Verdienen en uitgeven H3 paragraaf 1 en 2

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Verdienen en uitgeven H3

Doel van deze les

• Je kan in eigen woorden uitleggen hoe productiefactoren de productiecapaciteit beïnvloeden. 
• Je kan in eigen woorden uitleggen op welke wijze productiefactoren de hoogte en groei v.h. het bbp beïnvloeden. 
• Je kan in eigen woorden uitleggen hoe de kwaliteit en kwantiteit van iedere productiefactor vergroot kan worden.

BBP = Bruto Binnenlands Product

BBP = productiewaarde (toegevoegde waarde) van een land

BBP NL in 2022: € 950 miljard

BBP = Bruto Binnenlands Product

BBP = productiewaarde (toegevoegde waarde) van een land

BBP NL in 2022: € 950 miljard

Hoe kan de productie (waarde) van een land (op lange termijn) toenemen?

Hoe kan de productie op de LANGE TERMIJN groeien?

Productiecapaciteit

Productiecapaciteit = hoeveel je maximaal kunt produceren.

Productiecapaciteit = afhankelijk van de kwantiteit en de kwaliteit van de productiefactoren

Wat weten jullie over productiefactoren?

Productiefactoren

Productiefactoren (KANO)

• Alles wat je nodig hebt om te produceren

• Kapitaal
  
• Arbeid
• Natuur
• Ondernemerschap

Productiefactoren

Hoogte bbp bepaald door:

• Productiecapaciteit (aanbodkant/structurele kant)
• Bestedingen (vraagkant van de economie)

Productiecapaciteit

• Hoeveel een land maximaal kan produceren in een jaar

Bezettingsgraad

• Hoeveel er van de maximale productiecapaciteit gebruikt wordt.

Nu lezen, maken en nakijken t/m opgave 1 

5 á 10 minuten.

Klaar? Lees alvast blz. 28

Groei van de economie

Korte termijn is het afhankelijk van de bestedingen.

Op de lange termijn is de groei van de economie (BBP) afhankelijk van:

• Omvang (kwantiteit) productiefactoren
  
• Kwaliteit productiefactoren

Wat bepaalt de kwantiteit en de kwaliteit van de productiefactor arbeid?

Arbeid

De omvang (kwantiteit) van de productiefactor Arbeid wordt bepaald door:

1. de omvang van de bevolking (zoals geboortes, immigratie en emigratie)
2. de samenstelling van de bevolking (zoals vergrijzing)
3. de participatiegraad (zoals deeltijd en kinderopvang)
4. de wetgeving (zoals leerplichtleeftijd en pensioenleeftijd)

De arbeidsproductiviteit (kwaliteit) wordt bepaald door:

1. de mate van scholing
2. de efficiëntie (doelmatigheid) van de organisatie
3. de mate van mechanisering, automatisering en digitalisering
4. de arbeidsmentaliteit

Arbeid

Kwantiteit van de productiefactor arbeid is afhankelijk van de beroepsbevolking.

Beroepsbevolking

• Alle personen tussen 15 en de pensioenleeftijd die betaald werk hebben of op zoek zijn naar betaald werk en beschikbaar zijn.

Kwantiteit beroepsbevolking is afhankelijk van:

• Omvang beroepsbevolking
• Samenstelling beroepsbevolking
• Wetgeving (pensioenleeftijd / leerplichtleeftijd).

Wat is het verband tussen arbeidsproductiviteit en de internationale concurrentepositie?

Arbeid

Arbeidsproductiviteit & internationale concurrentiepositie

Stel dat de arbeidsproductiviteit stijgt. Wat gebeurt er dan met de kosten per product?

1. Arbeidsproductiviteit ↑
2. Productie per werknemer per tijdseenheid ↑
3. Loon verspreiden over meer producten 
4. Loonkosten per product ↓
5. Verkoopprijs ↓
6. Internationale concurrentiepositie ↑

Arbeid

Indexcijfer loonkosten = indexcijfer loonkosten per werknemer  x 100%

      per product                            Indexcijfer arbeidsproductiviteit 

VOORBEELD

Loonkosten per werknemer stijgen met met 9% en de arbeidsproductiviteit stijgt met 5%. Bereken de stijging van de loonkosten per product.

