5VWO - Een moderne wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Een moderne wereld

Hoorcollege Geschiedenis

Lesdoel

Welke veranderingen leidden tot het ontstaan van een massasamenleving in West-Europa en de Verenigde Staten?

kenmerkend aspect

- de rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

Modernisering

vervoersmiddelen

communicatiemiddelen

wapens

Duitse eenwording

- verbrokkeld rijk; allerlei staatjes

- Pruisen de belangrijkste staat

- Napoleontische oorlogen

* 1813: Volkerenslag bij Leipzig (Napoleon verslagen)

* 1815: Slag bij Waterloo (Napoleon definitief verslagen)

Dit grootse monument herdenkt de Slag bij Leipzig. Met een hoogte van 91 meter is het één van de grootste monumenten van Europa. De architect was Clement Thieme.

De Slag bij Leipzig of Volkerenslag (Völkerschlacht bei Leipzig) vond plaats van 16 tot 19 oktober 1813 (met als belangrijkste datum 18 oktober 1813) tussen het Franse leger (samen met Poolse, Italiaanse en Duitse troepen) van Napoleon Bonaparte en een coalitie van de legers van Rusland, Pruisen, Oostenrijk en Zweden. De slag resulteerde in een beslissende overwinning voor de coalitie.

Bij de slag waren bijna 600.000 soldaten betrokken, waarmee het de grootste veldslag in Europa was vóór de Eerste Wereldoorlog. Het was de meest bloederige slag van de Napoleontische Oorlogen. Aan Franse zijde vielen 45.000 doden en gewonden en werden 36.000 soldaten (waaronder 15.000 gewonden) gevangen genomen. Aan de zijde van de coalitie vielen 54.000 doden en gewonden.

Vanwege de grote aantallen doden en gewonden konden deze niet worden verzorgd, geborgen of begraven. Hierdoor brak in en om Leipzig na de slag tyfus en cholera uit, waarna de ziekten zich snel verspreidden door Duitsland en vervolgens door heel Europa.

Duitse eenwording

eenheid bereiken door:

- diplomatie

- oorlog

Diplomatie

* 1815: Duitse Bond

* 1834: Zollverein

* 1848: Frankfurter Parlement

Frankfurter Parlement vv

1848

- nationaal parlement

- afgevaardigden uit alle Duitse staten

- 'Professorenparlement'

Op 18 mei 1848 kwam in de Paulskirche in Frankfurt het Frankfurter Parlement bijeen om een grondwet op te stellen voor heel Duitsland. Ruim achthonderd vertegenwoordigers van het Duitse volk, op grond van een algemeen mannenkiesrecht gekozen, vergaderden meer dan een jaar over de nieuwe grondwet.

Een groot probleem voor het Frankfurter Parlement, dat de bijnaam Professorenparlement kreeg, was de vraag hoe groot de toekomstige Duitse staat moest worden. Moest heel Oostenrijk - met bijvoorbeeld Bohemen en Hongarije - erbij horen of alleen de Duitstalige gebieden? Na lang beraad koos het parlement voor de laatste oplossing, de zogenaamde Klein-Duitse Oplossing. De vertegenwoordigers vroegen de Pruisische koning Friedrich Wilhelm IV om keizer van dit nieuwe Duitsland te worden.

 Intussen hadden de meeste vorsten - die vrijwel allemaal anti-liberaal waren - orde op zaken gesteld in hun gebied. De Pruisische koning Friedrich Wilhelm IV voelde zich daarom sterk genoeg om de aangeboden keizerstitel te weigeren. Een koning werd in zijn ogen uitverkoren door God, en niet door het volk. Ook wilde hij Oostenrijk en Rusland niet provoceren. In Oostenrijk had men zojuist een nieuwe grondwet aangenomen die opname van een deel van het Habsburgse rijk in een Duits keizerrijk verbood. Het Frankfurter Parlement werd ontbonden en het laatste revolutionaire bolwerk, de stad Rastatt in Baden, werd op 23 juli 1849 door Pruisische troepen ingenomen. De revolutie was mislukt, de vorsten hadden hun macht hersteld en de droom van een Duitse eenheidsstaat was vervlogen.

Duitse eenwording

Oorlog

* 1864: Deense Oorlog

* 1866: Oostenrijkse Oorlog

* 1870-1871: Frans-Duitse Oorlog

Duitse buitenlandse politiek

Alliantiepolitiek

- Bismarck

- verdragen sluiten met omringende landen > oorlog voorkomen

Weltpolitik 

- Wilhelm II

- Duitse positie in de wereld versterken > 

een zo groot mogelijk Duits rijk stichten

Vlootwet (vv)

- 1898

- Duits plan om een groot aantal oorlogsschepen te bouwen

> op die manier Weltpolitik te kunnen uitvoeren

Welke veranderingen leidden tot het ontstaan van een massasamenleving in West-Europa en de Verenigde Staten?

- moderne communicatiemiddelen

- moderne vervoersmiddelen

- moderne wapens

> agressieve (buitenlandse) politiek