Meer dan lezen 4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom 4V

Vorige les:

- leestekst en leesautobiografie

Nu:
Herhaling tekststructuren, -verbanden en signaalwoorden.

Leesautobiografie afmaken

Wat hoort er bij elkaar?
(tekststructuren)

Opdracht:
maak in je schrift van onderstaande woorden zeven duo's. Welke twee woorden horen telkens bij elkaar?

Zet ze per duo in een logische volgorde, welke van de twee komt eerst?

antwoord – argument – onderdelen – oplossing – probleem –
 samengesteld geheel – situatie vroeger – situatie nu – standpunt – verklaring(en) – verschijnsel – voor- en nadelen – vraag – vraag/stelling

Dit hoort bij elkaar

1. vraag – antwoord
   
2. standpunt – argument
   
3. samengesteld geheel – onderdelen
   
4. probleem – oplossing
   
5. situatie vroeger – situatie nu
   
6. verschijnsel – verklaring(en)
   
7. vraag/stelling – voor- en nadelen

Vaste tekststructuren

1. vraag – antwoord
   
2. standpunt – argument
   
3. samengesteld geheel – onderdelen
   
4. probleem – oplossing
   
5. situatie vroeger – situatie nu
   
   
   
6. verschijnsel – verklaring(en)
   
7. vraag/stelling – voor- en nadelen

1. vraag-antwoord S.
2. argumentatie S. 
3. Aspecten S.
4. probleem-oplossing S.
5. Verleden, heden, (toekomst) S.
6. Verklarings S.
7. Voor- en nadelen S.

Tekststructuren

De meeste teksten hebben een vaste opbouw:

• inleiding
• middenstuk
• slot

Schrijf in je schrift:
Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

tekst 1

Inleiding: het probleem (bijv. klimaatverandering)

Middenstuk: waarom het een probleem is/oorzaken/oplossingen

Slot: de beste oplossing

• Voorbeeld:
  Een krantenbericht over het klimaat
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift
Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

1 Probleem-oplossingsstructuur

Inleiding: het probleem (bijv. klimaatverandering)

Middenstuk: waarom het een probleem is/oorzaken/oplossingen

Slot: de beste oplossing

• Voorbeeld:
  Een krantenbericht over het klimaat
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

tekst 2

Inleiding: onderwerp introduceren (bijv. mode)

Middenstuk: het onderwerp vroeger; hoe het nu is

Slot: conclusie of vooruitblik naar later

• Voorbeeld:
  Een artikel over mode, toen en nu
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

2. Verleden-heden(-toekomst)structuur

Inleiding: onderwerp introduceren (bijv. mode)

Middenstuk: het onderwerp vroeger; hoe het nu is

Slot: conclusie of vooruitblik naar later

• Voorbeeld:
  Een artikel over mode, toen en nu
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

tekst 3

Inleiding: een verschijnsel (bijv. neerslag in bergachtig gebied)

Middenstuk: voorbeelden/uitleg waarom dat zo is

Slot: samenvatting/conclusie

• Voorbeeld:
  Een hoofdstuk uit een schoolboek aardrijkskunde
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

3. Verklaringsstructuur

Inleiding: een verschijnsel (bijv. neerslag in bergachtig gebied)

Middenstuk: voorbeelden/uitleg waarom dat zo is

Slot: samenvatting/conclusie

• Voorbeeld:
  Een hoofdstuk uit een schoolboek aardrijkskunde
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

tekst 4

Inleiding: er wordt een vraag gesteld. 'Hoe kan jeugdcriminaliteit worden
                                  teruggedrongen?'

Middenstuk: een antwoord, of meerdere antwoorden

Slot: samenvatting/conclusie (antwoord op de vraag)

• Voorbeeld: achtergrondartikel in krant
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

4. vraag-antwoordstructuur

Inleiding: er wordt een vraag gesteld. 'Hoe kan jeugdcriminaliteit worden
                                  teruggedrongen?'

Middenstuk: een antwoord, of meerdere antwoorden

Slot: samenvatting/conclusie (antwoord op de vraag)

• Voorbeeld: achtergrondartikel in krant
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

tekst 5

Inleiding: onderwerp, bijvoorbeeld: verzuimprotocol

Middenstuk: diverse aspecten van het onderwerp: te laat komen, spijbelen,
                           preventie, consequenties, verantwoordelijkheid.