UITWERKING

Indexcijfer loonkosten per product = 109 : 105 x 100% = 103,8 

Loonkosten per product stijgen met 3,8 %

Nu doen:

H3 lezen, maken en nakijken t/m opgave 3.6

over ongeveer 20 minuten bespreken

Klaar? Ga door met de volgende paragraaf 'Kapitaal'

Wat wordt er bedoeld met de productiefactor 'Kapitaal'?

Kapitaal

(vaste) kapitaalgoederen                                               en                                                                geldkapitaal

Kapitaal

(vaste) kapitaalgoederen                                               en                                                                geldkapitaal

Meer en betere kapitaalgoederen --> meer productie!

Kapitaal

(vaste) kapitaalgoederen                                               en                                                                geldkapitaal

Meer en betere kapitaalgoederen --> meer productie!

Dit betekent dat bedrijven moeten investeren (I)

--> deel van de winst

--> geld lenen <-- besparingen van gezinnen (S)

Kapitaal

(vaste) kapitaalgoederen                                               en                                                                geldkapitaal

Meer en betere kapitaalgoederen --> meer productie!

Dit betekent dat bedrijven moeten investeren (I)

--> deel van de winst

--> geld lenen <-- besparingen van gezinnen (S)

--> te grote loonstijgingen? --> meer (loon)kosten --> minder winst --> minder investeringen --> werkgelegenheid in gevaar

Kapitaal

(vaste) kapitaalgoederen                                               en                                                                geldkapitaal

Innovaties --> verhoging arbeidsproductiviteit 

                       --> besparen kapitaal e/o milieu

Productinnovatie:

Procesinnovatie: efficiëntere productieprocessen

Doel van deze les

• Je kan in eigen woorden uitleggen hoe productiefactoren de productiecapaciteit beïnvloeden. 
• Je kan in eigen woorden uitleggen op welke wijze productiefactoren de hoogte en groei v.h. het bbp beïnvloeden. 
• Je kan in eigen woorden uitleggen hoe de kwaliteit en kwantiteit van iedere productiefactor vergroot kan worden.

Kapitaal

(vaste) kapitaalgoederen                                               en                                                                geldkapitaal

Meer en betere kapitaalgoederen --> meer productie!

Dit betekent dat bedrijven moeten investeren (I)

--> deel van de winst

--> geld lenen <-- besparingen van gezinnen (S)

--> te grote loonstijgingen? --> meer (loon)kosten --> minder winst --> minder investeringen --> werkgelegenheid in gevaar

Kapitaal

(vaste) kapitaalgoederen                                               en                                                                geldkapitaal

Innovaties --> verhoging arbeidsproductiviteit 

                       --> besparen kapitaal e/o milieu

Productinnovatie:

Procesinnovatie: efficiëntere productieprocessen

Nu doen:

H3 lezen, maken en nakijken t/m opgave 3.11

over ongeveer 15 minuten bespreken

0ndertussen huiswerkcontrole (tm opgave 3.8)

Klaar? Ga door met de volgende paragraaf 'Natuur'

Natuur

De omvang (kwantiteit) en kwaliteit van de productiefactor Natuur is moeilijker te beïnvloeden dan de andere productiefactoren, maar denk aan:

  

1. ontginning van nieuwe bronnen
   
2. inpoldering
   
3. irrigatie

 Ondernemerschap

De omvang (kwantiteit) en de kwaliteit van de productiefactor ondernemerschap kun je beschouwen als een eigenschap van de productiefactor Arbeid. 

Gaat om de kennis, inzichten en activiteiten 

van mensen

Doel van deze les

• Je kan in eigen woorden uitleggen hoe productiefactoren de productiecapaciteit beïnvloeden. 
• Je kan in eigen woorden uitleggen op welke wijze productiefactoren de hoogte en groei v.h. het bbp beïnvloeden. 
• Je kan in eigen woorden uitleggen hoe de kwaliteit en kwantiteit van iedere productiefactor vergroot kan worden.

Nu doen:

H3 lezen, maken en nakijken t/m 3.2.4 Ondernemerschap

over ongeveer 5 minuten bespreken

Klaar? Ga door met de volgende paragraaf 'Inkomensongelijkheid'

Noem tenminste 3 andere benamingen voor BBP

Op de lange termijn wordt de hoogte van het BBP bepaald door de ........ en de ....... van de .........

Door scholing verandert de ........ van de productiefactor arbeid

1. kwaliteit
2. kwantiteit

Door het verhogen van de AOW-leeftijd verandert de ........ van de productiefactor arbeid

1. kwaliteit
2. kwantiteit