M3_1.1_Organismen indelen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 1 - Organismen uit vier rijken

Hoofdstuk 1 - Organismen uit vier rijken

1.1 - Organismen indelen

1.2 - Plantenrijk

1.3 - Dierenrijk

1.4 - Schimmelrijk en bacterierijk

1.5 - Voedselkringloop

1.6 - Biotechniek

 Organismen

Doel van de les

• Je kunt aangeven hoe je een levend wezen herkent
  
• Je weet wat ordenen betekent
• Je kunt organismen indelen in de vier Rijken
• Je kunt dieren indelen in Afdelingen en Klassen
• Je weet wat determineren is en hoe je dat doet
• Je kunt uitleggen hoe Latijnse namen van organismen zijn opgebouwd

Wat is een organisme?

Je hebt drie vormen van bestaan:

• levend
• dood (is ooit levend geweest)
• levenloos (heeft nooit geleefd)

Kijk eens rond in de klas. Kun jij voor elke groep een voorbeeld bedenken?

Wat is een organisme?

Een organisme is een levend wezen

Je kunt organismen herkennen aan de volgende kenmerken: (volgende slide)

Levenskenmerken

• ademen
• voeden
• uitscheiden (afvalstoffen)
  
• groeien
• reageren (prikkels waarnemen en op reageren)
  
• voortplanten

Wat is een organisme?

1. Een organisme is een levend wezen
2. Een organisme is een dood wezen
3. Een organisme is een dode plant
4. Een organisme is een dood dier

Is ademhalen een levenskenmerk?

1. Ja
2. Nee

Wat is GEEN levenskenmerk?

1. Ademhalen
2. Rennen
3. Groeien
4. Voortplanten

Hoe heet het afgebeelde levenskenmerk?

1. groeien
2. uitscheiden
3. bewegen
4. waarnemen

Indelen van organismen

Biologen hebben alle organismen ingedeeld in groepen

Dit proces heet ordening

Ordening vindt plaats op basis van kenmerken

(de verschillende eigenschappen van organismen)

Indelen van de vier Rijken

Biologen hebben eerst gekeken naar celkenmerken

• wel of geen celwand
• wel of geen celkern
• wel of geen bladgroenkorrels

Op basis hiervan zijn de vier Rijken ingedeeld

(schema volgende slide)

Indelen van de vier Rijken

+ aanwezig / - niet aanwezig

	bacteriën	schimmels	planten	dieren
celwand	+	+	+	-
celkern	-	+	+	+
bladgroen	-	-	+	-

Indelen van de vier Rijken

   bacteriën             schimmels                    planten                        dieren

Voorbeelden van de vier Rijken

  bacteriën        schimmels          planten             dieren

Afdelingen

De vier Rijken worden onderverdeeld in 8 groepen: de Afdelingen 

Het is belangrijk dat je deze 8 afdelingen kent en de kenmerken kunt benoemen

Gewervelden

De groep gewervelden worden ook weer opgedeeld in 5 groepen: de Klassen

Ook deze klassen moet je kennen inclusief de bijbehorende eigenschappen

Wat betekent ordenen?

1. orde houden
2. opruimen
3. indelen in groepen
4. celkenmerken bekijken

In hoeveel groepen (Rijken) worden organismen ingedeeld?

1. 3
2. 4
3. 5
4. 10

Wat is GEEN Rijk?

1. bacteriën
2. schimmels
3. planten
4. mensen

In hoeveel groepen (Afdelingen) wordt het dierenrijk ingedeeld?

1. 6
2. 7
3. 4
4. 8

Determineren 

Bepalen van de soortnaam Hiervoor gebruik je een zoekkaart of determineertabel.
 

Hoe noemen we het opzoeken van de naam van deze bloem?

1. determineren
2. zoekkaarten
3. beredeneren
4. verteren

Wat is "determineren"?

1. Het bepalen van de naam van een dier
2. De conclusie opschrijven
3. Het bepalen van de naam van een organisme
4. Het plukken van planten

Latijnse namen / dubbele naamgeving

• Organismen hebben Latijnse namen, zodat onderzoekers over de hele wereld dezelfde namen kunnen gebruiken

• De Latijnse naam is altijd een dubbele naam
• Het eerste deel is de Geslachtsnaam
  
• Het tweede deel is de soortaanduiding

De opbouw van Latijnse namen

Voorbeelden van Latijnse namen

• Mens: Home sapiens
• Leeuw: Panthera leo
• Brandnetel: Urtica diocia
• Bakkersgist: Sacheromyces cerevisiae

Welk deel van de naam is de geslachtsnaam bij de Panthera tigris (de tijger)?

1. Panthera
2. tigris
3. Panthera tigris

Wat klopt hier niet?
homo sapiens

1. De soortnaam moet met een hoofdletter
2. De geslachtsnaam moet met een hoofdletter

De ordening van Linneaus

• Afdeling
• Klasse
• Orde
• Familie
• Geslacht
• Soort
• Ezelsbruggetje: AK OF GS

Het begrip "Soort"

Definitie:

• Organismen behoren tot één soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

Het begrip "Soort"

Definitie:

• Organismen behoren tot één soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen

Eén soort, vele rassen

Twee verschillende soorten

Twee verschillende soorten II

Werken aan de weektaak

1. Start met de weektaak, liefst in je werkboek
2. Check in itslearning of er extra opdrachten of verdiepingsopdrachten zijn en maak deze
3. Neem uit de begrippenlijst alle dikgedrukte woorden uit de tekst over en noteer deze onder elkaar in je schrift