Nationalisme en modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Nationalisme en modern imperialisme

Lesdoel

Welke gevolgen had nationalisme voor samenlevingen in Europa en de Europese veroveringszucht in Azië en Afrika? 

kenmerkend aspect

- de opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: nationalisme

- de moderne vorm van imperialisme die verband hield met industrialisatie

Actualiteit

Catalonie:

- Catalanen gaan massaal de straat op om te strijden voor onafhankelijkheid

Brexit:

- Groot-Brittannie stapt uit de EU

Nationalisme

Definitie

sterke voorliefde voor de cultuur van het volk waartoe men zich rekent en het streven naar de eenheid van het volk binnen een nationale staat

Nationalisme

verschillende vormen

- staatsnationalisme

eenheid van de staat is belangrijker dan de rechten van afzonderlijke groepen binnen de staatsbevolking. 

- volksnationalisme

volk vormt de basis van de eenheid van de staat

Volksnationalisme; bv. in Baskenland\

Staatsnationalisme: bv. tijdens Belgische Opstand

ook combinatie van beiden. Soms begint staatsvorming met volksnationalisme en eindigt het in extreem staatsnationalisme

natie en staat

Staat

land met een eigen regering

Natie

een gemeenschap van mensen die zich verbonden voelen door gedeelde kenmerken, zoals:

- taal

- godsdienst

- geschiedenis

- cultuur

natiestaat is het ultieme doel!

Congres van Wenen

balance of power

1814-1815

 belangrijkste aanwezigen: 

- Pruisen

- Oostenrijk

- Rusland

- Verenigd Koninkrijk

staatkundige herordening van Europa

Restauratie

Congres van Verona 

balance of power

1822

 belangrijkste aanwezigen: 

- Pruisen

- Oostenrijk

- Rusland

- Frankrijk

opstand liberale burgers in Spanje tegen koning > Frankrijk grijpt in

Belgische Opstand 

1830

België splitst zich af van Koninkrijk der Nederlanden

oorzaken

- katholieke invloed beperkt

- ondervertegenwoordiging in bestuur

- grote macht van koning

Revolutiejaar 1848

opstanden in Europese landen

Doel: 

- volk wil meer invloed

- einde maken aan conservatieve regeringen

Duitse eenwording

- verbrokkeld rijk; allerlei staatjes

- Pruisen de belangrijkste staat

- Napoleontische oorlogen

* 1813: Volkerenslag bij Leipzig (Napoleon verslagen)

* 1815: Slag bij Waterloo (Napoleon definitief verslagen)

Dit grootse monument herdenkt de Slag bij Leipzig. Met een hoogte van 91 meter is het één van de grootste monumenten van Europa. De architect was Clement Thieme.

De Slag bij Leipzig of Volkerenslag (Völkerschlacht bei Leipzig) vond plaats van 16 tot 19 oktober 1813 (met als belangrijkste datum 18 oktober 1813) tussen het Franse leger (samen met Poolse, Italiaanse en Duitse troepen) van Napoleon Bonaparte en een coalitie van de legers van Rusland, Pruisen, Oostenrijk en Zweden. De slag resulteerde in een beslissende overwinning voor de coalitie.

Bij de slag waren bijna 600.000 soldaten betrokken, waarmee het de grootste veldslag in Europa was vóór de Eerste Wereldoorlog. Het was de meest bloederige slag van de Napoleontische Oorlogen. Aan Franse zijde vielen 45.000 doden en gewonden en werden 36.000 soldaten (waaronder 15.000 gewonden) gevangen genomen. Aan de zijde van de coalitie vielen 54.000 doden en gewonden.

Vanwege de grote aantallen doden en gewonden konden deze niet worden verzorgd, geborgen of begraven. Hierdoor brak in en om Leipzig na de slag tyfus en cholera uit, waarna de ziekten zich snel verspreidden door Duitsland en vervolgens door heel Europa.

