3.4 Het Humanisme en Erasmus

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

3.4 Het Humanisme en Erasmus

Verregaande veranderingen

...het veranderde mensbeeld uitleggen

...de rol van Erasmus binnen het humanisme uitleggen

...uitleggen waarom de homo universalis
bij het humanisme past

...de begrippen mensbeeld, humanisme en 
homo universalis uitleggen

AAN HET EINDE VAN DE LES KAN JE...

Toets bespreken

Herhalen

Klassikale uitleg

Zelfstandig werken

Aantekening

NQ

DOEN

PLANNING

Week	Bijzonderheden	Lesstof
45		§3.4 Humanisme
46		§3.5 Reformatie/ Een kerkelijke scheuring
47		§3.5 Reformatie/ Een kerkelijke scheuring
48		Herhaling/Verdieping/Uitloop
49	8 December	CP 2.5 + 3.1 t/m 3.5
50		Start H4 De Nederlandse Opstand
51
52	Kerstvakantie
3

TOETS BESPREKEN

TERUG KIJKEN

Wat betekent het begrip individualistisch

Wat betekent het begrip wisselbrieven

§3.2

Een veranderende mens

3.2.1

Het middeleeuwse denken

Leerdoel:

• Je kunt de middeleeuwse manier van denken beschrijven

Middeleeuwse standensamenleving:

• Boeren
• Adel
• Geestelijkheid

Je stand stond al vast bij je geboorte.

Geloof stond centraal:

• Geleerden waren geestelijken
• Scholen behoorden bij de kerk
• Bijbel belangrijkste bron van kennis

In de loop van de 15e eeuw:

• Groeiende welvaart
• Groeiende zelfstandigheid
• Meer kennis over wereld door ontdekkingsreizen.

Dit zorgt voor verandering van kijk op het leven

geestelijkheid

adel

boer

§3.2

Een veranderende mens

3.2.2

De Italiaanse renaissance

Leerdoel:

• Je kunt aspecten van het veranderend mens- en wereldbeeld in de renaissance uitleggen

Italië in de 15e eeuw:

• Niet 1 land
• Diverse landstreken en stadstaten
• Door groeiende welvaart werden deze zelfstandiger
• Florence was een belangrijke stad
• De fam. De Medici was machtig en hield van de nieuwe kunst.

Begrippen:

• stadstaten
• individiualistisch
• renaissance

 

• mensbeeld
• elite

Stad met omliggende platteland die zichzelf bestuurt

§3.2

Een veranderende mens

3.2.2

De Italiaanse renaissance

Renaissance

Periode in de Europese geschiedenis waarin het denken en de kunsten van de klassieke oudheid opnieuw centraal worden gesteld. De Renaissance ontstond in de 14e eeuw in Italië en had haar hoogtepunt rond 1500. De letterlijke vertaling van renaissance is ‘wedergeboorte’.

Renaissance = wedergeboorte

Wat werd er weer geboren? De klassieke / antieke cultuur

Waarom juist in Italië?

1. Rijke kooplieden. Zij lieten hun rijkdom zien door architectuur, schilderijen en beelden.
2. Kunst Italië ligt vol Romeinse ruïnes
3. Wetenschap Het Oost-Romeinse rijk wordt in 1453 ingenomen door de Turken -> veel wetenschappers met hun kennis en oude Griekse geschriften vluchtten naar Italië.
4. Nieuwe kennis Kennis kwam via de handel naar Italië (bijv. papier, kompas). 

§3.2

Een veranderende mens

3.2.2

De Italiaanse renaissance

Cattedrale di Santa Maria del Fiore

St-Pietersbasiliek Rome

Toren Van Pisa

San Marco plein Venetië

§3.2

Een veranderende mens

3.2.2

De Italiaanse renaissance

§3.2

Een veranderende mens

3.2.2

De Italiaanse renaissance

Mensbeeld

Het geheel van voorstellingen wat het betekent om mens te zijn

Met mensbeeld veranderde.

In de Renaissance aandacht voor het individu

Mensen die veel verschillende dingen konden stonden hoog in aanzien

Middeleeuwen

Renaissance

Continuïteit 

Het geloof is nog steeds belangrijk
en de kerk rijk & machtig.

Verandering

God en kerk staan centraal:

Het lot van de mens ligt in handen van de kerk. 

De mens staat centraal: 

De mens neemt zijn lot in eigen handen.