Slot: samenvatting (maar niet altijd)

• Voorbeeld: verzuimprotocol van een school
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

5. Aspectenstructuur

Inleiding: onderwerp, bijvoorbeeld: verzuimprotocol

Middenstuk: diverse aspecten van het onderwerp: te laat komen, spijbelen,
                           preventie, consequenties, verantwoordelijkheid.

Slot: samenvatting (maar niet altijd)

• Voorbeeld: verzuimprotocol van een school
  Doel: informeren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

tekst 6

Inleiding: standpunt, stelling. Iedereen van 16 jaar en ouder zou stemrecht 
                                                         moeten hebben.

Middenstuk: argumenten, tegenargumenten met weerleggingen.

Slot: herhaling stelling

• Voorbeeld: ingezonden brief of een betoog 
  Doel: overtuigen

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

6. argumentatiestructuur

Inleiding: standpunt, stelling. Iedereen van 16 jaar en ouder zou stemrecht 
                                                         moeten hebben.

Middenstuk: argumenten en tegenargumenten met weerleggingen.

Slot: herhaling stelling

• Voorbeeld: ingezonden brief of een betoog 
  Doel: overtuigen

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

tekst 7

Inleiding: onderwerp. Kan je beter wel of geen elektrische step kopen?

Middenstuk: voor- en andelen

Slot: afweging en conclusie

• Voorbeeld: tijdschriftartikel 
  Doel: opiniëren

Schrijf in je schrift

Welke structuur zou je herkennen in deze tekst?

7. voor- en nadelenstructuur

Inleiding: onderwerp. Kan je beter wel of geen elektrische step kopen?

Middenstuk: voor- en andelen

Slot: afweging en conclusie

• Voorbeeld: tijdschriftartikel 
  Doel: opiniëren

tekststructuren

Verschillende recepten voor een goed
opgebouwde tekst

passend bij
- tekstdoel
- de hoofdgedachte

1. vraag-antwoord S.
2. argumentatie S. 
3. Aspecten S.
4. probleem-oplossing S.
5. Verleden, heden, (toekomst) S.
6. Verklarings S.
7. Voor- en nadelen S.

Tekstverbanden en signaalwoorden

Aan signaalwoorden zijn tekstverbanden te herkennen.

Tekstverband: samenhang binnen een tekst.

tegenstellend, vergelijkend, voorwaardelijk, chronologisch, redengevend, oorzakelijk

create.kahoot.it

Tekstverbanden en signaalwoorden

Wat is ook alweer het verschil tussen een redengevend en een oorzakelijk verband?

• Redengevend: meestal met eigen invloed.
• Oorzakelijk: meestal buiten eigen invloed.

Tekstverbanden en signaalwoorden

Ik ga niet mee naar Londen, omdat ik niet van busreizen houd.

Ik ga niet mee naar Londen, doordat het tegelijk valt met de toetsweek.

Tekstverbanden en signaalwoorden

Ik ga niet mee naar Londen, omdat ik niet van busreizen houd.

^Reden!
Ik ga niet mee naar Londen, doordat het tegelijk valt met de toetsweek.
^Oorzaak!

Doordat, waardoor: oorzaak

Tekstverbanden en signaalwoorden

Ik kwam te laat, want ik wilde wat langer in bed liggen.

Ik kwam te laat, want de brug stond open.

Tekstverbanden en signaalwoorden

Ik kwam te laat, want ik wilde wat langer in bed liggen.

Reden! eigen invloed

Ik kwam te laat, want de brug stond open.
Oorzaak!  geen eigen invloed

Schrijf je eigen leesautobiografie

• Volg de opdracht zoals deze op papier staat.
• Schrijf een lopend verhaal. 
• De leesautobiografie is de basis van je fictiedossier.
• Over twee weken lever je deze in via som.

Denk ook alvast na over een leesboek. Dit mag nog een young adult zijn (15+). Je gaat lezen in duo's en maakt ook de schrijfopdracht samen.