Dorpskrant les 6: verwijzingen en samentrekkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Spelling: verwijzingen en samentrekkingen

1. eerst leren hoe je verwijzingen moet schrijven (alle/allen, beide/beiden).

Meervouds-n bij verwijzing

A. Sommige van de bomen zijn al groot.

B. Sommigen van de bomen zijn al groot.

Welke zin is juist? Waarom?

Meervouds-n bij verwijzing

A. Sommige van de bomen zijn al groot.

B. Sommigen van de bomen zijn al groot.

'Sommige' is hier zonder -n, omdat het niet verwijst naar personen, maar naar een ding.

Meervouds-n bij verwijzing

A. In de pauze dronken sommigen een kopje thee.

B. In de pauze dronken sommige een kopje thee.

Welke zin is juist? Waarom?

Meervouds-n bij verwijzing

A. In de pauze dronken sommigen een kopje thee.
B. In de pauze dronken sommige een kopje thee.

'Sommigen' met -n is hier juist, omdat het verwijst naar personen.

Meervouds-n bij verwijzingen

Wanneer schrijf je sommige(n), alle(n), enkele(n), andere(n), vele(n) etc.?

1. Als het een bijvoeglijk naamwoord is, schrijf je het zonder -n.                        Alle jongens hebben een voetbalbroek aan.
2. Verwijst het woord naar personen, schrijf je het met -n.                   Sommigen van deze groep sporten liever in een jogging.
3. Verwijst het woord niet naar personen, schrijf je het zonder-n.                      De boeken uit de mediatheek gaan alle mee naar beneden.

UITZONDERING!

- Staat er geen zelfst. nw. achter (zoals bij een bijv. nw.), maar kun je die wel denkbeeldig invullen (het wordt al ergens voor of achter de zin gebruikt)? Dan schrijf je het zonder -n.

De meeste zitten op hun plek, want de leerlingen willen snel beginnen.

- Bij alle(n) en beide(n) vul je wel een -n in als het verwijst naar personen.

Mevrouw Jansen en mevrouw Bakker hebben iets gemeen. Ze geven beiden Nederlands.

Staat er een znw achter?

Nee

Heeft het woord

betrekking op personen?

Nee

Schrijf geen -n

Ja

Schrijf geen -n

Ja

Schrijf wel -n

Aan de slag!

Maak slide 10 t/m 28

Enige/Enigen weken geleden hebben vandalen alle/allen ruiten van de dierenwinkel ingegooid.

1. enige
2. enigen
3. alle
4. allen

De meeste/meesten van ons waren goed voorbereid op het survivalweekend.

1. meeste
2. meesten

In het weekend maken vele/velen een uitstapje; sommige/sommigen echter blijven liever thuis.

1. vele
2. velen
3. sommige
4. sommigen

Mijn ouders waren de enige/enigen die niet op de ouderavond konden komen.

1. enige
2. enigen

Stanley nodigde beide/beiden meisjes uit op het tuinfeest van zijn broer.

1. beide
2. beiden

Slechts weinige/weinigen kunnen zich zo’n dure auto veroorloven als een Porsche.

1. weinige
2. weinigen

Sommige/sommigen wetenschappers menen dat klonen geen kwaad kan, andere/anderen hebben daar zo hun twijfels over.

1. sommige
2. sommigen
3. andere
4. anderen

De jongens hebben beide/beiden enkele/enkelen euro’s gevonden op straat.

1. beide
2. beiden
3. enkele
4. enkelen

Van de vele/velen voorbijgangers weigerden de meeste/meesten om de flyer aan te nemen.

1. vele
2. velen
3. meeste
4. meesten

Enkele/enkelen toeristen kochten klompen, andere/anderen gaven de voorkeur aan houten tulpen.

1. enkele
2. enkelen
3. andere
4. anderen

Terwijl de eerste/eersten al over de finishlijn schaatsten, moesten de laatste/laatsten nog starten

1. eerste
2. eersten
3. laatste
4. laatsten

Omdat sommige/sommigen reizigers hun tas op een stoel hadden gezet, konden andere/anderen niet zitten

1. sommige
2. sommigen
3. andere
4. anderen

Zeeschildpadden en neushoorns zijn ernstig bedreigd, maar de laatste/laatsten worden steeds beter beschermd.

1. laatste
2. laatsten

Er waren honderd deelnemers. Alle/allen finishten binnen de tijd.

(regel: blz. 141 in Op Niveau, onderaan!)

1. alle
2. allen

Van alle stiften in de bal zijn er verscheidene/verscheidenen uitgedroogd.

1. verscheidene
2. verscheidenen

De springbok hoort bij de snelste/snelsten op het land.

1. snelste
2. snelsten

Hoewel de meeste/meesten er geen zin in hadden, gingen uiteindelijk alle leerlingen aan de slag.

1. meeste
2. meesten

Nederlanders zijn gemiddeld de langste/langsten ter wereld.

1. langste
2. langsten

Tweede deel leer je

...wat een samentrekking is.

...hoe je een samentrekking goed schrijft.

Samentrekking

Bekijk deze woorden/woordgroepen

• ochtend-  en avondspits
• in goede en slechte tijden
• oude kaas en jonge kaas
• keel-,  neus-  en oorarts
  

Waarom staat er in deze woorden (g)een weglatingsstreepje? Bekijk daarna het filmpje op de volgende slide.

Samentrekking

Het weglatingsstreepje (-) gebruik je als:

je een deel van een woord weglaat.

Voorbeelden:
Invoer en uitvoer --> in- en uitvoer
Binnenbanden en buitenbanden --> binnen- en buitenbanden
Voordelen en nadelen --> voor- en nadelen
Kippenfokker en kippenhouders --> kippenfokkers en –houders
Bruidsjurken, bruidskapsels en bruidsboeketten --> bruidsjurken, -kapsels en -boeketten

Samentrekking

Het weglatingsstreepje (-) gebruik je als:

je een deel van een woord weglaat.

Let op!

Bij:

in goede tijden en slechte tijden --> in goede en slechte tijden
oude kaas en jonge kaas --> oude en jonge kaas

gebruik je dus geen weglatingsstreepje, omdat je niet een deel van het woord kunt weglaten.

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

chocoladetaart of chocoladepudding

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

hoofdletters en kleine letters

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

Europees kampioenschap en wereldkampioenschap

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

zestienjarigen tot achttienjarigen

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

zestien jarigen tot achttien jarigen

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

financieel beleid en personeelsbeleid

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

bouwplannen en bouwprojecten

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

herfstvakantie, kerstvakantie en zomervakantie

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

theekopje en koffiekopje

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

oude schoenen en nieuwe schoenen

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

zondagen en feestdagen

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

kattenvoer en hondenvoer

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

schone kleding en vieze kleding

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

boekenkasten en klerenkasten

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

verkennend lezen en nauwkeurig lezen

Schrijf het woord korter op. Gebruik een weglatingsstreepje als dat kan.

klassieke gitaren en akoestische gitaren

Lesdoel behaald?

Ik kan de juiste regels toepassen bij het schrijven van een samentrekking.

1. Ja
2. Nee

Einde van deze les