§3.2

Een veranderende mens

3.2.3

De stad Florence

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom Florence het centrum van de renaissance was

Florence: middelpunt van de Renaissance

• Internationale handel door wolnijverheid
• Dure geldwisselkantoren
• Op pad met geld was gevaarlijk!
• Wisselbrieven en wisselkantoren 

Begrippen:

• wisselbrieven

Een schriftelijke betalingsopdracht van de ene aan de andere persoon, met tussenkomst van een wisselkantoor of bank

IETS NIEUWS LEREN

§3.4

Het humanisme en Erasmus

BASIS

3.4.1

Het humanisme

Leerdoel:

• Je kunt het veranderde mensbeeld uitleggen.

Begrippen:

• mensbeeld
• humanisme

3.4.2

Erasmus

Leerdoel:

• Je kunt de rol van Erasmus binnen het humanisme uitleggen en uitleggen waarom de homo universalis bij het humanisme past.

Begrippen:

• homo universalis

§3.4

Het humanisme en Erasmus

BASIS

3.4.1

Het humanisme

Leerdoel:

• Je kunt het veranderde mensbeeld uitleggen.

Begrippen:

• mensbeeld
• humanisme

Het veranderende mensbeeld

• Door de renaissance veranderde het mensbeeld in Europa
• Het vertrouwen in de mens groeit 
• De elite liet zich leiden door zichzelf en niet door de kerk
• Kunstenaars en wetenschappers gebruiken hun talent nu voor zichzelf, niet meer voor god. 
• In de wetenschap wordt deze houding en zelfontplooiing ook wel humanisme genoemd

Het geheel van voorstellingen wat het betekent om mens te zijn

Denkstroming, ontstaan rond 1500, waarbij het verstand en de vrije wil van de individuele mens en het opnieuw bestuderen van teksten uit de klassieke oudheid centraal staan

§3.4

Het humanisme en Erasmus

BASIS

3.4.2

Erasmus

Leerdoel:

• Je kunt de rol van Erasmus binnen het humanisme uitleggen en uitleggen waarom de homo universalis bij het humanisme past.

Begrippen:

• Homo universalis

Wie was Erasmus?

• Omstreeks 1466 als onwettig kind geboren in Rotterdam
• Ging naar goede scholen, waar hij Latijn en Grieks leerde
• Werd priester, studeerde verder in Parijs en Engeland
• Bezocht Italië en schreef daarna boek Lof der Zotheid
• Woonde in Zwitserland en België
• Werd adviseur van keizer Karel V (hoofdstuk 4)
• Stierf in Zwitserland in 1536.

§3.4

Het humanisme en Erasmus

BASIS

3.4.2

Erasmus

Lof der Zotheid

Spottend boek over de misstanden in de katholieke kerk:

• Pausen verzamelden rijkdommen en genoten van een luxe leventje
• Geestelijken hielden van eten, wijn en vrouwen
• Sommige regels van de kerk waren onbelangrijk, maar werden te belangrijk gemaakt.
• Koningen dachten niet aan hun volk, maar alleen aan zichzelf.
  

§3.4

Het humanisme en Erasmus

BASIS

3.4.2

Erasmus

Erasmus als humanist

• Vond opvoeding en onderwijs belangrijk
• Kon Klassieke Talen lezen en begrijpen
• Maakte een nieuwe bijbelvertaling, omdat de oude vol fouten zat
• Vond het (Katholieke) christendom het enige goede geloof, maar hij vond dat mensen die kritiek hadden netjes behandeld moesten worden (geen doodstraf).

§3.4

Het humanisme en Erasmus

BASIS

3.4.2

Erasmus

Erasmus en de kerk

• Door zijn kritiek op de kerk en de bijbel, maakte hij de weg vrij voor mensen die met de Katholieke kerk wilden breken (bijv. Maarten Luther)
• Mede door hem ontstond dus de Reformatie (§ 3.5)
• Erasmus vond dit verschrikkelijk: hij bleef zijn hele leven katholiek
• Hij hoopte dat de kerk zelf de fouten zou herstellen en dan doorgaan. 

§3.4

Het humanisme en Erasmus

BASIS

3.4.2

Erasmus

Wat wilden de humanisten bereiken?

• De ideale mens was een homo universalis
  "een perfect mens die al zijn talenten wist te ontwikkelen en benutten. Voor zichzelf, maar ook voor de maatschappij waarin hij leefde. Niet langer stond God centraal in de samenleving, maar de mens in zijn eigen tijd" 

Leonardo Da Vinci werd gezien als een voorbeeld hiervan

AAN DE SLAG

§3.4 opdracht 1, 2, 3, 4, 5A & 7

Daarna: §3.4 Invulsamenvatting

Klaar? Oortjes in en: --> Zoek op schooltv.nl naar

'Canon Erasmus' en kijk de Histoclip.