar onrustige gedrag en door de geur die zij afscheidt

Een stier zal proberen de koe te isoleren van de kudde en andere stieren op afstand houden. 

Animalis

Thema: Landbouwhuisdieren

Module: Runderen

• Les: Ethologie

15 minuten

Wat is afwijkend gedrag?

Afwijkend gedrag:

- Als een dier bepaald gedrag wil uitvoeren, maar de omstandigheden laten dat niet toe, dan raakt het dier verveeld of gestrest. Het dier ontwikkelt dan gedrag dat het onder normale omstandigheden niet laat zien. Het gaat bijvoorbeeld anders reageren op een prikkel.

Opdracht:

Je weet nu wat onder normaal gedrag valt bij koeien. 

Bedenk of zoek zelf 3 voorbeelden van afwijkend gedrag bij rundvee. 

Schrijf deze op een Post-It en plak op het bord. 

Na 10 minuten bespreken wat er op het bord geplakt is. 

Leerdoelen: Je weet nu....

• wat het natuurlijk gedrag van runderen is
• Kun je afwijkend gedrag van runderen herkennen
• Hoe je de tocht van een rund kunt herkennen

Wat is je het meest bijgebleven van deze les?