5.4 De Nederlandse Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Let op!

Lees eerst paragraaf 5.4 in je handboek  en bekijk de onderstaande filmpjes voordat je aan deze les begint......

Kunnen we rond 1560 al spreken van Nederland? Leg uit!

Uit hoeveel gewesten bestonden de Nederlanden rond 1515?

1. 7
2. 17
3. 19
4. 21

Wie was landsheer over de Nederlandse gewesten in de 16e eeuw?

1. De Stadhouder
2. De Spaanse koning
3. De landvoogd(es)
4. De Bourgondische Hertog

Waarom ging in het Spaanse Rijk van de 16e eeuw, 'de zon nooit onder'?

Wat hoorde NIET bij het 'gewestelijk bestuur'?

1. De stadhouder
2. De adel en burgerij
3. De Staten (vergadering)
4. De Raad van State

Kenmerkend aspect: Het ontstaan van de Nederlandse staat

Karel wilde vanaf 1515 de Nederlandse gewesten centraliseren:

• Stadhouder benoemen in gewesten
  (namens hem overleg voeren met de Staten)
• Invoeren Raad van State (centrale
  bestuur naast gewestelijk bestuur) in Brussel
  
• Bestuurslieden uit
  de burgerij aanstellen (tegen het zere been van de adel)
  
• Godsdienstpolitiek (katholieke
  geloof beschermen)
  

Waaruit bleek in 1555 dat Karel V had gefaald in zijn godsdienstpolitiek?

Onvrede neemt toe!

1559: Zoon Karel V, Filips II vertrekt naar Spanje en stelt zijn halfzus Margaretha van Parma aan als landvoogdes:

• Adel werd buitenspel gezet door benoemingen vertrouwelingen
  
• Centralisatiepolitiek werd verder doorgevoerd
• Hard optreden tegen protestanten (ketters)
  

1564: Willem van Oranje pleitte voor godsdienstvrijheid.

Filips liet nog harder optreden tegen de 'ketters'!

Gevolg: 1566 smeekschrift!

Wat is het verband tussen het 'smeekschrift' van 1566 en de 'beeldenstorm' die daarop volgde?

Filips II volgde zijn vader op. Leg uit of dit op het gebied van bestuur en godsdienst vooral continuïteit of verandering betekende

Leg het verband uit tussen de Opstand en de leer van Calvijn over de verhouding tussen overheid en kerk

Wat waren de Collaterale Raden?

Noem drie belangrijke punten van Luthers hervormingsleer

Wat hield de regel 'cuius regio, eius religio' in? Bij welke gebeurtenis hoorde deze regel?

Met welke gebeurtenis werd een 'scheuring' binnen de (katholieke) Kerk onvermijdelijk?

Noem twee maatregelen die Karel V nam om het protestantisme in de Nederlanden te bestrijden

Noem een politiek-religieuze oorzaak van de Nederlandse Opstand

Noem een gevolg op korte EN lange termijn van het aanbieden van het Smeekschrift in 1566

Toon met een gebeurtenis aan dat de watergeuzen in het begin van de Opstand een belangrijke rol speelden