Duitse eenwording

eenheid bereiken door:

- diplomatie

- oorlog

Diplomatie

* 1815: Duitse Bond

* 1834: Zollverein

* 1848: Frankfurter Parlement

Duitse eenwording

Oorlog

* 1864: Deense Oorlog

* 1866: Oostenrijkse Oorlog

* 1870-1871: Frans-Duitse Oorlog

Oostenrijk-Hongarije

1867-1918

- Donaumonarchie'

- 'Ausgleich'

- keizer Frans Jozef

- veelvolkerenstaat

Oostenrijk-Hongarije was een constitutionele monarchistische unie tussen de kronen van het keizerrijk Oostenrijk en koninklijk Hongarije in Centraal-Europa. De unie was een gevolg van de Ausgleich (1867), waarin het huis Habsburg toestond de macht te delen met de gescheiden Hongaarse regering, en zo dus toestond het grondgebied van het voormalige keizerrijk Oostenrijk te verdelen onder hen. De Oostenrijkse en Hongaarse landen werden onafhankelijke entiteiten die een gelijke status genoten. Oostenrijk-Hongarije was een multinationale monarchie en een van 's werelds grootste mogendheden op dat moment.[bron?] De dubbelmonarchie bleef 51 jaar bestaan, tot ze werd ontbonden op 31 oktober 1918 na een militaire nederlaag op het Italiaans front van de Eerste Wereldoorlog.

Nationale identiteit

onderwijs

- taalonderwijs

- nationale geschiedenis

cultuur

- kunstenaars

nationale trots creëren

Modern imperialisme

Definitie

19e eeuws verschijnsel waarbij Europese landen streven naar een groot koloniaal rijk en de koloniën gebruikten als producenten van grondstoffen en als afzetgebieden

Nederlands-Indië

1816-1945/1949

- infrastructuur aangelegd (Grote Postweg)

- kolonie vergroten (Java-oorlog, 

Atjeh-oorlog)

- indirect bestuur (inheems regent)

Het beheer door de Bataafse Republiek aan het begin van de 19de eeuw kende in feite twee onderbrekingen. De eerste doordat Nederland de facto onder Frans beheer kwam. In Nederlands-Indië werd Herman Willem Daendels (r. 1808–1810) benoemd tot gouverneur-generaal. De tweede doordat Groot-Brittannië Napoleon Bonaparte tijdens de Invasie van Java (augustus–september 1811) versloeg en het gezag in Nederlands-Indië overnam en Thomas Stamford Raffles (r. 1811–1816) tot luitenant gouverneur-generaal benoemde. Beiden hebben hun "monumenten" nagelaten. Daendels liet, ten koste van veel mensenlevens, de "Grote Postweg" op Java aanleggen, de hoofdverkeersader die Jakarta (toen Batavia) via Surakarta en Jogjya met Soerabaja verbond en nog verbindt. Het hoofddoel van deze verbinding was de "beheersbaarheid" van het eiland Java te versterken en de verdediging tegen de Britten te verbeteren en ten tweede berichten, poststukken en passagiers snel te kunnen verplaatsen. De "monumenten" van Raffles zijn van culturele aard. Hij herontdekte 's werelds grootste boeddhistische tempel, de Borobudur, die door tropische plantengroei deels aan het oog onttrokken was. Zijn tweede monument is de stichting van de "Plantentuin" te Buitenzorg (thans Bogor). Ook introduceerde hij de theeaanplant in de Preanger. Ten slotte is het links rijden van het verkeer door hem ingevoerd.

Met het Verdrag van Londen van 13 augustus 1814 werd besloten dat Nederland zijn Zuidoost-Aziatische bezittingen weer zou terugkrijgen. Op 19 augustus 1816 werd voor het stadhuis van Batavia het bestuur van "Java en Onderhorigheden" officieel overgedragen aan het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, waarmee "Nederlands-Indië" was geboren.[2]

Conferentie van Berlijn

1884-1885

- 15 Europese landen en VS

- verdeling van Afrika

- Duitsland probeerde Frankrijk en Engeland tegen elkaar op te zetten

Conferentie van Berlijn

'beweging die streeft naar de afschaffing van de slavenhandel en slavernij'

Welke gevolgen had nationalisme voor samenlevingen in Europa en de Europese veroveringszucht in Azië en Afrika? 

 

Europa

- ontstaan van nieuwe staten

- machtsevenwicht

Azië

- handelsposten worden officiële kolonies

- Cultuurstelsel

Afrika

- Conferentie van Berlijn 

- nieuwe kolonies

Kijktips

- Belgische Opstand

- Duitse eenwording

- Cultuurstelsel

- Atjeh-oorlog

- Verdeling van Afrika